GSTમાં રાહત છતાં ઈંટો અને તમાકુ મોંઘા જ રહેશે, જાણો ક્યારે આવશે નોટિફિકેશન
ગુડ્સ એન્ડ સર્વિસ ટેક્સ (GST) માળખામાં મોટા ફેરફારો વચ્ચે, સરકારે મોટાભાગની વસ્તુઓ અને સેવાઓને નવા સ્લેબમાં ગોઠવી છે. પરંતુ ઈંટો અને તમાકુ જેવા ઉત્પાદનોને જૂના સ્લેબમાં જ જાળવી રાખવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. સરકારી સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, આ સંબંધમાં નોટિફિકેશન 17 સપ્ટેમ્બર સુધીમાં જારી થઈ શકે છે. ડ્રાફ્ટ નોટિફિકેશનને આંતરિક મંજૂરી મળી ગઈ છે અને હવે નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણની અંતિમ મંજૂરીની રાહ જોવાઈ રહી છે.
ઈંટો પર શા માટે 12% GST યથાવત રહેશે?
નવા GST માળખા હેઠળ 12% અને 28% સ્લેબને સમાપ્ત કરવામાં આવ્યા છે અને મોટાભાગની વસ્તુઓને 5% અને 18% ની શ્રેણીમાં મૂકવામાં આવી છે. જોકે, ઈંટોના કિસ્સામાં પરિસ્થિતિ અલગ છે. સરકારનું માનવું છે કે આ ક્ષેત્રમાં ટેક્સ સ્ટ્રક્ચર બદલવાથી અસંતુલન પેદા થઈ શકે છે. તેથી, સ્પષ્ટ નોટિફિકેશન જારી કરીને એવું જણાવવામાં આવશે કે ફક્ત ઈંટો પર જ 12% GST દર લાગુ રહેશે.
તમાકુ ઉત્પાદનો શા માટે અપવાદ છે?
તમાકુ પર લાંબા સમયથી ઊંચો કર લગાવવામાં આવે છે. હાલમાં તેના પર 28% GST સાથે વળતર ઉપકર પણ લગાવવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત કેન્દ્રીય આબકારી જકાત અને રાષ્ટ્રીય આપદા આકસ્મિક ફી પણ વસૂલવામાં આવે છે. આ બધાને ભેળવીને તમાકુ ઉત્પાદનો પર લગભગ 53% સુધીનો પરોક્ષ કર લાગે છે.
સરકારી સૂત્રોએ જણાવ્યું છે કે મહામારીના સમયે રાજ્યોને આપવામાં આવેલા લોનની ચૂકવણી પૂરી ન થાય ત્યાં સુધી તમાકુ ઉત્પાદનો વર્તમાન સ્લેબમાં જ રહેશે. તે પછી સરકારની યોજના છે કે તમાકુ પર વધારાના ઉપકર સાથે 40% GST દર લાગુ કરવામાં આવે, જેથી કરનો કુલ બોજ કોઈપણ પરિસ્થિતિમાં ઓછો ન થાય.
GST 2.0 ની દિશામાં મોટું પગલું
સરકારે 6 સપ્ટેમ્બરના રોજ GST કાઉન્સિલની બેઠકમાં નવા ટેક્સ માળખાને મંજૂરી આપી હતી. આ નવું માળખું 22 સપ્ટેમ્બર 2025 થી લાગુ થશે. આમાં કર પ્રણાલીને વધુ સરળ અને તાર્કિક બનાવવા પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. ખાસ કરીને 12% અને 28% વાળા સ્લેબને દૂર કરીને મોટાભાગની વસ્તુઓને 5% અને 18% ની શ્રેણીમાં સામેલ કરવામાં આવી છે.
પરંતુ ઈંટો અને તમાકુ પર અલગ વ્યવસ્થા એટલા માટે રાખવામાં આવી છે કારણ કે બંને ક્ષેત્રોની આર્થિક અને સામાજિક અસર મોટી છે. એક તરફ ઈંટોનું નિર્માણ ગ્રામીણ અર્થતંત્ર અને બાંધકામ ક્ષેત્ર સાથે જોડાયેલું છે, ત્યાં બીજી તરફ તમાકુ પર ઊંચો કર લગાવીને સરકાર સ્વાસ્થ્ય અને આવક બંને વચ્ચે સંતુલન જાળવવા માગે છે.
એ સ્પષ્ટ છે કે GST 2.0 નો ઉદ્દેશ કર માળખાને સરળ બનાવવાનો છે, પરંતુ ઈંટો અને તમાકુ જેવા ઉત્પાદનોની સંવેદનશીલતાને ધ્યાનમાં રાખીને હાલમાં તેને અપવાદ તરીકે રાખવામાં આવ્યા છે. આવનારા સમયમાં નોટિફિકેશન પછી પરિસ્થિતિ વધુ સ્પષ્ટ થશે.
