મોદી-પુતિનની મિત્રતા પર અમેરિકાની નારાજગી, નવારોના મતે – ભારત રશિયાને બદલે અમેરિકા સાથે ઊભું રહે
અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના વેપાર સલાહકાર પીટર નવારોએ ભારત અને રશિયાના વધતા વેપારી સંબંધો પર આકરી પ્રતિક્રિયા આપી છે. તેમણે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન અને ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ સાથે શાંઘાઈ સહયોગ સંગઠન (SCO) સમિટમાં થયેલી મુલાકાતને “શરમજનક” ગણાવી. નવારોએ કહ્યું કે ભારતે રશિયા અને ચીનને બદલે અમેરિકા સાથે ઊભું રહેવું જોઈએ.
ખાસ કરીને, નવારોએ ભારત પર રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાનો આરોપ લગાવ્યો અને તેને યુક્રેન યુદ્ધમાં પુતિનને આર્થિક મદદ કરનારું પગલું ગણાવ્યું. તેમણે ભારતને “ક્રેમલિનનો લોન્ડ્રોમેટ” પણ ગણાવ્યો, એટલે કે એવો દેશ જે રશિયા માટે પૈસાની હેરાફેરી કરી રહ્યો છે. તેમનું આ નિવેદન ભારત-અમેરિકાના સંબંધોમાં નવો તણાવ ઊભો કરી શકે છે.
અમેરિકાની નારાજગીનું કારણ
અમેરિકાની નારાજગીનું મુખ્ય કારણ એ છે કે ભારતે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં રશિયા પાસેથી સસ્તું તેલ ખરીદવાનું શરૂ કર્યું છે. નવારોનો દાવો છે કે ભારત રશિયા પાસેથી સસ્તા તેલને રિફાઈન કરીને નફા પર વેચી રહ્યું છે, જેનાથી રશિયાને અપ્રત્યક્ષ લાભ મળી રહ્યો છે. આના કારણે અમેરિકાએ ભારત પર સેકન્ડરી ટેરિફ લગાવવાની ધમકી આપી છે.
ભારતનું કહેવું છે કે તે રશિયન તેલ એટલા માટે ખરીદી રહ્યું છે જેથી દેશમાં ઊર્જાની કિંમતો ઓછી રહે અને બજાર સ્થિર રહે. ભારતે અમેરિકાના આ પગલાને “અયોગ્ય” ગણાવ્યું છે અને કહ્યું છે કે માત્ર ભારત જ ટ્રમ્પની સેકન્ડરી ટેરિફનો સામનો કરી રહ્યું છે, જ્યારે ચીન પણ રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદી રહ્યું છે.
નવારોનું નિવેદન અને કૂટનીતિ
નવારોએ ભારત પર કટાક્ષ કરતા તેને “ટેરિફનો મહારાજા” ગણાવ્યો અને કહ્યું કે ભારત મોટા અર્થતંત્રોમાં સૌથી વધુ ટેરિફ લગાવનાર દેશ છે. તેમણે એ પણ કહ્યું કે બ્રાહ્મણો સસ્તા રશિયન તેલથી નફો કમાવી રહ્યા છે, જ્યારે સામાન્ય ભારતીયોને તેનો કોઈ ફાયદો મળી રહ્યો નથી.
આમ, ભારત અને રશિયાના વધતા વેપારી સંબંધોને લઈને અમેરિકાની નારાજગી સ્પષ્ટ દેખાઈ રહી છે. નવારોનું આ નિવેદન એ વાત તરફ ઈશારો કરે છે કે અમેરિકા ભારત સાથે વધુ નજીકના સંબંધો જાળવી રાખવા માંગે છે અને તેને રશિયા સાથેના આર્થિક વ્યવહારોથી દૂર જોવા માંગે છે.
ભારત પોતાની ઊર્જા સુરક્ષા અને ઘરેલુ બજારની સ્થિરતાને ધ્યાનમાં રાખીને રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાનું ચાલુ રાખી રહ્યું છે, જ્યારે અમેરિકા તેના પગલાઓની ટીકા કરી રહ્યું છે. આ વિવાદે ભારત, રશિયા અને અમેરિકા વચ્ચેના કૂટનીતિક સંતુલનને પડકારરૂપ બનાવી દીધું છે.
