Gautam Adani : અદાણી મીડિયા કિંગ બનવા તરફ – અદાણી અને પત્રકારો – ભાગ 1 

અમદાવાદ, 15 ઓગસ્ટ 2024
1 જુલાઈ, 1822ના દિવસે મુંબઈથી ‘શ્રી મુમબઈનાં શમાચાર’ (આજનું ‘મુંબઈ સમાચાર’) પ્રગટ થયું અને ગુજરાતી પત્રકારત્વનો પ્રારંભ થયો. એના સ્થાપક હતા પારસી ફરદૂનજી મર્ઝબાન. પ્રારંભમાં એ સાપ્તાહિક હતું. 1855માં દૈનિક બન્યું હતું.
પત્રકારના ઉમદા વ્યવસાયને 2 હજાર વર્ષ વિશ્વમાં થયા છે. જોકે, ભારતના ઘણા શાસ્ત્રો બન્યા છે તે વૃતાંત આધારિત છે. જે 2 હજાર વર્ષ કરતાં પણ વધારે વર્ષના છે.

ગુજરાતી પત્રકારત્વના બરાબર 200 વર્ષ પછી 2022માં અદાણી, પત્રકારત્વને ધંધો બનાવવા મેદાને આવ્યા હતા. હિંડનબર્ગના છેલ્લા અહેવાલ પછી પત્રકારત્વ અને મીડિયા માલિકોની નીતિ ચર્ચામાં આવી છે, કારણ કે અદાણીના કાળા કામો બહાર ન આવે તે માટે મીડિયા માલિકો આ વખતે વધારે સક્રિય છે. અદાણી હવે સમાચાર માધ્યમોમાં ધાર્યું કરાવી શકે એવી પૂરી તાકાત સાથે બહાર આવ્યા છે. તેથી ગુજરાતના ઉદ્યોગપતિ સમાચાર માધ્યમોમાં શું કરી રહ્યા છે તેની ચર્ચા પુરા વિશ્વમાં છે.

Gautam Adani ટેલિવિઝન, સમાચાર પત્રો, સમાચાર એજન્સીઓ એક પછી એક ખરીદી રહી છે. અથવા  છાપા પર આધિપત્ય જમાવી રહ્યા છે. હવે ગુજરાતીમાં તે ટેલિવિઝન ચેનલ લાવી રહ્યા હોવાની ચર્ચા ઘણા સમયથી ચાલી રહી છે.

પત્રકારત્વનાં માધ્યમોના માલિકો માટે તે મોટો ઉદ્યોગ પણ બન્યું છે. પત્રકારત્વનાં મુદ્રિત અને વીજાણુ માધ્યમો ભવિષ્યમાં કેવો આકાર લેશે એની આગાહી કરવી કઠિન છે.

ક્વિન્ટિલિયન બિઝનેસ મીડિયા ન્યૂઝ પ્લેટફોર્મ બ્લૂમબર્ગ ક્વિન્ટ ચલાવે છે, જેને હવે BQ પ્રાઇમ કહેવાય છે. મીડિયા નેટવર્ક્સ પર પ્રકાશન, જાહેરાત, પ્રસારણ, સામગ્રીનું વિતરણ” ના વ્યવસાયમાં પ્રવેશવા માટે AMG મીડિયા નેટવર્ક્સની સ્થાપના કરી હતી. 1 માર્ચ, 2022 ના રોજ, અદાણી એન્ટરપ્રાઇઝે ધ ક્વિન્ટ સાથે એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. મીડિયા વ્યવસાયમાં પ્રવેશની જાહેરાત કરી હતી.

પત્રકારત્વ અપ્રિય શાસનને અસ્થિર કરવાનું સામર્થ્ય પણ ધરાવતું થયું છે. આથી કેટલીક મહત્ત્વાકાંક્ષી વ્યક્તિઓ પત્રકારત્વના ક્ષેત્રે પોતાનું સામ્રાજ્ય કોઈ એક દેશની ભૌગોલિક સરહદો પૂરતું સીમિત ન રાખતાં વિશ્વના અનેક  દેશોમાં વિસ્તારવા મથે છે. રૂપર્ટ મરડૉકનું નામ આ માટે જાણીતું છે.

જૂથે સપ્ટેમ્બર 2021 માં અદાણી મીડિયા વેન્ચર્સનું નેતૃત્વ કરવા માટે પીઢ પત્રકાર સંજય પુગલિયાની નિમણૂક કરી હતી.પછી, અદાણી ગ્રૂપે નવી દિલ્હી ટેલિવિઝન લિમિટેડ (NDTV)માં 64.71 ટકા હિસ્સા પર નિયંત્રણ મેળવ્યું હતું, જેમાં સ્થાપક પ્રણય રોય અને રાધિકા રોય દ્વારા 27.26 ટકા ઇક્વિટી હિસ્સો પણ સામેલ હતો. રોય અને કંપનીના અન્ય ચાર સ્વતંત્ર ડિરેક્ટરોએ 30 ડિસેમ્બરથી તેમના હોદ્દા પરથી રાજીનામું આપ્યું હતું.

NDTVને ખરીદી લીધા બાદ ગૌતમ અદાણી ગ્રૂપે સમાચાર સંસ્થા IANS પણ ખરીદી લીધી હતી. જેનો 50 ટકાી વધુ હિસ્સો ખરીદ કર્યો હતો. NDTV ખરીદી લીધા બાદ મીડિયા જગતમાં અદાણી ગ્રુપની આ બીજી ખરીદી હતી. જોકે, તે પહેલાં ગુજરાતમાં આઝાદી સમયથી સમાચાર ક્ષેત્રે કામ કરતા જન્મભૂમિ જૂથ પર પણ અદાણી ગૃપનો કબજો આવી ગયો છે.

IANS હિન્દી અને અંગ્રેજી સમાચાર સેવાઓ માટે જાણીતી છે, હવે NDTVની જેમ AMNLની પેટાકંપની તરીકે કામ કરે છે. 16 ડિસેમ્બર 2023માં અદાણી ગ્રૂપની માલિકીની AMG મીડિયા નેટવર્ક્સ લિમિટેડએ ન્યૂઝ એજન્સી ઈન્ડો-એશિયન ન્યૂઝ સર્વિસ એટલે કે IANSમાં 50 ટકા માલિકી ખરીદી લીધી હતી. શેરધારકોના કરાર અને કંપનીમાં મતદાન અધિકારો પણ પ્રાપ્ત કર્યા છે.

IANS હિન્દી અને અંગ્રેજી સમાચાર સેવાઓ માટે જાણીતી છે. AMNLની પેટાકંપની તરીકે કામ કરશે.

પીટીઆઈએ અહેવાલ આપ્યો હતો કે, IANS નું તમામ ઓપરેશન અને મેનેજમેન્ટ નિયંત્રણ AMNL પાસે રહેશે અને AMNL પાસે IANS ના તમામ ડિરેક્ટરોની નિમણૂક કરવાનો અધિકાર હશે. નિર્ધારિત એક્વિઝિશન મુજબ, IANS હવે AMNLની પેટાકંપની છે. નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં IANSની આવક 11.86 કરોડ રૂપિયા હતી.

અદાણીએ ક્વિન્ટિલિયન બિઝનેસ મીડિયાને હસ્તગત કર્યું હતું. અદાણીએ NDTV મીડિયામાં 65 ટકા હિસ્સો ખરીદ્યો હતો. હવે અદાણીએ ત્રીજી મીડિયા કંપની આઈએએનએસ હતી. અદાણી મીડિયા સેક્ટરમાં સતત ખરીદી કરી રહ્યું છે.

એક્વિઝિશન રૂ. 48 કરોડમાં કરવામાં આવ્યું હતું. પક્ષકારોએ 13 મે, 2022ના રોજ વેચાણ માટે કરાર કર્યો હતો અને 27 માર્ચ, 2023ના રોજ સોદો પૂર્ણ થયો હતો.

ગૌતમશાસ્ત્ર એટલે કે ન્યાયશાસ્ત્ર. ગૌતમના ઘણાં અર્થ થાય છે પણ તેમાં ગૌતમનો એક અર્થ છે કે, બળદને શણગારી તેની મારફત ભિક્ષા ઉઘરાવનાર ભિક્ષુક.