ચૂંટણી પંચની સૂચના પર મતદાર ઓળખ કાર્ડને આધાર સાથે લિંક કરવાનું અભિયાન પૂરજોશમાં ચાલી રહ્યું છે. અત્યાર સુધીમાં 45 કરોડ મતદાર કાર્ડને આધાર સાથે લિંક કરવામાં આવ્યા છે. મતદાર કાર્ડને આધાર સાથે લિંક કરવાનો હેતુ કોઈપણ એક મતદાર યાદીમાંથી ડબલ મતદારોને દૂર કરવાનો છે. કાર્ડને આધાર સાથે લિંક કરવાથી મતદારોની સંખ્યામાં થોડો ઘટાડો થવાની ધારણા છે. જો કે, આ ખામી કેટલી હશે, તે કાર્ડને સંપૂર્ણપણે આધાર સાથે લિંક કર્યા પછી જ ખબર પડશે. 1લી ઓગસ્ટ 2022 થી ચાલુ લિંકિંગ પ્રક્રિયાની છેલ્લી તારીખ 1લી એપ્રિલ 2023 છે.
સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર યુપી, બિહાર, ઝારખંડ, ઉત્તરાખંડ અને બંગાળમાં સૌથી વધુ ડબલ મતદારો જોવા મળે તેવી અપેક્ષા છે. બે મતદાર યાદીમાં નામ આવવાનું કારણ આ રાજ્યોમાંથી કામકાજના સંબંધમાં અન્ય રાજ્યોમાં જતા સ્થળાંતર છે. પરંતુ, અન્ય રાજ્યોમાં જવા છતાં, આ લોકો તેમના પૈતૃક ઘર સિવાય અન્ય રાજ્યોની મતદાર યાદીમાં નામ નોંધાવે છે. કામના સ્થળે તેઓ પોતે મતદાર યાદી અપડેટ કરતા રહે છે, જ્યારે વતનમાં તેમના સંબંધીઓ યાદી અપડેટ કરે છે.
દિલ્હી-એનસીઆર તેનું ઉદાહરણ છે. આ પ્રદેશમાં ઉત્તરાખંડ, યુપી, બિહાર, બંગાળ અને ઝારખંડના લોકોનું વર્ચસ્વ છે. એવું પણ જરૂરી નથી કે આ ડબલ મતદારો મતદાન કરવાના હેતુથી તેમના નામ મતદાર યાદીમાં રાખે, તેની પાછળ અન્ય કારણો છે. એકવાર તમામ મતદારોના નામ મતદાર યાદીમાં સમાવિષ્ટ થઈ ગયા પછી, કમિશન રાજ્ય સ્તરે તેમની ગણતરી કરશે. ત્યાર બાદ આંતર-રાજ્ય સ્તરે મેચિંગ કરવામાં આવશે અને અંતે મતદાર યાદી તૈયાર કરવામાં આવશે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર આ અપડેટેડ લિસ્ટના આધારે 2024ની લોકસભા ચૂંટણી યોજાશે.
દેશમાં 90 કરોડથી વધુ મતદારો છે, જેમાંથી 18-19 વર્ષના મતદારોની સંખ્યા લગભગ 1.5 કરોડ છે. ADRના સ્થાપક પ્રો. જગદીપ છોકરના જણાવ્યા અનુસાર, મતદાર યાદીને આધાર સાથે લિંક કરવી એ એક ખામીયુક્ત પ્રક્રિયા છે. મતદાર કાર્ડને તેની સાથે લિંક કર્યા બાદ મતદારોની સંખ્યામાં ઘટાડો થઈ શકે છે. પરંતુ, જો આપણે તેલંગાણા અને આંધ્રના ઉદાહરણ પર નજર કરીએ તો, 2015 માં, આધાર લિંકિંગને કારણે 25 લાખ મતદારોને સૂચિમાંથી બાકાત કરવામાં આવ્યા હતા.
ચૂંટણી પંચે કહ્યું છે કે મતદાર કાર્ડને આધાર સાથે લિંક કરવાની કાર્યવાહી સ્વૈચ્છિક છે, પરંતુ ગ્રાઉન્ડ રિપોર્ટ નથી. કમિશનના કર્મચારીઓ મતદારોને તેમના નામ યાદીમાં સામેલ કરવા માટે કહી રહ્યા છે અને જો લિંક નહીં કરાવે તો તેમનું નામ મતદાર યાદીમાંથી કાઢી નાખવામાં આવશે તેવી ચેતવણી આપી રહ્યા છે. લિસ્ટ લિન્કિંગના આ કામ પર બારીકાઈથી નજર રાખવામાં આવી રહી છે. બીએલઓ પાસેથી રોજેરોજ રિપોર્ટ માંગવામાં આવી રહ્યો છે. જો કે, નિષ્ણાતોએ કહ્યું છે કે આધાર સાથે લિન્કિંગ કરવામાં આવી રહ્યું છે, પરંતુ જ્યારે આધાર જ ડુપ્લિકેટ હશે તો લિંક કરવાનો હેતુ કેવી રીતે પૂરો થશે. આધાર ઓથોરિટીએ તાજેતરમાં પાંચ લાખ ડુપ્લિકેટ આધાર રદ કર્યા હતા.
