લોટની નિકાસમાં અસાધારણ વૃદ્ધિને રોકવા માટે સરકાર પગલાં લઈ રહી છે જે ચોખામાં વધારો થયો છે. બાંગ્લાદેશે ચોખા પરની આયાત ડ્યૂટી ઘટાડીને 25 ટકા કરી, પાંચ દિવસમાં ભારતમાંથી નિકાસ વધી
ઘઉંની નિકાસ પર અંકુશ લગાવ્યા બાદ નિકાસકારોએ લોટની નિકાસ વધારી છે. અત્યારે સરકાર ચોખાના લોટની નિકાસમાં અસાધારણ વૃદ્ધિને રોકવા માટે પગલાં લઈ રહી છે. છેલ્લા પાંચ દિવસમાં ચોખાની નિકાસમાં જબરદસ્ત વધારો થયો છે. સ્થાનિક અને આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ચોખાના ભાવમાં 10 ટકાનો વધારો થયો છે.
તેનું કારણ બાંગ્લાદેશ દ્વારા ચોખા પરની આયાત ડ્યૂટી 62.5 ટકાથી ઘટાડીને 25 ટકા કરવાનું જણાવવામાં આવી રહ્યું છે. 22 જૂનના રોજ, બાંગ્લાદેશે 31 ઓક્ટોબર, 2022 સુધી નોન-બાસમતી ચોખાની આયાતને મંજૂરી આપતું નોટિફિકેશન બહાર પાડ્યું હતું.
બાંગ્લાદેશના આ નિર્ણય બાદ માત્ર પાંચ દિવસમાં ભારતીય નોન-બાસમતી ચોખાની કિંમત 350 ડોલર પ્રતિ ટનથી વધીને 360 ડોલર પ્રતિ ટન થઈ ગઈ છે. ઘણા નિષ્ણાતો કહે છે કે પશ્ચિમ બંગાળ, ઉત્તર પ્રદેશ અને બિહારમાંથી બાંગ્લાદેશમાં મોટા પ્રમાણમાં ચોખાની નિકાસ કરવામાં આવે છે.
બાંગ્લાદેશના આ નિર્ણય બાદ આ ત્રણ રાજ્યોમાં જ ચોખાના ભાવમાં 20 ટકાનો વધારો થયો છે જ્યારે અન્ય રાજ્યોમાં 10 ટકાનો વધારો થયો છે. બાંગ્લાદેશે 2020-21માં 13.59 લાખ ટન ચોખાની આયાત કરી હતી. ડેટા અનુસાર, ભારતે 2021-22માં $6.11 બિલિયનના નોન-બાસમતી ચોખાની નિકાસ કરી હતી, જ્યારે તેણે 2020-21માં $4.8 બિલિયનના ચોખાની નિકાસ કરી હતી. ચોખાના વૈશ્વિક વેપારમાં ભારતનો હિસ્સો 40 ટકા છે.
પૂરથી ડાંગરનો પાક પ્રભાવિત
સ્થાનિક અને વિદેશી બજારોના વેપારીઓ અનુમાન લગાવી રહ્યા છે કે ભારત ઘઉં પછી ચોખાની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂકી શકે છે. આ ગભરાટના કારણે બાંગ્લાદેશે ચોખાની આયાત કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધને કારણે બાંગ્લાદેશમાં પહેલેથી જ અનાજની અછત છે. પૂરના કારણે ડાંગરના પાકને ભારે નુકસાન થયું છે. તેથી બાંગ્લાદેશ વહેલી તકે ચોખાની આયાત કરવા માંગે છે.
લોટની અસામાન્ય નિકાસ પર સરકાર એલર્ટ
કઠોળ, ખાદ્યતેલથી માંડીને ખાદ્યપદાર્થોની અનેક ચીજવસ્તુઓની કિંમતો વધી ચૂકી છે. હવે છેલ્લા કેટલાક દિવસોમાં લોટના ભાવમાં પણ વધારો નોંધાયો છે. સાવચેતી રાખીને, સરકારે ઘઉંની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. વેપારીઓએ લોટના રૂપમાં તેમના માલ મોકલવાનું શરૂ કર્યું. 13 મેના ઘઉંના પ્રતિબંધ પછી ‘લોટ’ નિકાસમાં અસામાન્ય વૃદ્ધિ અંગે ચિંતિત, સરકાર ઘઉંના લોટના શિપમેન્ટ માટે પ્રી-શિપમેન્ટ નોટિફિકેશન ફરજિયાત બનાવી શકે છે. શંકા એ છે કે નિકાસકારો દ્વારા ઘઉંના નિકાસ પ્રતિબંધનો ભંગ કરવાનો આ બીજો પ્રયાસ છે. વાણિજ્ય મંત્રાલયના એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, “પ્રતિબંધ બાદથી દર મહિને લગભગ 100,000 ટન લોટની નિકાસ કરવામાં આવી રહી છે, જે ગયા નાણાકીય વર્ષમાં 500,000 ટન હતી.
