સદીઓ જૂની આદત કે પરંપરા? આધુનિક મહિલાઓ પણ કેમ નથી બદલતી બેસવાની આ રીત. ૯૯% લોકો નથી જાણતા આ પરંપરા પાછળનું સાચું કારણ
ભારતીય અને દક્ષિણ એશિયાઈ સંસ્કૃતિમાં મોટરસાયકલ અથવા સ્કૂટર પર મહિલાઓનું બેસવું એ એક સામાન્ય દૃશ્ય છે, પરંતુ તેમની બેસવાની રીત હંમેશા એકસમાન હોય છે: પગને એક બાજુની સાઈડ પર રાખીને બેસવું. પુરુષો ક્યારેય આ રીતે બેસતા નથી, છતાં મહિલાઓ પેઢીઓથી આ પરંપરાનું પાલન કરે છે. શું આ રીત પાછળ કોઈ વૈજ્ઞાનિક સુરક્ષાનું કારણ છુપાયેલું છે, કે પછી તે વર્ષો જૂની રૂઢિચુસ્ત વિચારસરણી નું પરિણામ છે?
મોટાભાગના લોકોને આ સવાલનો સાચો જવાબ ખબર નથી, પરંતુ આ રીત માત્ર સદીઓ જૂની સામાજિક માન્યતાઓ અને પોશાક સાથે જોડાયેલી છે, જેણે આધુનિક યુગમાં પણ પોતાનું સ્થાન જાળવી રાખ્યું છે.
ઝેનિથ ઇરફાનનો ખુલાસો: પરંપરા પાછળનું રહસ્ય
આ રહસ્ય પરથી પડદો ઉઠાવ્યો છે પાકિસ્તાનની જાણીતી બાઇકર અને કન્ટેન્ટ ક્રિએટર ઝેનિથ ઇરફાન (Zenith Irfan) એ. ઝેનિથ, જેણે બાઇક પર સમગ્ર દેશની મુસાફરી કરનારી પ્રથમ પાકિસ્તાની મહિલા બનવાનું ગૌરવ મેળવ્યું છે, તેણે એક વીડિયો દ્વારા સમજાવ્યું કે આ પ્રથા કેવી રીતે શરૂ થઈ અને તે હજુ પણ કેમ ચાલુ છે.
ઝેનિથના જણાવ્યા અનુસાર, મહિલાઓ દ્વારા બાઈક પર પગ લટકાવીને બેસવાની રીત પાછળ કોઈ સુરક્ષા કે વૈજ્ઞાનિક કારણ નથી, પરંતુ તે બે મુખ્ય સામાજિક અને પોશાક સંબંધિત કારણો ને આભારી છે:
૧. સાડી અને સલવાર-કમીઝ (પોશાક):
સદીઓથી દક્ષિણ એશિયામાં મહિલાઓ સાડી, લહેંગા અથવા સલવાર-કમીઝ જેવા પોશાક પહેરે છે.
- સાડી કે લહેંગા જેવા પરંપરાગત પોશાકમાં, બંને પગને પહોળા કરીને (પુરુષોની જેમ) બાઇક પર બેસવું અશક્ય છે. આવું કરવાથી પોશાક ફાટી જવાની અથવા અકસ્માત થવાની સંભાવના રહે છે.
- જો પગ પહોળા કરીને બેસવામાં આવે, તો તે પરંપરાગત સમાજમાં ‘અયોગ્ય’ અથવા ‘અશોભનીય’ માનવામાં આવતું હતું, કારણ કે તે મહિલાના શરીરના અંગોને જાહેર કરતું હતું. તેથી, શિષ્ટતા જાળવવા માટે એક બાજુ પગ રાખીને બેસવું અનિવાર્ય બની ગયું.
૨. રૂઢિચુસ્ત વિચારસરણી અને શિષ્ટતા:
- આ પ્રથા મૂળભૂત રીતે સદીઓ જૂની રૂઢિચુસ્ત વિચારસરણી માંથી ઉદ્ભવી છે. જ્યારે મોટરસાયકલ કે બાઇક જેવા વાહનોનું આગમન થયું, ત્યારે મહિલાઓની બેસવાની રીત માટે પાયો પરંપરાગત વાહનો (જેમ કે ઘોડાગાડી, પાલખી, અથવા સાયકલ) માં બેસવાની પદ્ધતિઓ દ્વારા નાખવામાં આવ્યો હતો, જ્યાં મહિલાઓ હંમેશા એક બાજુ જ બેસતી હતી.
- આ પદ્ધતિ સમાજમાં સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી કે આ રીતે બેસવું એ મહિલાઓની શિષ્ટતા (Decorum) અને નમ્રતા (Modesty) જાળવવાનો એક ભાગ છે.
સુરક્ષાનું જોખમ: શું આ બેસવાની રીત જોખમી છે?
સુરક્ષાની દૃષ્ટિએ, પગ લટકાવીને એક બાજુ બેસવાની રીત સ્પષ્ટપણે જોખમી છે.
- સંતુલન (Balance) નો અભાવ: એક બાજુ વજન હોવાથી, રાઇડર (ચાલક) માટે ઝડપી વળાંક લેતી વખતે અથવા અચાનક બ્રેક મારતી વખતે વાહનનું સંતુલન જાળવવું મુશ્કેલ બને છે.
- અકસ્માતની શક્યતા: અચાનક બ્રેક મારવા પર પાછળ બેઠેલી વ્યક્તિ સરળતાથી નીચે પડી શકે છે, અને એક બાજુ પગ લટકાવેલા હોવાથી, પગને વાહનના વ્હીલ અથવા ગરમ એન્જિન (સાઇલન્સર) થી ઈજા થવાનું જોખમ પણ વધારે રહે છે.
પુરુષો આ રીતે બેસતા નથી, કારણ કે તેમના માટે સુરક્ષા અને સંતુલન જાળવવા માટે પગને બન્ને બાજુ રાખીને બેસવું સરળ અને સલામત છે. આ રીત તેમને કટોકટીની સ્થિતિમાં શરીરને યોગ્ય રીતે વાળીને સંતુલન જાળવવાની મંજૂરી આપે છે.
આધુનિક યુગમાં પરિવર્તનનો અભાવ
રસપ્રદ વાત એ છે કે, ૧૯૮૦ અને ૧૯૯૦ ના દાયકામાં જન્મેલી અને હવે આધુનિક પોશાકો (જેમ કે જીન્સ કે પેન્ટ) પહેરતી મહિલાઓ પણ ઘણીવાર આ પરંપરાગત રીતે બેસે છે. આ દર્શાવે છે કે આ આદત માત્ર પોશાક પૂરતી સીમિત ન રહેતા, પેઢી દર પેઢી સામાજિક આદત (Social Habit) તરીકે સ્થાપિત થઈ ગઈ છે.
જ્યાં સુધી સામાજિક માન્યતાઓ અને સુરક્ષા વિશે જાગૃતિ ન વધે, ત્યાં સુધી આ ‘સાઈડ સેડલિંગ’ (Side-saddling) ની પ્રથા ચાલુ રહેશે. જોકે, સ્કૂટર (જેમાં પગ રાખવા માટે ફ્લેટ પ્લેટફોર્મ હોય છે) પર આ રીતે બેસવું થોડું ઓછું જોખમી છે, પરંતુ મોટરસાયકલ પર આ રીત હંમેશા એક મોટો સુરક્ષા પ્રશ્ન ઊભો કરે છે.
