હાઈ બ્લડ પ્રેશર: Silent Killer
હાઈ બ્લડ પ્રેશર, જેને સામાન્ય ભાષામાં હાયપરટેન્શન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે એક એવી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યા છે જે વિશ્વભરમાં ઝડપથી વધી રહી છે. તેને ‘સાયલન્ટ કિલર’ (Silent Killer) કહેવામાં આવે છે કારણ કે તે શરૂઆતમાં કોઈ સ્પષ્ટ લક્ષણો દર્શાવતું નથી, છતાં તે ધીમે ધીમે શરીરને અંદરથી નુકસાન પહોંચાડે છે. આ સમસ્યા ખાસ કરીને હૃદયના સ્વાસ્થ્ય પર ગંભીર અસર કરે છે, અને જો તેને અવગણવામાં આવે તો તે જીવલેણ પરિણામો લાવી શકે છે.
હાઈ બ્લડ પ્રેશર હૃદયને કેવી રીતે નુકસાન પહોંચાડે છે?
જ્યારે બ્લડ પ્રેશર સતત ઊંચું રહે છે, ત્યારે તે ધમનીઓની દિવાલો પર વધુ પડતું દબાણ લાવે છે. આ દબાણના કારણે ધમનીઓની દિવાલો જાડી અને કઠણ બને છે, જેને ‘એથરોસ્ક્લેરોસિસ’ કહેવાય છે. આ પ્રક્રિયાથી હૃદયને આખા શરીરમાં લોહી પહોંચાડવા માટે વધુ મહેનત કરવી પડે છે, જેનાથી હૃદયના સ્નાયુઓ પર તાણ આવે છે.
હાર્ટ એટેક અને સ્ટ્રોક
દિલ્હીની શ્રી બાલાજી એક્શન મેડિકલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટના ઇન્ટરવેન્શનલ, ક્લિનિકલ અને ક્રિટિકલ કાર્ડિયોલોજીના ડિરેક્ટર ડૉ. અમર સિંઘલ જણાવે છે કે લાંબા સમય સુધી હાઈ બ્લડ પ્રેશર ધમનીઓને નબળી પાડી શકે છે, જેના પરિણામે હૃદય રોગ અને સ્ટ્રોક જેવી ગંભીર સમસ્યાઓનું જોખમ વધે છે.
- હાર્ટ એટેક: હાઈ બ્લડ પ્રેશર ધમનીઓમાં ચરબી અને કોલેસ્ટ્રોલ જમા થવાની પ્રક્રિયાને વેગ આપે છે, જેનાથી કોરોનરી ધમનીઓ સાંકડી થઈ જાય છે. આનાથી હૃદયને પૂરતું લોહી અને ઓક્સિજન મળતું નથી, જે હાર્ટ એટેકનું મુખ્ય કારણ બને છે.
- સ્ટ્રોક: મગજની નાજુક ધમનીઓ પર હાઈ બ્લડ પ્રેશરના કારણે દબાણ આવે છે, જે સ્ટ્રોક (મગજમાં લોહીના ગઠ્ઠા અથવા રક્તસ્રાવ)નું જોખમ વધારે છે.
હાઈ બ્લડ પ્રેશર અને શરીરના અન્ય અંગો
હાઈ બ્લડ પ્રેશરની અસર માત્ર હૃદય સુધી મર્યાદિત નથી, પરંતુ તે કિડની અને આંખો જેવા મહત્વના અંગોને પણ નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. ઉંચા દબાણથી કિડનીની નાજુક રક્તવાહિનીઓ નબળી પડે છે, જેનાથી કિડનીની કાર્યક્ષમતા ઘટી શકે છે અને લાંબા ગાળે કિડની ફેલિયર થઈ શકે છે.
આ જોખમથી બચવા શું કરવું?
હાઈ બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રિત કરવા માટે જીવનશૈલીમાં ફેરફાર અત્યંત જરૂરી છે:
- આહાર: મીઠાનું સેવન ઘટાડો અને તાજા ફળો, શાકભાજી, આખા અનાજ અને ઓછી ચરબીવાળા ખોરાકનો સમાવેશ કરો.
- કસરત: દરરોજ 30 મિનિટ ઝડપી ચાલવું, યોગ અથવા હળવી કસરત બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રણમાં રાખવામાં મદદ કરે છે.
- તણાવ વ્યવસ્થાપન: ધ્યાન, પ્રાણાયામ અને પૂરતી ઊંઘ લેવાથી તણાવ ઓછો થાય છે, જે બ્લડ પ્રેશરને સ્થિર રાખે છે.
- વ્યસનથી દૂર રહો: ધૂમ્રપાન અને દારૂનું સેવન ટાળો, કારણ કે આ હૃદય અને રક્તવાહિનીઓને સીધું નુકસાન પહોંચાડે છે.
- નિયમિત તપાસ: સમયસર બ્લડ પ્રેશર અને કોલેસ્ટ્રોલની તપાસ કરાવતા રહો. જો ડૉક્ટરે દવાઓ સૂચવી હોય, તો તેને નિયમિત રીતે લો.
આ સરળ પણ અસરકારક ઉપાયો અપનાવીને તમે હાઈ બ્લડ પ્રેશરથી થતા ગંભીર જોખમોને ટાળી શકો છો અને સ્વસ્થ જીવન જીવી શકો છો.
