યુક્રેન યુદ્ધે બાંગ્લાદેશ સામે તેની વિદેશ નીતિને લઈને મોટો પડકાર ઉભો કર્યો છે. યુ.એસ. અને રશિયા વચ્ચે વધેલા યુદ્ધના કારણે, ઢાકા તેના બિન-સંરેખણની વચ્ચે ફસાઈ ગયું છે. યુરોપિયન ફાઉન્ડેશન ફોર સાઉથ એશિયન સ્ટડીઝ (ઇએફએસએએસ)ના રિપોર્ટ અનુસાર, વોશિંગ્ટન અને મોસ્કો બંને સાથે પોતાના સંબંધો જાળવી રાખવા બાંગ્લાદેશની જરૂરિયાત છે, પરંતુ યુદ્ધ દરમિયાન મુશ્કેલ કામ બની ગયું છે. ભારતના પાડોશી દેશ સામે આ સમસ્યા એવા સમયે ઉભી થઈ છે જ્યારે ત્યાં બે મોટી ચૂંટણીની તૈયારીઓ ચાલી રહી છે. બાંગ્લાદેશના ચૂંટણી પંચે ગયા અઠવાડિયે જાહેરાત કરી હતી કે દેશના આગામી રાષ્ટ્રપતિ માટે 19 ફેબ્રુઆરીએ ચૂંટણી યોજાશે. આ ઉપરાંત આવતા વર્ષની શરૂઆતમાં સામાન્ય ચૂંટણીઓ પણ યોજાવાની છે.
દરમિયાન દેશમાં રાજકીય હલચલ પણ તેજ થતી જોવા મળી રહી છે. મુખ્યત્વે બાંગ્લાદેશ નેશનાલિસ્ટ પાર્ટી (BNP) અને પ્રતિબંધિત ઈસ્લામવાદી જમાત-એ-ઈસ્લામી બાંગ્લાદેશ (JEI) તરફથી મોટી વિરોધ રેલીઓ થઈ છે. ચૂંટણી પહેલા વિપક્ષી પાર્ટીઓ વડાપ્રધાન શેખ હસીનાને પડકાર આપવાની તૈયારી કરી રહી છે. જો કે, જાન્યુઆરી 2009માં પીએમ હસીના સત્તા પર પાછા ફર્યા ત્યારથી તેમાં રાજકીય સ્થિરતા જોવા મળી છે. શેખ હસીનાને વધુ સારા સામાજિક-આર્થિક સૂચકાંક અને દેશમાં કાયદો અને વ્યવસ્થાની સ્થિતિમાં ફેરફારનો શ્રેય આપવામાં આવે છે.
બાંગ્લાદેશે રશિયાને આ અપીલ કરવી પડી હતી
થોડા દિવસો પહેલા બાંગ્લાદેશે રશિયાને અપીલ કરી હતી કે તે અમેરિકા દ્વારા પ્રતિબંધિત જહાજો દ્વારા સામાન ન મોકલે. બાંગ્લાદેશ સરકાર વતી ભારપૂર્વક જણાવવામાં આવ્યું હતું કે ઢાકા ઇચ્છતું નથી કે વોશિંગ્ટન સાથેના તેના સંબંધોને અસર થાય. વિદેશ મંત્રી ડૉ.એ.કે.અબ્દુલ મોમેને કહ્યું, ‘અમે રશિયાને કહ્યું છે કે તેઓ 69 જહાજો સિવાય તેમના કોઈપણ જહાજ દ્વારા અમને સામાન મોકલી શકે છે. તે આશ્ચર્યજનક છે કે રશિયાએ એક જહાજનું નામ બદલી નાખ્યું. અમને આની અપેક્ષા નહોતી. હવે અમે અપેક્ષા રાખીએ છીએ કે રશિયા બિન-પ્રતિબંધિત જહાજો મોકલે.
રશિયાની મદદથી ન્યુક્લિયર પાવર પ્લાન્ટ બનાવવામાં આવી રહ્યો છે
મોસ્કોએ બાંગ્લાદેશના રૂપપુર પરમાણુ પાવર પ્લાન્ટ માટે સાધનો પહોંચાડવા માટે એક જહાજ મોકલ્યા પછી આ ટિપ્પણીઓ આવી છે. આ પ્લાન્ટ રશિયાની મદદથી બનાવવામાં આવી રહ્યો છે. જો કે, રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધની પૃષ્ઠભૂમિમાં યુએસ પ્રતિબંધોને કારણે ઢાકાએ જહાજ સ્વીકારવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. રશિયન જહાજ 24 ડિસેમ્બરે બાંગ્લાદેશના દક્ષિણ-પશ્ચિમ મોંગલા બંદર પર કાર્ગો ઉતારવા માટે એન્કર થવાનું હતું. ઢાકાએ બંદર પર જહાજને રોકવાનો ઇનકાર કર્યો હતો જ્યારે જહાજ બંગાળની ખાડીમાં તેના પ્રાદેશિક જળમાં પહોંચી ગયું હતું.
‘આંતરિક બાબતોમાં કોઈ વિદેશી હસ્તક્ષેપ ઈચ્છતા નથી’
ગયા વર્ષે રશિયાના યુક્રેન પર આક્રમણ બાદ બાંગ્લાદેશ ભારે બાહ્ય દબાણ હેઠળ છે. આ જ કારણ છે કે બાંગ્લાદેશના વિદેશ મંત્રી અબુલ કલામ અબ્દુલ મોમેને ચેતવણી આપી હતી કે તેમનો દેશ તેની આંતરિક બાબતોમાં કોઈ વિદેશી હસ્તક્ષેપ ઈચ્છતો નથી. બાંગ્લાદેશ વર્ષોથી અમેરિકા અને ચીન સાથે તેના સંબંધોને કાળજીપૂર્વક સંતુલિત કરી રહ્યું છે. સરકાર બંનેને બાંગ્લાદેશના હિત માટે મહત્વપૂર્ણ માને છે અને દરેક સાથે સહયોગ ઈચ્છે છે. જો કે યુક્રેન યુદ્ધના કારણે બંને દેશો વચ્ચે વધેલા તણાવે બાંગ્લાદેશ સામે પડકાર ઉભો કર્યો છે. હવે જોવાનું રહેશે કે ઈંટ કઈ બાજુ બેસે છે.
