સુપ્રીમ કોર્ટની દિવાળી ભેટ: દિલ્હી-NCRમાં ૨૫ ઓક્ટોબર સુધી ‘ગ્રીન ફટાકડા’ના વેચાણ અને ફોડવા પર શરતી મંજૂરી
સુપ્રીમ કોર્ટે દિવાળીના તહેવાર પહેલાં દિલ્હી-નેશનલ કેપિટલ રિજન (NCR) ના લાખો લોકોને મોટી રાહત આપી છે. કોર્ટે ૨૫ ઓક્ટોબર સુધી દિલ્હી-એનસીઆરમાં ફક્ત ગ્રીન ફટાકડા (Green Crackers) ના વેચાણ પરનો પ્રતિબંધ ઉઠાવી લીધો છે અને તેને ફોડવાની પણ શરતો સાથે મંજૂરી આપી છે. આ નિર્ણય ફટાકડા ઉદ્યોગ અને તહેવારની ભાવનાને ધ્યાનમાં રાખીને એક સંતુલિત અભિગમ અપનાવવાનો સંકેત આપે છે.
મુખ્ય ન્યાયાધીશ ભૂષણ રામકૃષ્ણ ગવઈએ જણાવ્યું હતું કે, કોર્ટે સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતા અને એમિકસ ક્યુરીના સૂચનો પર વિચાર કર્યા બાદ આ મહત્ત્વપૂર્ણ નિર્ણય લીધો છે, જેમણે તહેવાર દરમિયાન ફટાકડા ઉત્પાદકો અને જનતાને રાહત આપવાની ભલામણ કરી હતી.
સંતુલિત અભિગમ અને પ્રદૂષણની ચિંતા
સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાના આદેશમાં પ્રદૂષણની ચિંતા અને ફટાકડા ઉદ્યોગના હિતો વચ્ચે સંતુલન જાળવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.
- પ્રતિબંધની અસર: CJI ગવઈએ નોંધ્યું કે ગેર-લીલા ફટાકડાની દાણચોરી હજુ પણ ચિંતાનો વિષય છે, પરંતુ કોર્ટે એ હકીકતનો પણ સ્વીકાર કર્યો કે હરિયાણાના ૧૪ જિલ્લાઓ NCR માં આવતા હોવાથી રાજ્યનો ૭૦ ટકા ભાગ ફટાકડા પરના પ્રતિબંધથી પ્રભાવિત થયો હતો.
- પ્રદૂષણ પર અસર: કોર્ટે અવલોકન કર્યું કે ફટાકડા પરના પ્રતિબંધની દિલ્હી-એનસીઆરમાં પ્રદૂષણ પર ખાસ અસર પડી નથી. આથી, ઉત્સવની ભાવના અને ફટાકડા ઉદ્યોગ સાથે સંકળાયેલા લોકોના હિતોનો પણ વિચાર કરવો જરૂરી છે.
- સરકારી વિનંતી: એનસીટી (દિલ્હી) અને કેન્દ્ર સરકારોએ પણ કોર્ટને ફટાકડા અંગે મુક્તિ આપવા માટે વિનંતી કરી હતી.
ફટાકડા કોણ વેચી શકશે અને કેટલો સમય મળશે?
કોર્ટે સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે માત્ર ગ્રીન ફટાકડાના ઉત્પાદકો અને વેચાણકર્તાઓને જ આ રાહત મળશે, અને તેના પર કડક નિયંત્રણો લાગુ રહેશે.
- વેચાણની મંજૂરી: ફટાકડા વેચવાની મુક્તિ ફક્ત નેશનલ એન્વાયર્નમેન્ટલ એન્જિનિયરિંગ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ (NEERI) અને પેટ્રોલિયમ એન્ડ એક્સપ્લોઝિવ્સ સેફ્ટી ઓર્ગેનાઇઝેશન (PESO) દ્વારા લાઇસન્સ પ્રાપ્ત ઉત્પાદકોને જ આપવામાં આવી છે.
- વેચાણનો સમયગાળો: NEERI દ્વારા લાઇસન્સ પ્રાપ્ત ઉત્પાદકોને ૧૮ ઓક્ટોબરથી ૨૫ ઓક્ટોબર સુધી મર્યાદિત સ્થળોએ ફટાકડા વેચવાની પરવાનગી છે.
ફટાકડા ફોડવાનો સમય અને કડક નિયંત્રણો
સુપ્રીમ કોર્ટે ફટાકડા ફોડવા માટે પણ સમય મર્યાદા નક્કી કરી છે અને નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરનારાઓ સામે કડક કાર્યવાહીનો આદેશ આપ્યો છે.
- સમય મર્યાદા: કોર્ટે આદેશ આપ્યો કે દિવાળીના આગલા દિવસે અને તેના દિવસે ફટાકડા ફોડવાની પરવાનગી છે:
- સવારે ૬ વાગ્યાથી ૭ વાગ્યા સુધી.
- સાંજે ૮ વાગ્યાથી ૧૦ વાગ્યા સુધી.
આનો અર્થ એ છે કે, કુલ ત્રણ કલાક માટે ફટાકડા ફોડવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે.
- નમૂના નિરીક્ષણ: કોર્ટે પેટ્રોલિંગ ટીમોને બજારમાં વેચાતા ગ્રીન ફટાકડાના નમૂનાઓનું નિરીક્ષણ અને પરીક્ષણ કરવાનો નિર્દેશ પણ આપ્યો છે.
- QR કોડ ફરજિયાત: આદેશમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે માત્ર QR કોડવાળા ફટાકડા જ વેચવામાં આવે.
- નકલી ફટાકડા પર કાર્યવાહી: કોર્ટે નકલી ફટાકડા વેચનારાઓ અને લાઇસન્સ વિના ઉત્પાદન કરનારાઓ સામે કડક કાર્યવાહી કરવાનો આદેશ પણ આપ્યો છે.
સુપ્રીમ કોર્ટનો આ નિર્ણય ફટાકડા ઉદ્યોગ સાથે સંકળાયેલા હજારો લોકોને મોટી રાહત આપી છે, જેઓ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી પ્રતિબંધોને કારણે મુશ્કેલીઓનો સામનો કરી રહ્યા હતા. જોકે, આ મુક્તિ માત્ર ગ્રીન ફટાકડા પૂરતી જ મર્યાદિત રહેશે.
