Iran Pakistan Latest News: ઈરાન અને પાકિસ્તાન વચ્ચે યુદ્ધ ચાલી રહ્યું છે. સૌથી પહેલા ઈરાને પાકિસ્તાન પર બોમ્બમારો કર્યો હતો. આ પછી પાકિસ્તાને ઈરાનની અંદર ઘૂસીને હુમલો કર્યો. બંને હુમલામાં અનેક લોકોના મોત થયા છે. જો કે, જવાબી હુમલાથી ભારતના પાડોશી દેશ પાકિસ્તાન માટે નવી સમસ્યા ઊભી થઈ શકે છે. હકીકતમાં, આ તાજેતરની અથડામણ પહેલા, પાકિસ્તાન અને ઈરાન વચ્ચે ગેસ પાઇપલાઇનને લઈને ઐતિહાસિક સમજૂતી થઈ હતી. એક દાયકા કરતા પણ વધુ સમય પહેલા થયેલો આ કરાર હજુ પણ અટવાયેલો છે. તેનું મુખ્ય કારણ પાકિસ્તાન છે જે ગરીબ થઈ ગયું છે. ઈરાન આ પ્રોજેક્ટને પૂર્ણ કરવા માટે પાકિસ્તાન પર સતત દબાણ કરી રહ્યું છે. તેણે પાકિસ્તાન સામે અનેક વખત કાર્યવાહીની ચેતવણી આપી હતી પરંતુ પાડોશી દેશને મુશ્કેલી ઊભી થાય તેવું કોઈ પગલું ન ભર્યું.
પાકિસ્તાન દેવાની જાળમાં ડૂબી શકે છે
હવે એવી સ્થિતિ ઊભી થઈ રહી છે કે પાકિસ્તાન દેવાના જાળમાં ડૂબી જાય. પાકિસ્તાન ખુદ આ વાતથી વાકેફ છે. ગયા વર્ષે મે મહિનામાં પાકિસ્તાનની પબ્લિક એકાઉન્ટ્સ કમિટીએ ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી કે પાકિસ્તાનને ભારે દંડ ભરવો પડી શકે છે. સમિતિએ કહ્યું હતું કે જો પાકિસ્તાન ઈરાન-પાકિસ્તાન ગેસ પાઈપલાઈન પ્રોજેક્ટ પર આગળ નહીં વધે તો તેણે દંડ તરીકે 18 અબજ ડોલરની મોટી રકમ ચૂકવવી પડશે.
પાકિસ્તાન અને ઈરાને 4 સપ્ટેમ્બર 2012ના રોજ જાહેરાત કરી હતી કે ગેસ પાઈપલાઈન પ્રોજેક્ટ ઓક્ટોબર 2012 પહેલા શરૂ થશે અને ડિસેમ્બર 2014 સુધીમાં પૂર્ણ થશે. પરંતુ તે હજુ પણ અવઢવમાં લટકી રહ્યું છે. આ દરમિયાન ઈરાને પાકિસ્તાનને ઘણી વખત નોટિસ પાઠવી છે અને 18 અબજ ડોલરના દંડની ચેતવણી આપી છે. ગયા વર્ષે ઈરાને પાકિસ્તાનને ધમકી આપી હતી કે જો તે ‘આઈપી ગેસ લાઈન પ્રોજેક્ટ’ના ભાગ રૂપે પાઈપલાઈન નહીં નાખે તો આર્બિટ્રેશન કોર્ટનો સંપર્ક કરશે. ઈરાન દ્વારા પાકિસ્તાનને આપવામાં આવેલી આ ત્રીજી નોટિસ હતી.
18 અબજ ડોલરનો દંડ ભરવા માટે તૈયાર રહો
ઈરાને અગાઉ નવેમ્બર-ડિસેમ્બર 2022માં તેની બીજી નોટિસ જારી કરી હતી. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પાકિસ્તાને ફેબ્રુઆરી-માર્ચ 2024 સુધીમાં ઈરાન-પાકિસ્તાન ગેસ લાઈન પ્રોજેક્ટનો એક હિસ્સો તેના ક્ષેત્રમાં બાંધવો જોઈએ અથવા 18 અબજ ડોલરનો દંડ ભરવા માટે તૈયાર રહેવું જોઈએ. અગાઉ, ઇરાને ફેબ્રુઆરી 2019 માં ઇસ્લામાબાદને આઇપી ગેસ લાઇન પ્રોજેક્ટ હેઠળ નિર્ધારિત સમયની અંદર પાકિસ્તાનના ક્ષેત્રમાં પાઇપલાઇન ન નાખવા માટે આર્બિટ્રેશન કોર્ટનો સંપર્ક કરવા માટે નોટિસ મોકલી હતી. તેણે ગેસ સેલ પરચેઝ એગ્રીમેન્ટ (GSPA) હેઠળ દંડ લાદવાની ધમકી આપી હતી.
પાકિસ્તાનની સરખામણીમાં ઈરાન એક સમૃદ્ધ દેશ છે જેની પાસે ક્રૂડ ઓઈલ અને કુદરતી ગેસનો વિશાળ ભંડાર છે. પાકિસ્તાન પહેલાથી જ મોંઘા તેલ અને ગેસની સમસ્યાથી ઝઝૂમી રહ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં તેમણે ઈરાન પાસેથી સસ્તા ગેસ માટે આ કરાર કર્યો હતો. પરંતુ હજી સુધી તે પૂર્ણ થઈ શક્યું નથી કારણ કે પાકિસ્તાન પહેલેથી જ વિદેશી દેવાની જાળમાં ગરદન ઊંડે સુધી દબાયેલું છે.
પાકિસ્તાન અમેરિકા પર આક્ષેપ કરી રહ્યું છે
પાકિસ્તાન દલીલ કરી રહ્યું છે કે ઈરાન પર અમેરિકી પ્રતિબંધોને કારણે તે પોતાના વિસ્તારમાં આ પ્રોજેક્ટ લાગુ કરી શકતું નથી. જોકે, ઈરાનના અધિકારીઓ આ દલીલ સાથે સહમત નથી. તેમણે કહ્યું કે અમેરિકાના પ્રતિબંધો વ્યાજબી નથી. ઈરાક અને તુર્કી લાંબા સમયથી ઈરાનમાંથી ગેસનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. કારણ કે તેમને અમેરિકી પ્રતિબંધોમાંથી મુક્તિ મળી છે. એ જ રીતે ભારતને પણ તેની જરૂરિયાતો માટે ઈરાન પાસેથી પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનો આયાત કરવાની પરવાનગી મળી છે. પરંતુ પાકિસ્તાન આવું કેમ કરી શકતું નથી? દરમિયાન, પાકિસ્તાને ઘણી વખત અમેરિકી અધિકારીઓનો સંપર્ક કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે કે શું ઈરાન પર અમેરિકી પ્રતિબંધોની પાકિસ્તાન પર કોઈ અસર પડશે કે જો તે આઈપી ગેસ લાઈનનો ભાગ બનશે. જોકે, અમેરિકાએ આ અંગે કોઈ પ્રતિક્રિયા આપી નથી.
ઈરાન-પાકિસ્તાન ગેસ પાઈપલાઈનને પીસ પાઈપલાઈન અથવા આઈપી ગેસ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તે ઈરાનથી પાકિસ્તાન સુધી કુદરતી ગેસના પરિવહન માટે નિર્માણાધીન 2,775 કિલોમીટર (1,724 માઈલ) પાઈપલાઈન પ્રોજેક્ટ છે. હાલમાં ઈરાનના હુમલા અને પાકિસ્તાનના વળતા હુમલાથી પશ્ચિમ એશિયામાં નવા સંઘર્ષની ચિંતા વધી છે. ગાઝા પટ્ટીમાં હમાસ સામે ઇઝરાયેલના યુદ્ધ અને લાલ સમુદ્રમાં જહાજોને નિશાન બનાવતા યમનના હુથી બળવાખોરો દ્વારા આ પ્રદેશ પહેલેથી જ તણાવગ્રસ્ત છે.