Edible Oil Price: સ્ટાન્ડર્ડ પેક સાઈઝ ફરીથી લાગુ કરવામાં આવશે, ગ્રાહકો સાથે થતી છેતરપિંડી બંધ થશે
Edible Oil Price: ખાદ્ય તેલના આસમાને પહોંચી રહેલા ભાવોને નિયંત્રિત કરવા અને બજારમાં તેની ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે કેન્દ્ર સરકારે એક મોટું પગલું ભર્યું છે. સરકારે ‘વનસ્પતિ તેલ ઉત્પાદન અને ઉપલબ્ધતા આદેશ 2025’નો ડ્રાફ્ટ જારી કર્યો છે, જેના પર 11 જુલાઈ સુધી તમામ હિસ્સેદારો પાસેથી સૂચનો માંગવામાં આવ્યા છે. તેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય બજારમાં પારદર્શિતા વધારવાનો અને સંગ્રહખોરી જેવી પ્રવૃત્તિઓ પર કડક પ્રતિબંધ મૂકવાનો છે.
આ આદેશ હેઠળ, સરકારની હવે ખાદ્ય તેલ ઉત્પાદક કંપનીઓના ઉત્પાદન, વેચાણ અને સ્ટોક પર સીધી નજર રહેશે. કંપનીઓએ દર મહિને તેમના ઉત્પાદનો, વેચાણ, આયાત અને નિકાસનો સંપૂર્ણ ડેટા સરકારને આપવો પડશે. અગાઉ, કંપનીઓ નિયમિતપણે આવો કોઈ ડેટા આપતી ન હતી, જેના કારણે સરકાર માટે તેલની ઉપલબ્ધતા અને કિંમતનો સચોટ અંદાજ લગાવવો મુશ્કેલ બન્યો હતો. હવે નિયમોના ઉલ્લંઘન પર કડક કાર્યવાહી કરવામાં આવશે અને જરૂર પડ્યે, સરકાર પોતે કંપનીઓના પ્લાન્ટનું નિરીક્ષણ કરી શકશે.
સરકાર પેક કદમાં હેરાફેરી પર પણ કડક કાર્યવાહી કરવા જઈ રહી છે. વર્ષ ૨૦૨૨માં પેકેજિંગ નિયમો હળવા કરવામાં આવ્યા બાદ, વેપારીઓ ૮૦૦ ગ્રામ, ૮૧૦ ગ્રામ અથવા ૮૫૦ ગ્રામ જેવા અનિયમિત કદના પેક વેચી રહ્યા હતા, જેને એક કિલો કહીને સંપૂર્ણ કિંમત વસૂલવામાં આવતી હતી. આનાથી ગ્રાહકોમાં મૂંઝવણ ઊભી થઈ હતી. હવે સરકાર ફરીથી ૫૦૦ ગ્રામ, ૧ કિલો, ૨ કિલો અને ૫ કિલો જેવા પ્રમાણભૂત પેક કદને ફરજિયાત બનાવવાની યોજના બનાવી રહી છે.
એક સરકારી અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે અનિયમિત પેક કદને કારણે, ગ્રાહકો સમજી શકતા નથી કે તેઓ કેટલું તેલ ખરીદી રહ્યા છે અને તેના માટે તેમણે કેટલી કિંમત ચૂકવવી જોઈએ. પ્રમાણભૂત કદના અમલીકરણથી માત્ર પારદર્શિતા વધશે જ નહીં પરંતુ કિંમતમાં હેરાફેરી પણ અટકશે.
ભારતમાં ખાદ્ય તેલનો વપરાશ દર વર્ષે ઝડપથી વધી રહ્યો છે. ૨૦૨૦-૨૧માં આ વપરાશ ૨૪.૬ મિલિયન ટન હતો, જે ૨૦૨૨-૨૩માં વધીને ૨૮.૯ મિલિયન ટન થયો છે. આ વધતી માંગ સાથે, તેલના ભાવમાં પણ જબરદસ્ત ઉછાળો જોવા મળ્યો છે. ઉદાહરણ તરીકે, સરસવના તેલનો ભાવ ૧૩૫.૫૦ રૂપિયા પ્રતિ કિલોથી વધીને ૧૭૦.૬૬ રૂપિયા થયો છે. સોયા તેલ ૧૨૩.૬૧ રૂપિયાથી વધીને ૧૪૭.૦૪ રૂપિયા, સૂર્યમુખી તેલ ૧૨૩.૧૭ રૂપિયાથી વધીને ૧૬૦.૭૭ રૂપિયા અને પામ તેલ ૧૦૧ રૂપિયાથી વધીને ૧૩૫.૦૪ રૂપિયા પ્રતિ કિલો થયું છે.
મગફળીના તેલના ભાવમાં કોઈ ખાસ ફેરફાર જોવા મળ્યો નથી, જ્યારે વનસ્પતિ તેલ ૧૨૬.૪૦ રૂપિયાથી વધીને ૧૫૪.૭૧ રૂપિયા પ્રતિ કિલો થયું છે. આ બધા કારણોસર, ગ્રાહકોને નાણાકીય નુકસાન થઈ રહ્યું હતું. સરકાર માને છે કે નવા ઓર્ડર અને પ્રમાણભૂત કદ લાગુ કરવાથી આ સમસ્યાઓ નિયંત્રિત થશે અને ગ્રાહકોનો વિશ્વાસ પાછો મળશે.
