નાદારીથી બચવા માટે દેશનું સોનું વેચવાનું શરૂ કર્યું શ્રીલંકાએ, ભારતનું આપ્યું ઉદાહરણ
શ્રીલંકા તેના અનામત સોનાના ભંડાર વેચીને દેશને નાદારીમાંથી બચાવી રહ્યું છે. દેશમાં વિદેશી મુદ્રા ભંડાર લગભગ ખતમ થઈ ગયો છે, જેના કારણે આયાત પર ખરાબ અસર પડી છે. આવી સ્થિતિમાં શ્રીલંકા સોનું વેચીને વિદેશી હૂંડિયામણની વ્યવસ્થા કરી રહ્યું છે. ભારતનું ઉદાહરણ આપતાં શ્રીલંકાના અગ્રણી અર્થશાસ્ત્રીએ કહ્યું છે કે ભારતે પણ સોનું ગીરવે મૂક્યું હતું.
શ્રીલંકા પોતાને નાદારીથી બચાવવા માટે સોનું વેચવાની સ્થિતિમાં પહોંચી ગયું છે. શ્રીલંકા સોનું વેચીને તેની ઘટતી અર્થવ્યવસ્થાને ટેકો આપી રહ્યું છે. શ્રીલંકાની સેન્ટ્રલ બેંકે કહ્યું છે કે તેણે ઘટતા જતા વિદેશી મુદ્રા ભંડારને ધ્યાનમાં રાખીને તેના સોનાના ભંડારનો એક ભાગ વેચી દીધો છે. શ્રીલંકાના અગ્રણી અર્થશાસ્ત્રી અને સેન્ટ્રલ બેંકના ભૂતપૂર્વ ડેપ્યુટી ગવર્નર ડૉ. ડબલ્યુ. વિજેવર્દનેએ તાજેતરમાં એક ટ્વીટ પણ કર્યું હતું જેમાં તેણે કહ્યું હતું કે સેન્ટ્રલ બેંકના ગોલ્ડ રિઝર્વમાં ઘટાડો થયો છે.
તેણે પોતાના ટ્વીટમાં લખ્યું કે સેન્ટ્રલ બેંકનું ગોલ્ડ રિઝર્વ $382 મિલિયનથી ઘટીને $175 મિલિયન થઈ ગયું છે.
શ્રીલંકાની સેન્ટ્રલ બેંકના ગવર્નર નિવાર્ડ કેબ્રાલે કહ્યું છે કે શ્રીલંકાએ પ્રવાહી વિદેશી સંપત્તિ (રોકડ) વધારવા માટે તેના સોનાના ભંડારનો એક ભાગ વેચી દીધો છે.
શ્રીલંકાની સેન્ટ્રલ બેંકે ચીન સાથે કરન્સી સ્વેપ (ડોલરને બદલે એકબીજાના ચલણમાં વેપાર) કર્યા પછી વર્ષના અંતે તેના સોનાના ભંડારમાં વધારો કર્યો.
ઇકોનોમી નેક્સ્ટના એક અહેવાલ મુજબ, એવો અંદાજ છે કે શ્રીલંકાની સેન્ટ્રલ બેંક પાસે 2021 ની શરૂઆતમાં 6.69 ટન સોનાનો ભંડાર હતો, જેમાંથી લગભગ 3.6 ટન સોનું વેચવામાં આવ્યું છે, અને તે લગભગ 3.0 થી 3.1 ટન જેટલું બાકી રહ્યું છે.
2020માં પણ સેન્ટ્રલ બેંકે સોનું વેચ્યું હતું. શ્રીલંકા પાસે વર્ષની શરૂઆતમાં 19.6 ટન સોનાનો ભંડાર હતો, જેમાંથી 12.3 ટનનું વેચાણ થયું હતું. શ્રીલંકાએ વર્ષ 2015, 2018 અને 2019માં પણ સોનું વેચ્યું હતું.
ગવર્નર કેબ્રાલે કહ્યું કે સોનાનું વેચાણ વિદેશી મુદ્રા ભંડારને વધારવા માટે કરવામાં આવ્યું હતું. “જ્યારે વિદેશી અનામત ઓછી હોય છે, ત્યારે અમે સોનાનું હોલ્ડિંગ ઘટાડીએ છીએ. જ્યારે વિદેશી અનામત વધી રહી હતી ત્યારે અમે સોનું ખરીદ્યું હતું. એકવાર રિઝર્વ લેવલ USD 5 બિલિયનથી ઉપર જશે, ત્યારે સેન્ટ્રલ બેંક ગોલ્ડ હોલ્ડિંગ વધારવા પર વિચાર કરશે.
સોનાના ઘટતા ભંડાર પર શ્રીલંકાના મુખ્ય અર્થશાસ્ત્રીએ શું કહ્યું?
ડૉ.ડબલ્યુ. એક વિજેવર્દનેએ શ્રીલંકાના અખબાર ડેઈલી મિરર સાથે સોનાના વેચાણ અંગે વાત કરી છે. તેમણે શ્રીલંકાની સ્થિતિની સરખામણી 1991ના ભારત સાથે કરી હતી જ્યારે ભારતે પોતાને નાદારીથી બચાવવા માટે સોનું ગીરવે મૂક્યું હતું.
તેમણે કહ્યું, ‘સોનું એ એક અનામત છે જેનો ઉપયોગ જ્યારે કોઈ દેશ ડિફોલ્ટની આરે હોય ત્યારે અંતિમ ઉપાય તરીકે કરવો પડે છે. તેથી, જ્યારે અન્ય કોઈ વિકલ્પ ઉપલબ્ધ ન હોય, ત્યારે સોનાનું વેચાણ થોડુંક કરવું જોઈએ. ભારતે 1991માં પણ તેનું સોનું ગીરવે મૂક્યું હતું.
તેમણે વધુમાં કહ્યું કે, ‘ભારત સરકારે તેને દેશથી છુપાવી દીધું પરંતુ વાર્તા બહાર આવી અને સરકારની છબી ખરડાઈ, પરંતુ તત્કાલિન નાણામંત્રી મનમોહન સિંહે પછીથી લોકસભામાં સ્વીકાર્યું કે દેશ પાસે આ સિવાય કોઈ વિકલ્પ નથી. તો આજે શ્રીલંકા દ્વારા સોનાના વેચાણનો અર્થ એ થાય છે કે દેશની હાલત 1991ના ભારત જેવી જ છે.
ભારતે બે વખત સોનું ગીરવે મૂક્યું હતું
1991માં ઉદારીકરણ પહેલા ભારતની અર્થવ્યવસ્થા એટલી ખરાબ હાલતમાં હતી કે સોનું બે વાર ગીરવે રાખવું પડ્યું હતું. યશવંત સિન્હા નાણાપ્રધાન હતા અને ચંદ્રશેખર વડા પ્રધાન હતા ત્યારે સૌપ્રથમ વખત સોનું ગિરવે રાખવાનો મુદ્દો આવ્યો હતો. તે દરમિયાન આંતરરાષ્ટ્રીય એજન્સીઓ દ્વારા ભારતનું રેટિંગ ઘટી ગયું હતું. ભારતના આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં નાદારી થવાનો ભય હતો. ભારતનો વિદેશી હૂંડિયામણનો ભંડાર લગભગ ખાલી હતો.
આવા મુશ્કેલ સમયમાં છેલ્લા ઉપાય તરીકે સોનું ગીરવે મૂકવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું. મે 1991માં યુબીએસ બેંક ઓફ સ્વિટ્ઝર્લેન્ડમાં 20 હજાર કિલો સોનું ગુપ્ત રીતે ગીરો રાખવામાં આવ્યું હતું. બદલામાં સરકારને $200 મિલિયન મળ્યા.
સોનું ગિરવે રાખ્યા પછી પણ ભારતના અર્થતંત્રને બહુ ફાયદો થયો નથી. સરકાર પાસે વિદેશી આયાત માટે ચૂકવણી કરવા માટે પૈસા ન હતા. વિદેશી મુદ્રા ભંડાર લગભગ ખાલી હતા. 21 જૂન 1991ના રોજ પીવી નરસિમ્હા રાવની સરકાર આવી. આ સરકારમાં મનમોહન સિંહને નાણામંત્રી બનાવવામાં આવ્યા. નવી સરકાર સામે દેવાળિયા થઈ રહેલા દેશને બચાવવાનો પડકાર હતો. આવી સ્થિતિમાં ફરી એકવાર સોનું ગીરવે મુકવામાં આવ્યું, જેના સમાચાર દેશને આપવામાં આવ્યા ન હતા.
$400 મિલિયનના બદલામાં 47 ટન સોનું ગીરવે મૂક્યું હતું. આ સમાચાર ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસના પત્રકાર શંકર અય્યરે તોડ્યા હતા, જેના પછી દેશને સોનું ગીરવે હોવાની જાણ થઈ હતી. જો કે, પાછળથી જ્યારે આર્થિક સ્થિતિમાં સુધારો થયો, ત્યારે તે જ વર્ષે સોનું પાછું ખરીદવામાં આવ્યું. લાઈવ ટીવી
