વિશ્વના સૌથી વધુ ઉત્પાદક દેશોમાં એક અઠવાડિયા માટે કામના કલાકો ૪૦ કરતા ઓછા છે. બાંગ્લાદેશમાં કામના કલાક ૪૬.૯ છે, પાકિસ્તાનમાં ૪૬.૭ કલાક અને ચીનમાં કામના કલાકો ૪૬.૧ કલાકથી વધુ છે જ્યારે ભારતમાં સરેરાશ આના કરતા ઘણો વધારે છે. દેશના સૌથી મોટા ઉદ્યોગપતિ એનઆર નારાયણ મૂર્તિના નિવેદન બાદ આખી દુનિયામાં કામકાજના કલાકોને લઈને ચર્ચા ચાલી રહી છે. ચર્ચા વચ્ચે, વર્ષ ૨૦૨૩ માટે વિશ્વના સૌથી વધુ ઉત્પાદક દેશોની સૂચિએ એક અલગ અભિપ્રાય ઉભો કર્યો છે. આ યાદી કહે છે કે જે દેશોમાં કામના કલાકો ઓછા છે ત્યાં માથાદીઠ ઉત્પાદક ક્ષમતા વધારે છે. દર અઠવાડિયે સરેરાશ ૩૬.૧ કામકાજના કલાકો સાથે લક્ઝમબર્ગ વિશ્વમાં સૌથી વધુ ઉત્પાદકતા ધરાવતો દેશ છે, જ્યારે ભારત વિશ્વનો સાતમો દેશ છે જ્યાં કામના કલાકો વધુ છે. આમ છતાં, તેને માથાદીઠ ઉત્પાદક ક્ષમતામાં ટોચના ૪૦ દેશોની યાદીમાં સ્થાન મળ્યું નથી.
થોડા દિવસો પહેલા ઇન્ફોસિસના માલિક અને દેશના સૌથી મોટા ઉદ્યોગપતિ એનઆર નારાયણ મૂર્તિએ યુવાનોને અપીલ કરી હતી કે તેઓ દેશની આર્થિક સમૃદ્ધિમાં ભાગ લેવા માટે તેમના કામના કલાકો સપ્તાહ ૭૦ કલાક સુધી વધારી દે. જો કે, વિશ્વભરના નિષ્ણાતો, સંશોધન અને અહેવાલો તેમના નિવેદનને સંપૂર્ણ રીતે નકારી રહ્યા છે. વિશ્વના સૌથી વધુ ઉત્પાદક દેશોની તાજેતરની યાદી બહાર પાડવામાં આવી હતી, જેમાં કામના કલાકો વધુ હોય તેવા દેશોને સ્થાન મળ્યું નથી. યુએઈએ વિશ્વમાં સૌથી વધુ કામના કલાકો ધરાવતો દેશ છે, જ્યાં ઉત્પાદકતા માટે ટોચની યાદીમાં સ્થાન ન હોવા છતાં, સપ્તાહમાં સરેરાશ ૫૨.૬ કલાક છે.
સરેરાશ કામના કલાકોની દ્રષ્ટિએ ભારત વિશ્વમાં સાતમા ક્રમે છે, જ્યાં કામના કલાકો વધુ છે. અઠવાડિયે સરેરાશ કામના કલાકો ૪૭.૭ છે. બાંગ્લાદેશમાં ૪૬.૯ કલાક, પાકિસ્તાન ૪૬.૭ કલાક અને ચીન ૪૬.૧ કરતાં વધુ છે. પરંતુ આ દેશો ટોચના ઉત્પાદન કરતા દેશોની યાદીમાંથી બહાર છે.
કર્મચારીઓની વ્યસ્તતા વધારો, કામના કલાકો નહીં
આઈઆઈએમ ઈન્દોરના ડાયરેક્ટર હિમાંશુ રાય કહે છે કે, દુનિયામાં સંશોધન કહે છે કે જો કામના કલાકો ૪૦થી વધુ હોય તો ઉત્પાદકતામાં ઘટાડો થવા લાગે છે. ૬૦ કલાકમાં તે ઘટીને બે તૃતીયાંશ થઈ જાય છે. આવી સ્થિતિમાં, અઠવાડિયામાં ૪૦ કલાકથી વધુ કામ ન કરવું જોઈએ. જો કોઈએ આનાથી વધુ કરવાનું હોય તો તે લોકો છે જેમની કંપનીમાં હિસ્સો છે. જો તમે માથાદીઠ ઉત્પાદકતા વધારવા માંગતા હો, તો તમારે કર્મચારીઓની વ્યસ્તતા વધારવી જરૂરી છે. જો કર્મચારીના કામકાજના કલાકો નક્કી થાય તો, તેને સારો પગાર અને ભથ્થાં અને અન્ય સુવિધાઓ આપો તો તેની ક્ષમતાઓ વધશે. આ સાથે કર્મચારીઓને કંપનીના વિઝન અને લક્ષ્યો સાથે જોડવાની પણ જરૂર છે.
કામના કલાકો ઘટાડવાથી મળ્યા સારા પરિણામો
વર્ષ ૨૦૨૩માં, લક્ઝમબર્ગ ટોચ પર રહ્યું જ્યારે નોર્વે જેવા દેશો બીજા સ્થાને અને આયર્લેન્ડ ત્રીજા સ્થાને છે. અહીં અઠવાડિયામાં કામના કલાકો ઓછા છે. તેની સાથે વાર્ષિક પેયમેન્ટની રજાઓ પણ છે, જેના કારણે કામના કલાકો વધુ ઓછા થઈ ગયા છે. લક્ઝમબર્ગમાં, અઠવાડિયામાં પાંચ દિવસ કામ કરવું જરૂરી છે, જેમાં આઠ-કલાકની શિફ્ટ છે અને બે કલાકથી વધુ ઓવરટાઇમની મંજૂરી નથી.