જ્યારે લોકો ચાની દુકાન પર એકબીજાની વચ્ચે અર્થવ્યવસ્થા પર ચર્ચા કરે છે, ત્યારે તમે ઘણીવાર કેટલાક લોકોને એવો દાવો કરતા સાંભળતા હશો કે ભારતની આઝાદીના દિવસે એટલે કે 15 ઓગસ્ટ 1947ના દિવસે ભારતીય રૂપિયા અને ડૉલરની કિંમત સમાન હતી. હકીકત એ છે કે તે દિવસે એક ડોલર બરાબર ચાર રૂપિયા હતો. હવે એક ડોલર લગભગ 83 રૂપિયાની બરાબર પહોંચી ગયો છે. આમ છતાં આઝાદીના 77 વર્ષના ઈતિહાસમાં ભારતે પ્રગતિની અનેક ગાથાઓ લખી છે.
15 ઓગસ્ટ, 1947 સુધી, સ્વતંત્રતા દિવસ સુધી, ભારતીય રૂપિયાનું મૂલ્ય બ્રિટિશ ચલણ પાઉન્ડના આધારે ગણવામાં આવતું હતું. આનું કારણ એ હતું કે ભારત ત્યારે બ્રિટનની વસાહત હતું. ભારતે 26 જાન્યુઆરી 1950 ના રોજ તેનું બંધારણ લાગુ કર્યું, તેથી તેની ડોલર સાથે સરખામણી તે પછી શરૂ થઈ. 15 ઓગસ્ટ, 1947ના રોજ, 1 પાઉન્ડની કિંમત 13.37 રૂપિયાની આસપાસ હતી અને તે સમયના વિનિમય દર મુજબ, 1 ડૉલરની કિંમત લગભગ 4.16 રૂપિયા હતી.
ડોલર કરતાં રૂપિયો ક્યારે મજબૂત હતો?
ભારત અને ડૉલર વચ્ચેનો સંબંધ ભલે 1950 પછી રચાયો હોય, પરંતુ વિશ્વની મોટાભાગની કરન્સી વચ્ચેના મૂલ્યાંકન-ગણતરીનો આ સમયગાળો 1944થી શરૂ થયો હતો. સરળ ભાષામાં સમજવા માટે, વિદેશી હૂંડિયામણની ગણતરી 1944 માં જ શરૂ થઈ હતી. વાસ્તવમાં, વિદેશી હૂંડિયામણની વ્યવસ્થા ‘બ્રિટન વુડ્સ એગ્રીમેન્ટ’ પછી બનાવવામાં આવી હતી અને સ્વતંત્રતા પછી, ભારત પણ આ કરારનો એક ભાગ બન્યું હતું.
હવે જો એ તપાસ કરવામાં આવે કે જ્યારે રૂપિયાની કિંમત ડોલરની બરાબર કે વધુ મજબૂત હતી. તેથી, યુકે વુડ્સ એગ્રીમેન્ટની ફોર્મ્યુલા મુજબ, જો ડોલર અને રૂપિયો ક્યારેય સમાન હોત, તો તે સમય 1913 હોત. એટલે કે, જ્યારે મહાત્મા ગાંધીએ દેશમાં પાછા ફર્યા પછી રાષ્ટ્રીય સ્વતંત્રતા ચળવળની શરૂઆત પણ કરી ન હતી ત્યારે રૂપિયા અને ડૉલરની કિંમત સમાન હતી.
ડોલર સામે રૂપિયો 83ને પાર
ભારતે નિકાસનો લાભ લેવા માટે સમયાંતરે રૂપિયાના મૂલ્યમાં ઘટાડો કર્યો છે. તે પછી, 1991 માં, જ્યારે ભારતીય અર્થતંત્રે ઉદારવાદ સાથે નવો અધ્યાય લખવાનું શરૂ કર્યું, ત્યારે ધીમે ધીમે રૂપિયાનું મૂલ્ય આંતરરાષ્ટ્રીય બજારને સોંપવામાં આવ્યું. આમ, ડોલર સામે રૂપિયો 84ની સપાટીએ પહોંચી ગયો છે. પરંતુ કેટલાક સમયથી તે રૂ.80ની રેન્જથી નીચે આવ્યો નથી. અત્યારે ડોલર સામે રૂપિયો 83ને પાર કરી ગયો છે અને નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે તે 85ના આંકડાને પણ સ્પર્શી શકે છે.
- અમારું ફેસબુક પેજ લાઈક કરો અને ફોન પર અપડેટ્સ મેળવતા રહો. Satyadaynews
- યુટ્યુબ ચેનલ સબસ્ક્રાઈબ કરીને જોતા રહો વિડીયો ન્યુઝ: SATYANEWS GUJARAT YouTube
