સોનાના ભાવમાં ઐતિહાસિક ઉછાળો: વૈશ્વિક અનિશ્ચિતતા વચ્ચે ૨૪ કેરેટના ભાવ ₹૧.૧૫ લાખને પાર
ભારતીય બુલિયન બજારમાં સોનાના ભાવમાં અભૂતપૂર્વ અને ઐતિહાસિક ઉછાળો જોવા મળી રહ્યો છે. નવરાત્રિના છઠ્ઠા દિવસે સોનાના ભાવ વધુ વધીને ₹૧,૧૫,૦૦૦ પ્રતિ ૧૦ ગ્રામના સ્તરને વટાવી ગયા છે. આજે એક જ દિવસમાં ૨૪ કેરેટ સોનાના ભાવમાં ₹૬૦૦ થી વધુનો વધારો નોંધાયો છે, જેના કારણે છેલ્લા એક મહિનાથી ભાવ ₹૧,૦૦,૦૦૦ના સ્તરથી ઉપર જળવાઈ રહ્યા છે.
આ તીવ્ર ઉન્નતિ મજબૂત સ્થાનિક સાંસ્કૃતિક માંગ અને સતત વૈશ્વિક આર્થિક ચિંતાઓના સંગમને પ્રતિબિંબિત કરે છે, જે સોનાની ભૂમિકાને એક મહત્ત્વપૂર્ણ ‘સલામત-સ્વર્ગ સંપત્તિ’ તરીકે મજબૂત બનાવે છે.
વિવિધ કેરેટ અને શહેરોમાં સોનાનો આજનો ભાવ
૨૭ સપ્ટેમ્બર, ૨૦૨૫ ના રોજ સોનાના ભાવમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે:
ઐતિહાસિક બુલિયન તેજી પાછળના મુખ્ય પરિબળો
સોનાના ભાવમાં તાજેતરમાં થયેલા તીવ્ર વધારા માટે સ્થાનિક અને આંતરરાષ્ટ્રીય પરિબળો એકબીજા સાથે જોડાયેલા છે:
૧. યુએસ ફેડરલ રિઝર્વ પોલિસી: યુએસ ફેડરલ રિઝર્વે વ્યાજ દરો ઘટાડ્યા છે અને વર્ષના અંત સુધીમાં વધારાના રેટ કટનો સંકેત આપ્યો છે. નીચા વ્યાજ દરો સોનાને રાખવાની તક કિંમત ઘટાડે છે, જે રોકાણકારો માટે તેને વધુ આકર્ષક બનાવે છે.
૨. નબળો પડી રહેલો યુએસ ડોલર: નરમ પડી રહેલો યુએસ ડોલર બુલિયન તેજીમાં વેગ ઉમેરે છે, કારણ કે ડોલર-મૂળભૂત સોનું અન્ય ચલણોનો ઉપયોગ કરતા ખરીદદારો માટે વધુ સસ્તું બની જાય છે.
૩. વૈશ્વિક આર્થિક અનિશ્ચિતતા: ચાલુ ભૂરાજકીય તણાવ, વૈશ્વિક આર્થિક મંદીની અપેક્ષાઓ અને ફુગાવાની ચિંતાઓ રોકાણકારોને સલામત-સ્વર્ગ સંપત્તિ તરીકે સોના તરફ ધકેલી રહી છે. આના કારણે સોનાના ભાવ વૈશ્વિક સ્તરે સર્વકાલીન ઉચ્ચતમ સ્તરની નજીક પહોંચી ગયા છે.
૪. મજબૂત સ્થાનિક માંગ: ભારતનો સોના પ્રત્યેનો ઊંડો સાંસ્કૃતિક લગાવ, ખાસ કરીને નવરાત્રી સહિત તહેવારોની મોસમ અને દિવાળી-લગ્નની મોસમની અપેક્ષા દરમિયાન, માંગને મજબૂત બનાવે છે. ઊંચા ખર્ચ છતાં પણ આ સાંસ્કૃતિક ખરીદીઓ ભાવમાં ગતિ લાવે છે.
૫. સેન્ટ્રલ બેંક ખરીદી: વૈશ્વિક સ્તરે, સેન્ટ્રલ બેંકો (ખાસ કરીને એશિયામાં) યુએસ ડોલરથી દૂર અનામતમાં વૈવિધ્યીકરણ કરી રહી છે. ભારતની RBI પણ ૨૦૨૪માં ૭૨.૬ ટન સોનું ઉમેરીને ટોચના ત્રણ વૈશ્વિક ખરીદદારોમાં સામેલ હતી.
ગ્રાહકો અને બજાર પર સીધી અસર
વધતી કિંમતોને કારણે બજારમાં સ્થિતિ બદલાઈ રહી છે, જેની ગ્રાહકોની ખરીદીની આદતો પર અસર થઈ રહી છે:
- નવા બુકિંગ નિયમો: અચાનક ભાવ વધારાથી ભારે નુકસાન થવાના જોખમને કારણે, અમદાવાદના ઝવેરીઓ બુકિંગ સમયે સોનાના મૂલ્ય માટે સંપૂર્ણ અગાઉથી ચુકવણીની માંગ કરી રહ્યા છે, જેનાથી પરંપરાગત ટોકન સિસ્ટમનો અંત આવ્યો છે.
- પોષણક્ષમતાની ચિંતાઓ: માંગ મજબૂત હોવા છતાં, જો ભાવ વધુ વધે તો પોષણક્ષમતાની ચિંતાઓ ગતિ ધીમી પાડી શકે છે. ઊંચા ભાવોને કારણે, સત્તાવાળાઓએ વધુ સસ્તા વિકલ્પો પૂરા પાડવા માટે ૯-કેરેટ સોના (૩૭% શુદ્ધતા) ના દાગીનાને પણ હોલમાર્કિંગ ધોરણોમાં સામેલ કર્યા છે.
- કર અને શુદ્ધતા: ખરીદદારોએ સોનાના મૂલ્ય પર ૩% GST ચૂકવવો પડે છે. દાગીના માટે, વધારાના મેકિંગ ચાર્જ પર પણ GST લાગે છે. સોનાની શુદ્ધતા ચકાસણી માટે બ્યુરો ઓફ ઇન્ડિયન સ્ટાન્ડર્ડ્સ (BIS) દ્વારા લાઇસન્સ પ્રાપ્ત હોલમાર્ક પ્રમાણપત્ર હોવું જરૂરી છે.
આઉટલુક: ભાવ તેજીવાળા રહેવાની તૈયારીમાં
વિશ્લેષકો આગાહી કરે છે કે સોનામાં તેજીનો માહોલ જળવાઈ રહેવાની શક્યતા છે, જોકે ટૂંકા ગાળાના સુધારા થઈ શકે છે. જ્યાં સુધી તહેવારોની માંગ મજબૂત રહેશે અને વૈશ્વિક નાણાકીય નીતિની અપેક્ષાઓ ઓછી રહેશે, ત્યાં સુધી મોટા સુધારાત્મક પગલાંની શક્યતા ઓછી છે.
લાંબા ગાળાની આગાહીઓ સૂચવે છે કે ૨૪-કેરેટ સોનું ૨૦૩૦ સુધીમાં પ્રતિ ૧૦ ગ્રામ ₹૧,૫૦,૦૦૦ સુધી પહોંચી શકે છે, જે ભારતીય માંગ અને વૈશ્વિક સુરક્ષાના પરિબળો દ્વારા પ્રેરિત છે. રોકાણકારોને સલાહ આપવામાં આવે છે કે તેઓ લાંબા ગાળાની સુરક્ષા માટે ભૌતિક સોનું અને સરળ વેપાર માટે ડિજિટલ સોનાનો ઉપયોગ કરીને વૈવિધ્યસભર અભિગમ અપનાવે.
