IAF ને 97 એડવાન્સ્ડ તેજસ Mk1A ફાઇટર જેટનો મેગા ડોઝ: HAL સાથે ₹62.370 કરોડના ઐતિહાસિક સોદા પર મંજૂરીની મહોર
ભારતીય સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં આજે એક ઐતિહાસિક કરારને અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવ્યું છે. સંરક્ષણ મંત્રાલય (MoD) એ ભારતીય વાયુસેના (IAF) માટે ૯૭ હળવા લડાયક વિમાન (LCA) Mk1A (તેજસ) ફાઇટર જેટની ખરીદી માટે હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડ (HAL) સાથે મેગા ડિફેન્સ ડીલને અંતિમ સ્વરૂપ આપ્યું છે. આ મેગા ડીલનું મૂલ્ય કર સિવાય ₹૬૨,૩૭૦ કરોડ છે.
વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં સુરક્ષા પરની કેબિનેટ સમિતિ (CCS) દ્વારા લગભગ એક મહિના પહેલા આ મોટી ખરીદીને મંજૂરી આપ્યા બાદ આ કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. આ સાથે, IAF માટે ઓર્ડર કરાયેલા તેજસ Mk1A ફાઇટર્સની કુલ સંખ્યા વધીને ૧૮૦ સુધી પહોંચી ગઈ છે, જે નવ વાયુસેના સ્ક્વોડ્રનને સજ્જ કરશે. આ સંપાદન સંરક્ષણ સંપાદન પ્રક્રિયા ૨૦૨૦ ની ‘ખરીદો (ભારત-IDDM)’ શ્રેણી હેઠળ આવે છે, જે સંરક્ષણ ઉત્પાદનમાં આત્મનિર્ભરતા પ્રાપ્ત કરવાની સરકારની પ્રતિબદ્ધતા પર ભાર મૂકે છે.
IAF ની લડાયક ક્ષમતામાં મોટો વધારો
આ નવા તેજસ Mk1A વિમાનોનું સંપાદન IAF માટે અત્યંત મહત્ત્વનું છે. હાલમાં IAF ફક્ત ૩૧ ફાઇટર સ્ક્વોડ્રન ચલાવે છે, જે તેની મંજૂર સંખ્યા ૪૨ કરતાં ઓછી છે. પ્રાદેશિક સુરક્ષાની ચિંતાઓ વચ્ચે નવા યુદ્ધ વિમાનોનો આ સમાવેશ તાત્કાલિક જરૂરિયાત સમાન છે. LCA Mk1A જેટ્સ IAF ના જૂના થઈ રહેલા મિગ-૨૧ (MiG-21) લડવૈયાઓના મહત્ત્વપૂર્ણ રિપ્લેસમેન્ટ તરીકે સેવા આપશે.
તેજસ એક બહુ-ભૂમિકા ધરાવતું ફાઇટર એરક્રાફ્ટ છે જે ઉચ્ચ-ખતરાના હવા વાતાવરણમાં સંચાલન કરવા સક્ષમ છે અને તેને હવાઈ સંરક્ષણ, દરિયાઈ જાસૂસી અને હડતાલની ભૂમિકાઓ નિભાવવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું છે. ૯૭ વિમાનોના આ સોદામાં ૬૮ સિંગલ-સીટર ફાઇટર જેટ અને ૨૯ ડબલ-સીટર ટ્રેનર એરક્રાફ્ટનો સમાવેશ થાય છે.
અદ્યતન સુવિધાઓ અને સ્વદેશી સામગ્રી
તેજસ LCA Mk1A એ ભારતના સ્વદેશી હળવા લડાયક વિમાનનું અપગ્રેડેડ સંસ્કરણ છે, જેમાં ૪૦ થી વધુ સુધારાઓ કરવામાં આવ્યા છે. આ અદ્યતન વેરિઅન્ટની મુખ્ય વિશેષતાઓ સ્વદેશી સામગ્રી અને તકનીકમાં રહેલી છે:
- ઉચ્ચ સ્વદેશી સામગ્રી: આ વિમાન ૬૪ ટકાથી વધુ સ્વદેશી સામગ્રી ધરાવતું સ્વદેશી રીતે ડિઝાઇન અને ઉત્પાદિત કરાયું છે. આ નવીનતમ કરારમાં અગાઉના ૨૦૨૧ના કરારની તુલનામાં ૬૭ વધારાની સ્વદેશી વસ્તુઓનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.
- આધુનિક રડાર: તે અદ્યતન AESA રડારથી સજ્જ છે, જેમાં સ્વદેશી રીતે વિકસિત UTTAM એક્ટિવ ઇલેક્ટ્રોનિકલી સ્કેન કરેલ એરે (AESA) રડાર ને એકીકૃત કરવાની ક્ષમતાનો સમાવેશ થાય છે.
- સુરક્ષા અને શસ્ત્ર ક્ષમતા: આ જેટમાં યુનિફાઇડ ઇલેક્ટ્રોનિક વોરફેર સ્યુટ (UEWS), એડવાન્સ્ડ સેલ્ફ પ્રોટેક્શન જામર પોડ અને સ્વયં રક્ષા કવચ સ્વ-સુરક્ષા સ્યુટનો સમાવેશ થાય છે. આ વિમાનમાં નવ હાર્ડપોઇન્ટ છે જે તેને BVR મિસાઇલો અને હવાથી હવા/જમીન પર પ્રહાર કરતી મિસાઇલો લઈ જવા સક્ષમ બનાવે છે.
- ફ્લાઇટ કંટ્રોલ: તે અપગ્રેડેડ ડિજિટલ ફ્લાય-બાય-વાયર ફ્લાઇટ કંટ્રોલ સિસ્ટમ (DFCC Mk1A) નો ઉપયોગ કરે છે.
સમયરેખા અને આર્થિક અસર
નવા કરાર કરાયેલા LCA Mk1A વિમાનની ડિલિવરી ૨૦૨૭-૨૮ માં શરૂ થવાની છે અને છ વર્ષમાં પૂર્ણ થવાની અપેક્ષા છે.
આ મોટા પાયે સ્થાનિક ઉત્પાદન પ્રયાસથી દેશના સ્થાનિક એરોસ્પેસ ઇકોસિસ્ટમને નોંધપાત્ર પ્રોત્સાહન મળશે. આ પ્રોજેક્ટને ઘટકોના ઉત્પાદનમાં રોકાયેલી લગભગ ૧૦૫ ભારતીય કંપનીઓ દ્વારા સમર્થન આપવામાં આવશે. વધુમાં, છ વર્ષ દરમિયાન, આ પ્રોજેક્ટ વાર્ષિક આશરે ૧૧,૭૫૦ પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ રોજગારીનું સર્જન કરશે તેવી અપેક્ષા છે, જે દેશની અર્થવ્યવસ્થા માટે એક મોટું પ્રોત્સાહન છે.
ઉલ્લેખનીય છે કે HAL ને તાજેતરમાં જ GE એરોસ્પેસ તરફથી તેજસ LCA Mk1A માટે ૯૯ F404-IN20 એન્જિનમાંથી પ્રથમ એન્જિન મળ્યું છે, જે ઉત્પાદન પ્રક્રિયામાં એક મહત્ત્વનો માઇલસ્ટોન છે. ભારત હવે સ્વદેશી સંરક્ષણ ક્ષમતાઓમાં મજબૂત પગપેસારો કરી રહ્યું છે, જેનાથી ભવિષ્યમાં વધુ આત્મનિર્ભરતા તરફ આગળ વધવાનો માર્ગ મોકળો થશે.
