કેન્સર માત્ર એક રોગ નથી, પરંતુ તે એક વૈશ્વિક મહામારી બનવા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. ધ લેન્સેટ જર્નલમાં પ્રકાશિત થયેલા એક તાજેતરના અભ્યાસમાં ચોંકાવનારી ચેતવણી આપવામાં આવી છે: જો તાત્કાલિક અને નક્કર પગલાં લેવામાં ન આવે તો ૨૦૫૦ સુધીમાં કેન્સરથી થતા વાર્ષિક મૃત્યુમાં ૭૫% જેટલો વધારો થઈ શકે છે. આ અભ્યાસ વૈશ્વિક આરોગ્ય સંસ્થાઓ અને સરકારો માટે એક મોટો પડકાર ઊભો કરે છે.
૨૦૫૦ સુધીમાં કેન્સરના મૃત્યુ ૭૫% વધશે: લેન્સેટના અભ્યાસમાં ચોંકાવનારી ચેતવણી
અહેવાલ મુજબ, હાલમાં દર વર્ષે લગભગ ૧૦.૪ મિલિયન લોકો કેન્સરથી મૃત્યુ પામે છે. જો વર્તમાન વલણ ચાલુ રહેશે, તો ૨૦૫૦ સુધીમાં આ આંકડો વધીને ૧૮.૬ મિલિયન સુધી પહોંચી શકે છે. આનો અર્થ એ થયો કે આગામી ૨૫ વર્ષમાં કેન્સરને કારણે દર વર્ષે લગભગ ૮.૨ મિલિયન વધુ મૃત્યુ થઈ શકે છે.
માત્ર મૃત્યુ જ નહીં, પરંતુ કેન્સરના નવા કેસોમાં પણ નાટ્યાત્મક વધારો થવાની ધારણા છે. ૨૦૨૩માં ૧૮.૫ મિલિયન નવા કેસ નોંધાયા હતા, જે ૨૦૫૦ સુધીમાં વધીને ૩૦.૫ મિલિયન (૬૧%નો વધારો) થઈ શકે છે.
ભારત માટે ચિંતાનો વિષય: કેસમાં ૨૬.૪% નો વધારો
વૈશ્વિક સ્તરે કેન્સરના કેસોમાં થઈ રહેલો વધારો કેટલાક દેશોમાં ખૂબ જ ઝડપી છે, જેમાંથી ભારત પણ એક છે. અહેવાલ મુજબ, ભારતમાં છેલ્લા ત્રણ દાયકામાં કેન્સરના કેસોમાં ૨૬.૪%નો વધારો થયો છે, જે વિશ્વના સૌથી ઝડપી વિકસતા દરોમાંનો એક છે.
તેનાથી વિપરીત, ચીન જેવા દેશોએ સમાન સમયગાળા દરમિયાન ૧૮.૫%નો ઘટાડો નોંધાવ્યો છે. આ તફાવત સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે સુધારેલી આરોગ્ય નીતિઓ, જાગૃતિ અને જીવનશૈલીમાં પરિવર્તનથી આ પરિસ્થિતિને નિયંત્રિત કરવી શક્ય છે. ભારતને આ સંદર્ભમાં તાત્કાલિક અને આક્રમક નીતિઓ અપનાવવાની જરૂર છે.
કેન્સરના વધારા પાછળના બે મુખ્ય કારણો
નિષ્ણાતો કેન્સરના કેસોમાં આ ઝડપી વધારા પાછળ બે મુખ્ય પરિબળોને જવાબદાર ગણે છે:
૧. બદલાતી અને બગડતી જીવનશૈલી: આમાં તમાકુ અને દારૂનું સેવન, બિનઆરોગ્યપ્રદ આહાર, સ્થૂળતા અને શારીરિક પ્રવૃત્તિનો અભાવ શામેલ છે. આ તમામ પરિબળો કેન્સરનું જોખમ સીધી રીતે વધારે છે.
૨. વૃદ્ધોની વસ્તીમાં વધારો: જેમ જેમ વસ્તીની સરેરાશ ઉંમર વધતી જાય છે, તેમ તેમ કેન્સરનું જોખમ પણ અનેકગણું વધે છે. કેન્સર એ મુખ્યત્વે વધતી ઉંમર સાથે સંકળાયેલો રોગ છે.
૪૦% થી વધુ મૃત્યુ અટકાવી શકાય તેવા છે
આ અભ્યાસનો સૌથી મહત્વનો સંદેશ એ છે કે વૈશ્વિક કેન્સરથી થતા ૪૦% થી વધુ મૃત્યુ અટકાવી શકાય તેવા કારણોને લીધે થાય છે. જો લોકો તેમની જીવનશૈલીમાં ફેરફાર કરે અને જોખમી પરિબળો ટાળે, તો લાખો લોકોના જીવન બચાવી શકાય છે. અટકાવી શકાય તેવા મુખ્ય પરિબળોમાં તમાકુ, દારૂ, શારીરિક નિષ્ક્રિયતા, હાઈ બ્લડ સુગર અને સ્થૂળતાનો સમાવેશ થાય છે.
અભ્યાસના મુખ્ય લેખક, ડૉ. લિસા ફોર્સના મતે, “વૈશ્વિક કેન્સર નીતિ અને આરોગ્ય યોજનાઓ હજુ પણ પાછળ છે. મોટાભાગના દેશોમાં પૂરતા ભંડોળ, વ્યાપક તપાસ અને સમયસર સારવારનો અભાવ છે.”
તાત્કાલિક પગલાં લેવાની જરૂરિયાત
જો આ ભયંકર આગાહીઓને નિયંત્રિત કરવી હોય, તો વૈશ્વિક સ્તરે અને ખાસ કરીને ભારતમાં, તાત્કાલિક પગલાં લેવા જરૂરી છે:
- તમાકુ અને દારૂ પર કડક નિયંત્રણ અને ઊંચા કરવેરા.
- નિયમિત શારીરિક પ્રવૃત્તિ અને સ્વસ્થ આહારને પ્રોત્સાહન આપતા જાગૃતિ કાર્યક્રમો.
- કેન્સર સ્ક્રીનીંગને દરેક દેશમાં ફરજિયાત અને સસ્તું બનાવવું, જેથી વહેલું નિદાન અને સમયસર સારવાર થઈ શકે.
- આરોગ્યસંભાળ સેવાઓમાં સમાનતા અને ગુણવત્તામાં સુધારો.
જીવનશૈલીમાં પરિવર્તન અને સાર્વજનિક આરોગ્ય નીતિઓમાં મજબૂત રોકાણ જ કેન્સરની આ મહામારીને રોકવામાં મદદ કરી શકે છે.
