શું ગાયનું દૂધ ટાઈપ-1 ડાયાબિટીસનું કારણ બની શકે? જાણો નિષ્ણાતો શું કહે છે
ગાયનું દૂધ પોષણથી ભરપૂર છે અને ઘણા માટે આરોગ્યનો અતૂટ ભાગ છે. તેમાં પ્રોટીન, કેલ્શિયમ અને વિટામિન્સ હોય છે, જે હાડકાં અને સ્નાયુઓ માટે જરૂરી છે. પરંતુ છેલ્લા થોડા વર્ષોમાં એક પ્રશ્ન ઊભો થયો છે – શું ગાયના દૂધના વધુ સેવનથી નાના બાળકોમાં ટાઈપ-1 ડાયાબિટીસ થવાનો ખતરો રહે છે?
કેટલાક વૈજ્ઞાનિક સંશોધનો એ દર્શાવે છે કે ગાયના દૂધમાં રહેલા ખાસ પ્રોટીન (જેમ કે બેટા કેસીન) નાના બાળકોના રોગપ્રતિકારક તંત્રને ગેરરીતે સક્રિય કરી શકે છે. પરિણામે, શરીર પોતાના ઇન્સ્યુલિન ઉત્પન્ન કરતા કોષોને નષ્ટ કરવા લાગે છે – અને ટાઈપ-1 ડાયાબિટીસ વિકસી શકે છે.
છ મહિના સુધી ફક્ત માતાનું દૂધ કેમ જરૂરી છે?
ડૉ. ગુલનાઝ શેખ (KIMS હોસ્પિટલ, થાણે) જણાવે છે કે, “જીવનના પહેલાં છ મહિના દરમિયાન બાળકનું પાચન અને રોગપ્રતિકારક તંત્ર હજુ વિકાસ પામતું હોય છે. એ સમયે ગાયનું દૂધ કે દૂધ આધારિત ફોર્મ્યુલા આપવાથી શરીરમાં એવી પ્રતિક્રિયા થઈ શકે છે, જે ટાઈપ-1 ડાયાબિટીસને ટ્રિગર કરે.”
અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે દરેક બાળકમાં આવું થતું નથી, અને એ અવલંબે છે તેની જાતીય જિન પ્રતિક્રિયા અને પર્યાવરણીય પરિબળો પર. પરંતુ રિસ્ક હોય તો સાવચેતી લેવી વધુ સારું.
પુખ્ત વયના લોકો માટે શું સલામત છે?
પુખ્તો માટે, જો દૂધનું સેવન મર્યાદામાં રહે (દિવસે 1-2 ગ્લાસ), તો ગાયનું દૂધ નુકસાનકારક નથી. ટાઈપ-1 ડાયાબિટીસ વધતું નથી – જો વ્યક્તિને દૂધથી એલર્જી કે લેક્ટોઝ ઇન્ટોલરન્સ ન હોય. વધુ પડતું દૂધ પીવાથી વજન વધવું કે પેટ સંબંધિત તકલીફો આવી શકે છે, પણ ડાયાબિટીસ નહીં.
સારાંશ:
ગાયનું દૂધ અત્યંત પૌષ્ટિક છે, પણ ખાસ કરીને નાની ઉંમરે તેનું સેવન ડોક્ટરની સલાહથી કરવું જોઈએ. બાળકના જીવનના પ્રથમ છ મહિના ફક્ત માતાનું દૂધ આપવું વધુ સલામતીભર્યું છે. પુખ્તો માટે મધ્યમ પ્રમાણમાં દૂધ આરોગ્યદાયક સાબિત થાય છે.
દૂધ તમારા આહારમાં રહેવું જોઈએ – પરંતુ સમજદારી અને સાવચેતી સાથે.
