વધુ તેલ-નમક-ખાંડ, ઓછું પ્રોટીન: બદલાતી ભારતીય ડાયટ કેવી રીતે બની રહી છે બીમારીઓનું મૂળ
આજના સમયમાં આપણી ખાણી-પીણીની આદતો ઝડપથી બદલાઈ રહી છે. તાજેતરમાં એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું કે બદલાતી ભારતીય ડાયટ કઈ રીતે બીમારીઓનું જોખમ વધારી રહી છે. આવો, આ અભ્યાસ વિશે જાણીએ.
આજના સમયમાં લોકોની ખાણી-પીણીની આદતોમાં ઝડપથી ફેરફાર આવ્યો છે. પહેલા જ્યાં પરંપરાગત અને તાજું ભોજન સામાન્ય હતું, ત્યાં હવે પ્રોસેસ્ડ અને પેકેજ્ડ ફૂડનું સેવન વધ્યું છે. આ વસ્તુઓ સ્વાદિષ્ટ તો હોય છે, પરંતુ તેમાં જરૂરી પોષક તત્વોની ઉણપ હોય છે અને નમક, ખાંડ અને અનહેલ્ધી ફેટનું પ્રમાણ વધુ હોય છે. જેના કારણે જાડાપણું (મેદસ્વીતા), ડાયાબિટીસ, બ્લડ પ્રેશર અને હૃદય રોગ (હાર્ટ ડિસીઝ) જેવી લાઇફસ્ટાઇલ સંબંધિત બીમારીઓનું જોખમ વધી રહ્યું છે.
ભારતમાં પરંપરાગત ડાયટમાં દાળ, ભાત, રોટલીઓ અને મોસમી શાકભાજીનો સમાવેશ થતો હતો, પરંતુ શહેરીકરણ, વ્યસ્ત જીવનશૈલી અને પશ્ચિમી ખાણી-પીણીની આદતોને કારણે લોકો હવે જંક ફૂડ, પ્રોસેસ્ડ સ્નેક્સ અને મીઠા પીણાં તરફ વધુ આકર્ષિત થઈ રહ્યા છે. જેના કારણે આહારમાં કાર્બોહાઇડ્રેટ્સનું પ્રમાણ વધ્યું છે, જ્યારે પ્રોટીન, ફાઇબર અને વિટામિનની ઉણપ થઈ ગઈ છે. સમયની અછત અને સગવડની શોધમાં લોકો તાજા અને સંતુલિત ભોજનની જગ્યાએ રેડી-ટુ-ઈટ ફૂડનું સેવન કરી રહ્યા છે. આ બદલાવની અસર ખાસ કરીને શહેરી વિસ્તારોમાં જોવા મળી રહી છે.
બદલાતી ડાયટથી વધતું બીમારીઓનું જોખમ
તાજેતરમાં પ્રકાશિત થયેલા ICMR-INDIAB અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે ભારતીય આહારમાં મોટાભાગની કેલરી કાર્બોહાઇડ્રેટ્સમાંથી પ્રાપ્ત થાય છે, જેમ કે સફેદ ચોખા અને રિફાઇન્ડ ઘઉં. જ્યારે, પ્રોટીનનું પ્રમાણ ઘણું ઓછું હોય છે.
અભ્યાસ એ પણ જણાવે છે કે દેશના 21 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં ખાંડનું સેવન રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય માર્ગદર્શિકા કરતાં વધુ છે. આ અસંતુલિત ડાયટ ડાયાબિટીસ અને જાડાપણાના કેસોમાં વધારો થવાનું મોટું કારણ બની રહી છે.
પરંપરાગત અને સંતુલિત આહારની જગ્યાએ આજકાલ લોકો જંક ફૂડ, વધુ તેલ, નમક અને ખાંડવાળા પ્રોસેસ્ડ ફૂડનું સેવન વધુ કરવા લાગ્યા છે. આ ફૂડ્સમાં જરૂરી પોષક તત્વોની ઉણપ હોય છે, જેનાથી શરીરની મેટાબોલિક પ્રક્રિયાઓ નબળી પડે છે. તેના કારણે બ્લડ શુગર અને કોલેસ્ટ્રોલનું સ્તર અસંતુલિત થઈ જાય છે, જે ડાયાબિટીસ, જાડાપણું, હાઈ બીપી, થાઇરોઇડ અને હૃદય રોગ જેવી બીમારીઓના જોખમને વધારે છે. સાથે જ, પ્રોટીન અને ફાઇબરની કમી શરીરને બ્લડ શુગર અને વજનને નિયંત્રિત કરવામાં અક્ષમ બનાવે છે.
આવી સ્થિતિમાં જો કાર્બોહાઇડ્રેટ્સની જગ્યાએ પ્રોટીન અને પોષક તત્વોથી ભરપૂર આહાર લેવામાં આવે અને જીવનશૈલીમાં સુધારો કરવામાં આવે, તો આ બીમારીઓના જોખમને મોટા ભાગે ઘટાડી શકાય છે.
બચાવના ઉપાયો
- પ્રોટીન, ફાઇબર અને આવશ્યક પોષક તત્વોથી ભરપૂર ડાયટ લો.
- ખાંડ, નમક અને જંક ફૂડનું સેવન મર્યાદિત કરો.
- દરરોજ ઓછામાં ઓછું 30 મિનિટ વ્યાયામ અથવા વૉક કરો.
- પર્યાપ્ત પાણી પીઓ અને હાઇડ્રેટેડ રહો.
- હેલ્ધી સ્નેક્સ જેમ કે ફળ, ડ્રાયફ્રૂટ્સ (નટ્સ) અને દહીં લો.
- ઘરના બનાવેલા તાજા ભોજનને પ્રાથમિકતા આપો.
- રાત્રે 7 થી 8 કલાકની ઊંઘ લો.
પેકેજ્ડ ફૂડ ખરીદતી વખતે લેબલ વાંચો અને સ્વસ્થ વિકલ્પો પસંદ કરો.
