ડોક્ટર પાસેથી જાણો બાળકોને સ્વસ્થ રાખવાનો ‘સુપર ફૂડ પ્લાન’
આજકાલ બાળકોમાં હૃદય સંબંધિત રોગો નું પ્રમાણ ચિંતાજનક રીતે વધી રહ્યું છે. જે રોગો એક સમયે માત્ર પુખ્ત વયના લોકોમાં જ જોવા મળતા હતા, તે હવે નાના બાળકોને પણ અસર કરી રહ્યા છે. નિષ્ણાતો આના માટે સ્થૂળતા (Obesity) ને સૌથી મોટું અને પ્રાથમિક કારણ માને છે.
પીએસઆરઆઈ હોસ્પિટલના સિનિયર કન્સલ્ટન્ટ કાર્ડિયોલોજી ડૉ. રવિ પ્રકાશ ના મતે, સ્થૂળતા વધવા પાછળનું મુખ્ય કારણ અસંતુલિત આહાર અને શારીરિક પ્રવૃત્તિનો અભાવ છે. બાળકોમાં જંક ફૂડ, ખાંડયુક્ત ખોરાકનું વધુ પડતું સેવન અને લાંબા સમય સુધી સ્ક્રીન ટાઇમ એ તેમની તંદુરસ્તીને ગંભીર નુકસાન પહોંચાડી રહ્યા છે.
સ્થૂળતા કેવી રીતે હૃદય રોગનું કારણ બને છે?
બાળકોમાં વધતું વજન માત્ર દેખાવની સમસ્યા નથી, પરંતુ તે તેમના શરીરની આંતરિક સિસ્ટમ પર ગંભીર અસર કરે છે:
- કોલેસ્ટ્રોલ અને ટ્રાઇગ્લિસરાઇડ્સ: સ્થૂળતા શરીરમાં ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલ (LDL) અને ટ્રાઇગ્લિસરાઇડ્સ નું સ્તર વધારે છે.
- રક્તવાહિનીઓ પર અસર: આ તત્વો રક્તવાહિનીઓની દીવાલો પર જમા થવાથી તેને સખત બનાવે છે, જેને એથરોસ્ક્લેરોસિસ કહેવાય છે.
- હૃદય પર ભાર: રક્તવાહિનીઓ સખત થવાથી હૃદયને લોહી પમ્પ કરવા માટે વધારે મહેનત કરવી પડે છે.
- ગંભીર રોગોનો ખતરો: લાંબા ગાળે આનાથી બાળકોમાં પણ હાઈ બ્લડ પ્રેશર, ટાઇપ-૨ ડાયાબિટીસ અને હૃદય રોગ જેવી ગંભીર સ્થિતિઓ થવાનું જોખમ વધી જાય છે.
ડૉ. રવિ પ્રકાશ માતાપિતાને ખાસ સલાહ આપે છે કે તેઓ તેમના બાળકોના આહાર અને દિનચર્યા પર વિશેષ ધ્યાન આપે, કારણ કે બાળપણમાં જોખમ ઘટાડવાથી ભવિષ્યમાં હૃદય રોગનું જોખમ ઘટે છે.
બાળકોને સ્વસ્થ રાખવા માટેનો ‘સુપર ફૂડ પ્લાન’
બાળકોના હૃદયને સ્વસ્થ અને વજનને નિયંત્રિત રાખવા માટે સંતુલિત આહાર ચાવીરૂપ છે. માતાપિતાએ નીચે મુજબના ખોરાક પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ:
૧. આહારમાં શું સામેલ કરવું?
- ફળો અને શાકભાજી: બાળકોના રોજિંદા આહારમાં તાજા ફળો, ખાસ કરીને બેરી (જાંબુ, સ્ટ્રોબેરી) અને લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી નો સમાવેશ કરો. આ એન્ટીઑકિસડન્ટોથી ભરપૂર હોય છે.
- આખા અનાજ (Whole Grains): સફેદ બ્રેડને બદલે આખા અનાજની બ્રેડ, રિફાઇન્ડ લોટને બદલે ઓટ્સ, પોહા અને ઉપમા જેવા પૌષ્ટિક નાસ્તાના વિકલ્પો આપો.
- પ્રોટીન અને કઠોળ: આહારમાં કઠોળ, દાળ, ચણા, ઈંડા અને ઓછી ચરબીવાળા ડેરી ઉત્પાદનો નો સમાવેશ કરો, જે વજનને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે.
- સ્વસ્થ ચરબી: તળેલા ખોરાકને બદલે, બદામ, અખરોટ અને ઓલિવ તેલ જેવી સ્વસ્થ ચરબીનો ઉપયોગ કરો, જેમાં ઓમેગા-૩ ફેટી એસિડ હોય છે જે હૃદય માટે સારા છે.
૨. શું ટાળવું?
- તળેલા અને પેકેજ્ડ ફૂડ: બટાકાની ચિપ્સ, નમકીન અને તળેલા નાસ્તા જેવી પેકેજ્ડ વસ્તુઓ ટાળો.
- ખાંડયુક્ત પીણાં: સોફ્ટ ડ્રિંક્સ, ફ્રૂટ જ્યુસ (ખાસ કરીને પ્રોસેસ્ડ) અને વધુ પડતી ખાંડવાળા પીણાંથી દૂર રહો.
- વધારે મીઠું: તૈયાર ખોરાક અને ફ્રોઝન ફૂડમાં મીઠાનું પ્રમાણ વધારે હોય છે, જેનાથી હાઈ બ્લડ પ્રેશર થઈ શકે છે.
શારીરિક પ્રવૃત્તિ: સ્ક્રીન ટાઇમ ઘટાડો
સ્થૂળતા ઘટાડવા માટે આહારની સાથે શારીરિક પ્રવૃત્તિ પણ એટલી જ મહત્વપૂર્ણ છે.
- નિયમિત કસરત: બાળકોએ દરરોજ ઓછામાં ઓછી એક કલાક શારીરિક પ્રવૃત્તિ કરવી જોઈએ.
- આઉટડોર રમતો: સાયકલ ચલાવવી, દોડવું, સ્વિમિંગ કે પછી નિયમિત આઉટડોર રમતો રમવાથી તેમનું વજન નિયંત્રિત રહે છે અને તેમનું હૃદય મજબૂત બને છે.
- માતાપિતાનું ઉદાહરણ: માતાપિતાએ પણ તેમના બાળકો સાથે સ્વસ્થ આહાર અપનાવીને અને કસરત કરીને એક ઉદાહરણ પૂરું પાડવું જોઈએ.
ડૉક્ટર્સ ભારપૂર્વક જણાવે છે કે સમયસર, યોગ્ય આહાર, નિયમિત કસરત અને પૂરતી ઊંઘ (૭-૮ કલાક) – આ ત્રણ સ્તંભો બાળકોના હૃદયને સ્વસ્થ રાખવામાં અને ભવિષ્યમાં હૃદય રોગનું જોખમ ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. માતાપિતાની જાગૃતિ અને સકારાત્મક પગલાં જ બાળકોના ભવિષ્યને સુરક્ષિત કરી શકે છે.
