ચૂંટણી પછી તાંઝાનિયામાં તણાવ: ઝાંઝીબારમાં હિંસા, સેના તૈનાત, દુનિયા ચિંતિત
તાંઝાનિયામાં ચૂંટણી લોહિયાળ સંઘર્ષમાં ફેરવાઈ ગઈ છે. વિપક્ષનો દાવો છે કે ત્રણ દિવસમાં 700 લોકોના મોત થયા છે. ઇન્ટરનેટ બંધ કરી દેવાયું છે અને સેનાને તૈનાત કરવામાં આવી છે. ઝાંઝીબારથી લઈને ડોડોમા સુધી હિંસા ફાટી નીકળી છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રે (UN) બળપ્રયોગ રોકવાની અપીલ કરી છે.
તાંઝાનિયામાં આ વખતે ચૂંટણી માત્ર મતોની ગણતરી પૂરતી મર્યાદિત ન રહી, પરંતુ રસ્તાઓ પર ગોળીઓ, આગ અને મૃત્યુનો ખેલ શરૂ થઈ ગયો છે. ત્રણ દિવસથી દેશ સળગી રહ્યો છે. વિપક્ષનું કહેવું છે કે લગભગ 700 લોકો માર્યા ગયા છે, ઇન્ટરનેટ ઠપ છે, અને સેનાના ટ્રક રસ્તાઓ પર ફરી રહ્યા છે. સરકાર મૌન છે, લોકો ડરી ગયા છે, અને દુનિયા સવાલ પૂછી રહી છે કે આખરે આ આફ્રિકન શાંત દેશ આ હાલતમાં કેવી રીતે પહોંચી ગયો?
વિપક્ષનો દાવો: ત્રણ દિવસમાં 700 મૃત્યુ
તાંઝાનિયાની સૌથી મોટી વિપક્ષી પાર્ટી ચાડેમા (CHADEMA) એ આરોપ લગાવ્યો છે કે ત્રણ દિવસમાં લગભગ 700 લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા છે. પાર્ટીના પ્રવક્તા જોન કિરોકાએ એએફપી (AFP) ને જણાવ્યું કે, ડર એસ સલામમાં લગભગ 350 મૃત્યુ, મ્વાન્ઝામાં 200 થી વધુ અને બાકીના વિસ્તારોને ઉમેરીએ તો કુલ મળીને લગભગ 700. એક સુરક્ષા સૂત્રએ પણ એએફપીને જણાવ્યું કે સેનાની અંદર પણ આવા જ આંકડાઓ ફરતા હતા.
તાંઝાનિયા ચૂંટણી હિંસા: કેવી રીતે ભડકી હિંસા?
બુધવારે યોજાયેલી સામાન્ય ચૂંટણી અંગે એવા આરોપો છે કે રાષ્ટ્રપતિ સામિયા સુલુહુ હસન અને તેમની પાર્ટી ચામા ચા મપિન્દુઝી (CCM) ને ફાયદો પહોંચાડવા માટે ધાંધલ-ધમાલ (ગેરરીતિ) કરવામાં આવી હતી. પરિણામો સામે આવતા જ ડર એસ સલામ, મ્વાન્ઝા, ડોડોમા અને અન્ય ઘણા શહેરોમાં લોકો રસ્તાઓ પર ઉતરી આવ્યા. પોસ્ટરો ફાડવામાં આવ્યા, પોલીસ સ્ટેશનો પર હુમલા થયા અને પોલીસ સાથે અથડામણો શરૂ થઈ ગઈ. થોડા કલાકોમાં જ માહોલ એટલો હિંસક બની ગયો કે ચૂંટણી ઉત્સવને બદલે યુદ્ધનું મેદાન લાગવા માંડ્યું.
કર્ફ્યુ અને સેનાની તૈનાતી
જેમ જેમ પરિસ્થિતિ બગડતી ગઈ, સરકારે ઇન્ટરનેટ બંધ કરી દીધું અને કર્ફ્યુ લાગુ કરી દીધો. એએફપી (AFP) મુજબ, શુક્રવારે ત્રીજા દિવસે પણ ઇન્ટરનેટ ઠપ રહ્યું. વિદેશી પત્રકારોને રિપોર્ટિંગ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી ન હતી. ડર એસ સલામ અને ડોડોમાના લોકોએ જણાવ્યું કે રસ્તાઓ ખાલી છે, ઠેર-ઠેર ટાયર સળગી રહ્યા છે, અને પોલીસ-સેનાના વાહનો ફરી રહ્યા છે. સેના પ્રમુખ જનરલ જેકબ મકુન્ડાએ પ્રદર્શનકારીઓને “ગુનેગાર” કહ્યા અને સ્પષ્ટ કર્યું કે સેના “કાયદો અને વ્યવસ્થા પુનઃસ્થાપિત” કરશે.રિપોર્ટ મુજબ, રાજધાનીમાં સેંકડો પ્રદર્શનકારીઓ પોલીસ સાથે અથડાયા, જેના પછી સૈન્યને મેદાનમાં ઉતરવું પડ્યું.
ઝાંઝીબારમાં પરિણામોથી વધ્યો તણાવ
ઝાંઝીબાર, જે તાંઝાનિયાનો સેમી-ઓટોનોમસ (અર્ધ-સ્વાયત્ત) વિસ્તાર અને મોટું પ્રવાસન કેન્દ્ર છે, ત્યાં રાષ્ટ્રપતિ હુસૈન મવિન્વી (CCM) ને 78.8% વોટ મળવાની જાહેરાત થઈ. વિપક્ષી દળ ACT-વજાલેન્ડો એ આ પરિણામોને સંપૂર્ણપણે બનાવટી ગણાવ્યા. પાર્ટીના એક વરિષ્ઠ નેતાએ એએફપી (AFP) ને કહ્યું કે, “લોકોનો અવાજ છીનવી લેવામાં આવ્યો છે. ન્યાયનો એક જ રસ્તો છે – ફરીથી ચૂંટણી.”
હિંસા પહેલા જ ઘણા માનવાધિકાર સંગઠનોએ ચેતવણી આપી હતી કે આ વખતે ચૂંટણી દરમિયાન ભયનો માહોલ છે. ઘણા વિપક્ષી નેતાઓના અપહરણ અને ધમકાવવાના કેસ સામે આવ્યા. રાષ્ટ્રપતિ સામિયા સુલુહુ હસન, જેમણે 2021 માં જોન માગુફુલીના મૃત્યુ પછી સત્તા સંભાળી હતી, હવે પોતાની પાર્ટી અને સેના બંનેમાં વિરોધનો સામનો કરી રહી છે. વિશ્લેષકોનું કહેવું છે કે આ ચૂંટણી દ્વારા તેઓ પોતાની પકડ મજબૂત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા હતા.
‘અમને મારવામાં આવી રહ્યા છે, સરકાર મૌન છે’ – વિપક્ષ
એમ્નેસ્ટી ઇન્ટરનેશનલે કહ્યું છે કે તેમને ઓછામાં ઓછા 100 મૃત્યુની માહિતી મળી છે. જ્યારે ચાડેમાના પ્રવક્તા કિરોકાએ જણાવ્યું કે, પાર્ટી કાર્યકર્તાઓએ હોસ્પિટલો અને ક્લિનિક્સમાં જઈને મૃતદેહોની ગણતરી કરી, જેનાથી આ આંકડો 700 સુધી પહોંચ્યો. તેમનું કહેવું છે કે, “સરકાર અમારા પ્રદર્શનકારીઓની હત્યા બંધ કરે. પોલીસની હિંસા રોકવામાં આવે. જનતાની ઈચ્છાનું સન્માન કરવામાં આવે.” તેમણે વધુમાં કહ્યું કે, “આ કોઈ ચૂંટણી ન હતી. અમને એક વચગાળાની સરકાર જોઈએ છે, જે નિષ્પક્ષ ચૂંટણી કરાવે.” સરકાર તરફથી હજુ સુધી આ આરોપો કે મૃત્યુના આંકડાઓ પર કોઈ જવાબ આવ્યો નથી.
કોલેજો બંધ
રિપોર્ટ અનુસાર, કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓએ તેમના સત્રો મુલતવી રાખ્યા છે. દેશમાં ડરનો માહોલ છે અને લોકો બોલવાથી ડરી રહ્યા છે. વિદેશોમાં રહેતા તાંઝાનિયાના નાગરિકો ઓનલાઈન ચર્ચાઓ દ્વારા પ્રદર્શનકારીઓના સમર્થનમાં અવાજ ઉઠાવી રહ્યા છે.
સંયુક્ત રાષ્ટ્રે તાંઝાનિયાના અધિકારીઓને સંયમ રાખવાની અપીલ કરી છે. યુએન માનવાધિકાર કાર્યાલયના પ્રવક્તા સેઇફ માગાંગોએ નૈરોબીથી કહ્યું છે કે, “અમે સુરક્ષા દળોને અપીલ કરીએ છીએ કે તેઓ બિનજરૂરી અથવા જરૂરિયાતથી વધુ બળનો ઉપયોગ ન કરે. પરિસ્થિતિને શાંત કરવા માટે દરેક સંભવ પગલાં લેવામાં આવે.”
