વૈશ્વિક મૃત્યુમાં ૪૬% હિસ્સો ભારતનો, જાણો ક્યારે અસ્થમાનો હુમલો જીવલેણ બની શકે છે
ફેફસાંના સૌથી સામાન્ય અને છતાં સૌથી ખતરનાક રોગોમાં અસ્થમા અગ્રેસર છે. અસ્થમા તમામ ઉંમરના લોકોને અસર કરે છે, જેમાં વાયુમાર્ગોની આસપાસના સ્નાયુઓમાં બળતરા અને જડતા આવે છે, જેના કારણે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડે છે. ભારતમાં આ રોગની ગંભીરતાનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે, વિશ્વમાં અસ્થમાને કારણે થતા કુલ મૃત્યુમાંથી, એકલા ભારતમાં આ આંકડો આશરે ૪૬ ટકા છે.
વર્ષ ૨૦૨૪માં પ્રકાશિત થયેલા વિવિધ અહેવાલોમાં આ ચોંકાવનારો ડેટા સામે આવ્યો છે, જે દર્શાવે છે કે આ શ્વસન રોગ દેશ માટે મોટો જાહેર આરોગ્ય પડકાર બની ગયો છે.
ભારતમાં અસ્થમાના દર્દીઓનો આંકડો
અસ્થમાની વધતી જતી સમસ્યા ભારત માટે બેવડી ચિંતા ઊભી કરી રહી છે—વધતા દર્દીઓની સંખ્યા અને અસ્થમા સંબંધિત મૃત્યુનો ઊંચો દર.
- વૈશ્વિક મૃત્યુ: વૈશ્વિક અસ્થમાથી થતા મૃત્યુના આશરે ૪૬ ટકા મૃત્યુ ભારતમાં થાય છે.
- વાર્ષિક મૃત્યુઆંક: અંદાજ મુજબ, ભારતમાં દર વર્ષે ૨૦૦,૦૦૦ થી વધુ લોકો અસ્થમાથી મૃત્યુ પામે છે.
- વધતી સંખ્યા: ૨૦૨૧ના ગ્લોબલ બર્ડન ઓફ ડિસીઝ રિપોર્ટમાં સ્પષ્ટપણે જણાવાયું હતું કે ભારતમાં અસ્થમાના દર્દીઓની સંખ્યા સતત વધી રહી છે.
- વર્તમાન દર્દી: ગ્લોબલ અસ્થમા ૨૦૨૨ના રિપોર્ટ મુજબ, ભારતમાં હાલમાં ૩.૫ મિલિયન (૩૫ લાખ) થી વધુ અસ્થમાના દર્દીઓ છે.
શ્વસન રોગના નિષ્ણાતો ભારપૂર્વક જણાવે છે કે સમયસર નિદાન અને નિયમિત સારવાર દ્વારા આ ગંભીર રોગને કાબૂમાં રાખી શકાય છે અને મૃત્યુઆંક ઘટાડી શકાય છે.
ક્યારે અસ્થમાનો હુમલો ખતરનાક બને છે?
અસ્થમા એક ક્રોનિક રોગ છે, પરંતુ કેટલીક પરિસ્થિતિઓમાં તેના હુમલા જીવલેણ (Life-Threatening) બની શકે છે અને તાત્કાલિક તબીબી સારવારની જરૂર પડી શકે છે. અસ્થમાનો હુમલો નીચેની સ્થિતિમાં અત્યંત ગંભીર માનવામાં આવે છે:
- ઇન્હેલર નિષ્ફળતા: જો દર્દી ઇન્હેલરનો (Inhaler) ઉપયોગ કરે, છતાં તેની સ્થિતિમાં સુધારો ન થાય અથવા શ્વાસ લેવામાં તકલીફ વધતી જાય.
- તીવ્ર શ્વાસ લેવામાં તકલીફ: જો શ્વાસ લેવામાં તકલીફ એટલી વધી જાય કે દર્દી બોલી ન શકે, ચિંતામાં વધારો થાય કે બેચેની અનુભવાય.
- ઓછી પ્રવૃત્તિમાં તકલીફ: જો સામાન્ય કે ઓછી શારીરિક પ્રવૃત્તિ કર્યા પછી પણ શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થાય.
- છાતીમાં તીવ્ર જકડાઈ જવું: જો છાતીમાં જકડાઈ જવાની કે દુખાવાની સમસ્યા વધી જાય અને ગભરામણ થાય.
એપોલો હોસ્પિટલના સિનિયર કન્સલ્ટન્ટ ડો. નિખિલ મોદીએ તેમના વીડિયોમાં સમજાવ્યું છે કે અસ્થમાના લક્ષણો શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, ચિંતા અને છાતીમાં જકડાઈ જવા જેવા હોઈ શકે છે. જો ઇન્હેલરથી તાત્કાલિક રાહત ન મળે તો તે સ્થિતિને ખૂબ જ ખતરનાક ગણવામાં આવે છે.
તમને અસ્થમા છે કે નહીં તે કેવી રીતે જાણવું?
અસ્થમાના લક્ષણો વ્યક્તિએ વ્યક્તિએ બદલાય છે. ધૂળ, પરાગ, એલર્જી, વાયરલ ચેપ અથવા પ્રદૂષણના સંપર્કમાં આવવાથી અસ્થમાનો હુમલો વધી શકે છે. જો તમને નીચેનામાંથી કોઈ લક્ષણોનો અનુભવ થાય, તો તમારે તાત્કાલિક ડોક્ટરનો સંપર્ક કરવો જોઈએ:
- વારંવાર શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અનુભવવી.
- છાતીમાં દુખાવો અથવા જકડાઈ જવું (Chest Tightness).
- શ્વાસ બહાર કાઢતી વખતે ગભરાટ ભર્યા શ્વાસ અથવા સસણી (Wheezing) નો અવાજ આવવો (જે બાળપણના અસ્થમામાં વધુ સામાન્ય છે).
- રાત્રે કે વહેલી સવારે વારંવાર ઉધરસ આવવી, જેના કારણે ઊંઘમાં ખલેલ પડે.
સમયસર પરીક્ષણ અને નિદાન દ્વારા અસ્થમાને નિયંત્રિત કરી શકાય છે. શ્વસન રોગના નિષ્ણાતો ભારપૂર્વક સલાહ આપે છે કે આ ક્રોનિક રોગથી બચવા માટે સાવચેતી રાખવી અને નિયમિતપણે ડોક્ટરની સલાહ મુજબ સારવાર ચાલુ રાખવી આવશ્યક છે.
ભારતમાં અસ્થમાને કારણે થતા મૃત્યુનો ઊંચો આંકડો દર્શાવે છે કે, આ રોગ પ્રત્યે જાગૃતિ વધારવી અને દર્દીઓને યોગ્ય સમયે તબીબી સહાય મળે તે સુનિશ્ચિત કરવું એ સમયની તાતી જરૂરિયાત છે.
