લસણ: દરેક ઘરમાં રહેલું એક ‘સુપરફૂડ’, જાણો તેના વૈજ્ઞાનિક રીતે સાબિત થયેલા સ્વાસ્થ્ય લાભો
સદીઓથી ભારતીય રસોઈનો સ્વાદ વધારતું લસણ માત્ર એક મસાલો નથી, પણ એક શક્તિશાળી ઔષધિ પણ છે. આયુર્વેદ અને ચીની ચિકિત્સામાં તેનો ઔષધીય ઉપયોગ લગભગ 5,000 વર્ષ જૂનો છે. આધુનિક વિજ્ઞાન પણ લસણને એક “વન્ડર ડ્રગ” માને છે, જેના સ્વાસ્થ્ય લાભો વૈજ્ઞાનિક રીતે સાબિત થયા છે. તેમાં રહેલું “એલિસિન” નામનું સંયોજન તેને ઘણી બીમારીઓ સામે એક અસરકારક હથિયાર બનાવે છે.
હૃદયના સ્વાસ્થ્યનું રક્ષક
લસણને હૃદયના સ્વાસ્થ્ય માટે ખાસ કરીને ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. અભ્યાસોએ દર્શાવ્યું છે કે તે બ્લડ પ્રેશરને ઘટાડવામાં સૌથી અસરકારક ઉપચારોમાંથી એક છે. તે નાની ધમનીઓની ખેંચાણ ઘટાડીને તણાવ ઓછો કરે છે. આ ઉપરાંત, લસણના નિયમિત સેવનથી ઘણા ફાયદા થાય છે:
- હાનિકારક કોલેસ્ટ્રોલ (LDL) અને ટ્રાઇગ્લિસરાઇડ્સનું સ્તર ઘટાડે છે.
- લાભદાયક કોલેસ્ટ્રોલ (HDL)નું સ્તર વધારે છે.
- રક્ત ગંઠાઈ જતા અટકાવવામાં મદદ કરે છે, જેનાથી હાર્ટ એટેક અને સ્ટ્રોકનું જોખમ ઓછું થાય છે.
- ધમનીઓ સખત થવાની (એથરોસ્ક્લેરોસિસ) પ્રક્રિયાને રોકવામાં મદદ કરે છે.
જોકે, એ નોંધવું મહત્વપૂર્ણ છે કે એક ક્લિનિકલ પરીક્ષણમાં મધ્યમ હાઈપરકોલેસ્ટરોલેમિયા ધરાવતા પુખ્ત વયના લોકોમાં કાચા લસણ અથવા તેના સપ્લિમેન્ટ્સની કોલેસ્ટ્રોલના સ્તર પર કોઈ નોંધપાત્ર અસર જોવા મળી નથી.
સંક્રમણ અને ઇમ્યુનિટી માટે પ્રાકૃતિક કવચ
લસણમાં શક્તિશાળી એન્ટિ-બેક્ટેરિયલ, એન્ટિ-વાયરલ અને એન્ટિ-ફંગલ ગુણધર્મો હોય છે. તેને એક પ્રાકૃતિક એન્ટિબાયોટિક માનવામાં આવે છે, જે અનેક પ્રકારના સંક્રમણો સામે લડવામાં સક્ષમ છે.
એલિસિન: જ્યારે લસણને કચડી કે કાપવામાં આવે છે, ત્યારે તેમાં એલિસિન નામનું સંયોજન બને છે, જેમાં નબળા પેનિસિલિન જેટલા એન્ટિ-બેક્ટેરિયલ ગુણધર્મો હોય છે.
શરદી અને ફ્લૂ: તે સામાન્ય શરદી, ફ્લૂ, ઉધરસ અને ગળાના દુખાવા જેવા સંક્રમણોને રોકવા અને તેના લક્ષણોને ઘટાડવામાં ખૂબ અસરકારક છે.
રોગપ્રતિકારક શક્તિ: હાનિકારક અને સંક્રામક જીવો લસણ સામે પ્રતિરોધક બનતા નથી, જેવું તેઓ ફાર્માસ્યુટિકલ એન્ટિબાયોટિક દવાઓ સાથે બની જાય છે.
ત્વચા રોગ: કાચા લસણને ત્વચા પર ઘસવાથી ખીલ અને દાદર જેવા ત્વચા વિકારોને મટાડવામાં મદદ મળી શકે છે.
કેન્સરની રોકથામમાં સહાયક
લસણમાં કેન્સર વિરોધી ગુણધર્મો પણ જોવા મળ્યા છે. અમેરિકન નેશનલ કેન્સર ઇન્સ્ટિટ્યૂટે સંભવિત કેન્સર-નિવારક ખાદ્ય પદાર્થોની તેની યાદીમાં લસણને ટોચ પર રાખ્યું છે. અભ્યાસો દર્શાવે છે કે નિયમિતપણે કાચું અથવા રાંધેલું લસણ ખાનારાઓમાં પેટના કેન્સરનું જોખમ લગભગ અડધું અને કોલોરેક્ટલ કેન્સરનું જોખમ એક તૃતીયાંશ ઓછું થાય છે. તેમાં 30થી વધુ કેન્સર વિરોધી સંયોજનો અને એન્ટિઓક્સિડન્ટ્સ હોય છે.
પાચન અને લીવર માટે ફાયદાકારક
- લસણ પાચનતંત્ર માટે સૌથી મહત્વપૂર્ણ જડીબુટ્ટીઓમાંથી એક છે.
- તે પાચન રસના સ્ત્રાવને ઉત્તેજિત કરે છે અને આંતરડાની ગતિ વધારે છે.
- તે શરીરને ડિટોક્સિફાય કરવામાં મદદ કરે છે અને લીવરના સ્વાસ્થ્યને ટેકો આપે છે. જોકે, ખૂબ વધુ સેવન લીવરને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
કેવી રીતે અને કેટલું સેવન કરવું?
લસણનો મહત્તમ લાભ મેળવવા માટે, તેને યોગ્ય રીતે ખાવું મહત્વપૂર્ણ છે.
કાચું અને કચડેલું: એલિસિનને સક્રિય કરવા માટે લસણની કળીને ખાતા પહેલા કાપવી, કચડવી કે ચાવવી જરૂરી છે. તેને થોડી મિનિટો માટે રાખવાથી તેના સક્રિય સંયોજનોની અસર વધી જાય છે.
માત્રા: અભ્યાસો અનુસાર, દરરોજ 1-2 કળી (3-6 ગ્રામ) લસણનું સેવન સ્વાસ્થ્ય લાભ આપી શકે છે.
રાંધવું: રાંધવાથી તેના કેટલાક ઔષધીય ગુણો ઓછા થઈ શકે છે, પરંતુ તે પેટની સમસ્યાઓ અને શ્વાસની દુર્ગંધને રોકવામાં મદદ કરી શકે છે. ઉકાળવું અને શેકવું તેના ગુણોને સૌથી વધુ નુકસાન પહોંચાડે છે.
સંભવિત આડઅસરો અને સાવચેતીઓ
જોકે લસણ સુરક્ષિત છે, પરંતુ વધુ માત્રામાં તેના સેવનથી કેટલીક આડઅસરો થઈ શકે છે.
રક્તસ્રાવનું જોખમ: લસણમાં લોહી પાતળું કરવાના (એન્ટિથ્રોમ્બોટિક) ગુણધર્મો હોય છે. તેથી, જે લોકો લોહી પાતળું કરવાની દવાઓ (જેમ કે વાર્ફેરિન અથવા એસ્પિરિન) લઈ રહ્યા છે અથવા જેમની સર્જરી થવાની છે, તેમણે તેનું સેવન કરતા પહેલા ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી જોઈએ.
પાચન સંબંધિત સમસ્યાઓ: કેટલાક લોકોમાં, ખાસ કરીને ખાલી પેટ, વધુ લસણ ખાવાથી છાતીમાં બળતરા, ગેસ, પેટ ફૂલવું અને પેટમાં દુખાવો થઈ શકે છે.
શ્વાસની દુર્ગંધ: તેમાં રહેલા સલ્ફર સંયોજનો શ્વાસ અને શરીરમાં દુર્ગંધ પેદા કરી શકે છે.
જો તમે કોઈ પણ સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાથી પીડાઈ રહ્યા છો અથવા દવાઓ લઈ રહ્યા છો, તો તમારા આહારમાં લસણનો સમાવેશ કરતા પહેલા આરોગ્ય નિષ્ણાતની સલાહ લેવી હંમેશા સુરક્ષિત હોય છે.
