રાવણનો કિલ્લો અને અશોક વન: શ્રીલંકામાં રામાયણ સાથે સંકળાયેલાં ઐતિહાસિક સ્થળો
દશેરાના તહેવાર પર જે રાવણનું દહન થાય છે, તેનો સંબંધ ભારતના પાડોશી દેશ શ્રીલંકા સાથે હોવાનું માનવામાં આવે છે. શ્રીલંકામાં આજે પણ એવાં ઘણાં સ્થળો છે જેને રામાયણ કાળ સાથે જોડવામાં આવે છે અને તે પ્રવાસીઓ માટે મુખ્ય આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે. શ્રીલંકા ટૂરિઝમ ઓથોરિટીના જણાવ્યા અનુસાર, શ્રીલંકાના શક્તિશાળી શાસક રાવણની કથા કહેતા 50થી વધુ સ્થળોને સાચવવામાં આવ્યા છે.
1. સિગિરિયા (રાવણનો કિલ્લો)
- સિગિરિયા (Sigiriya) યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ છે અને માટાલે જિલ્લામાં દમ્બુલા નજીક આવેલું છે.
- સ્થિતિ અને મહત્ત્વ: આ કિલ્લો સિંહ જેવા આકારના એક વિશાળ ખડક પર સ્થિત છે, જે 1144 ફૂટ ઊંચો છે.
- રામાયણ કનેક્શન: કેટલાક લોકો આજે પણ માને છે કે સિગિરિયા એ રાવણનો કિલ્લો હતો. તેની રચના રાજા કશ્યપે પાંચમી સદીમાં કરી હોવાનું કહેવાય છે, પરંતુ રામાયણની કથા સાથે જોડાયેલું હોવાને કારણે તે વિશેષ મહત્ત્વ ધરાવે છે.
- ખાસિયતો: આ કિલ્લો પરંપરાગત ચિત્રો, ખાસ કરીને મીણનો ઉપયોગ કરીને બનાવેલાં સુંદર ચિત્રોથી શણગારેલો છે, જેમાં વિવિધ મહિલાઓનાં ચિત્રો જોવા મળે છે.
2. અશોક વન / સીતાજીનું મંદિર (નુવારા એલિયા)
મહાકાવ્ય રામાયણ અનુસાર, આ તે સ્થળ છે જ્યાં સીતાજીનું અપહરણ કર્યા બાદ રાવણે તેમને કેદમાં રાખ્યાં હતાં.
- સ્થિતિ અને મહત્ત્વ: આ સ્થળ નુવારા એલિયા શહેરથી બદુલ્લા જતા રસ્તા પર લગભગ પાંચ કિલોમીટર દૂર આવેલું છે.
- રામાયણ કનેક્શન: માન્યતા મુજબ, હનુમાનજીએ સીતાજીને પહેલીવાર અહીં જ જોયાં હતાં.
- સીતા મંદિર: વિશ્વમાં આ એકમાત્ર સ્થળ છે, જ્યાં સીતાજી માટે મંદિરનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે. મંદિરની આસપાસ આજે પણ અશોકનાં વૃક્ષો જોઈ શકાય છે. કહેવાય છે કે જે અશોક વૃક્ષ નીચે સીતાજી બેઠાં હતાં, તેની આજે પણ પૂજા થાય છે.
- પગલાંનું નિશાન: સીતા મંદિર પાસેના એક ખડક પર એક પગનું નિશાન પણ મળી આવ્યું છે, જેને કેટલાક લોકો હનુમાનજીના પગનું નિશાન અને કેટલાક લોકો રાવણના પગનું નિશાન માને છે.
3. રાવણ બૉર્ડર ધોધ (Ravana Border Falls)
રાવણ બૉર્ડર ધોધ શ્રીલંકાના ઉવા પ્રાંતમાં વેલ્લાવાયા મેઇન રોડ-બૉર્ડરની વચ્ચે આવેલો છે.
- રામાયણ કનેક્શન: આ ધોધ રામાયણ સાથે સીધો સંકળાયેલો છે. એવી માન્યતા છે કે સીતાજીનું અપહરણ કર્યા પછી રાવણે તેમને આ ધોધની પાછળ આવેલી એક ગુફામાં છુપાવી દીધાં હતાં.
- ખતરો: આ ધોધની નજીક જ રાવણનો જમીનની નીચે આવેલો કિલ્લો પણ હોવાનું કહેવાય છે. આ ધોધ શ્રીલંકાના પ્રવાસનસ્થળોમાં ખૂબ મહત્ત્વનું સ્થાન ધરાવે છે.
4. તિરુકોનેશ્વરમ મંદિર
- સ્થિતિ: આ મંદિર ત્રિકોમાલી જિલ્લાના ત્રિકોમાલી શહેરમાં સ્થિત છે. આ સ્થળ ત્રણેય બાજુએ સમુદ્રથી ઘેરાયેલું છે અને મધ્યમાં એક વિશાળ પર્વત પર મંદિર આવેલું છે.
- રામાયણ કનેક્શન: શ્રીલંકા પર શાસન કરનાર રાવણને આ મંદિર સાથે સીધો સંબંધ હોવાનું કહેવાય છે.
પુષ્પક વિમાનના ઉતરાણ સ્થળો
રામાયણ અનુસાર, સીતાજીના અપહરણ માટે જેનો ઉપયોગ થયો હતો તે પુષ્પક વિમાને શ્રીલંકામાં જે સ્થળોએ ઉતરાણ કર્યું હતું, તેને પણ મહત્ત્વપૂર્ણ પ્રવાસનસ્થળોમાંથી એક માનવામાં આવે છે. આ સ્થળો ખાસ કરીને પર્વતીય વિસ્તારોમાં અને દક્ષિણમાં જોવા મળે છે.
શ્રીલંકા આજે પ્રવાસન ક્ષેત્રે ફરી ધમધમતું થઈ રહ્યું છે અને આ ઐતિહાસિક સ્થળો તેની ઓળખનો મુખ્ય ભાગ છે.
