ફટાકડાના અવાજથી નાના બાળકના સ્વાસ્થ્યને થઈ રહ્યું છે નુકસાન? આ રીતે કરો ખબર, ડૉક્ટરે જણાવી રીત
ફટાકડાના અવાજની નાના બાળકોના સ્વાસ્થ્ય પર ગંભીર અસર થઈ શકે છે. આ સમસ્યા ખાસ કરીને દિવાળી દરમિયાન વધુ જોવા મળે છે. ત્યારે ડૉ. રાકેશ બાગડી પાસેથી જાણીએ કે નાના બાળકના સ્વાસ્થ્ય પર ફટાકડાના અવાજથી થઈ રહેલા નુકસાનની ઓળખ કેવી રીતે કરવી.
નાના બાળકોના સ્વાસ્થ્ય પર ફટાકડાના અવાજનો ઊંડો પ્રભાવ પડે છે. આ સમસ્યા ખાસ કરીને દિવાળી જેવા તહેવારો દરમિયાન વધુ જોવા મળે છે.
- નર્વસ સિસ્ટમ પર અસર: તેજ અવાજથી બાળકોની નર્વસ સિસ્ટમ (ચેતાતંત્ર) પ્રભાવિત થઈ શકે છે, કારણ કે તેમનું શરીર અને કાન હજુ પૂરી રીતે વિકસિત થયા હોતા નથી.
- માનસિક અસર: તેજ ધમાકા કે સતત અવાજોથી બાળક ડરી જાય છે, જેનાથી તેમાં બેચેની કે ગભરાહટ વધી શકે છે.
- વર્તનમાં બદલાવ: તેની ઊંઘ પર અસર થાય છે અને તેનું વર્તન અચાનક બદલાઈ શકે છે.
ફટાકડાના તેજ અવાજોથી બાળકોની સાંભળવાની ક્ષમતા પ્રભાવિત થઈ શકે છે. વારંવાર શોરના સંપર્કમાં આવવાથી તેમના કાનની અંદરના નાજુક ભાગ પર દબાણ આવે છે, જેનાથી સાંભળવાની શક્તિ નબળી પડી શકે છે.
આ ઉપરાંત, સતત અવાજોથી બાળક માનસિક રીતે અસ્થિર કે ડરપોક પણ થઈ શકે છે.
શારીરિક અને માનસિક સમસ્યાઓ
- માથાનો દુખાવો, બેચેની
- ઊંઘની સમસ્યા, વારંવાર રડવું
- ઉલ્ટી, ચક્કર કે ગભરાહટ
કેવી રીતે જાણશો કે અવાજથી બાળકને નુકસાન થઈ રહ્યું છે?
એઇમ્સ દિલ્હીમાં પીડિયાટ્રિક વિભાગના પૂર્વ ડૉ. રાકેશ બાગડી જણાવે છે કે જો બાળકના વર્તનમાં અચાનક બદલાવ આવે કે તે વધારે ડરવા લાગે, તો તે સંકેત હોઈ શકે છે કે ફટાકડાના અવાજની અસર થઈ રહી છે.
ધ્યાનમાં રાખવા જેવા મુખ્ય સંકેતો:
- વર્તનમાં અચાનક બદલાવ: બાળક વારંવાર રડવા લાગે, શાંત થઈ જાય અથવા સામાન્ય કરતાં અલગ પ્રતિક્રિયા આપે તો સતર્ક રહો.
- ઊંઘમાં ખલેલ: ઊંઘ પૂરી ન થવી, વારંવાર ચોંકી જવું (સહેજ અવાજે જાગી જવું).
- શારીરિક પ્રતિક્રિયા: તેજ અવાજ સાંભળતા જ કાન પર હાથ મૂકી દેવો.
- શ્રવણ સમસ્યા: બાળક સાંભળવાની પ્રતિક્રિયા ઓછી આપે અથવા અવાજો ઓળખવામાં મુશ્કેલી અનુભવે.
- ફરિયાદ: બાળક માથાનો દુખાવો, કાનમાં દુખાવો કે બેચેનીની ફરિયાદ કરે (મોટા બાળકોમાં).
ડૉક્ટરના મતે, આવા સંજોગોમાં તાત્કાલિક ડૉક્ટરની સલાહ લેવી અને બાળકને શોરગુલવાળા માહોલથી દૂર રાખવું ખૂબ જરૂરી છે.
સુરક્ષા અને બચાવના ઉપાયો
બાળકને ફટાકડાના શોરથી બચાવવા માટે નીચેના પગલાં લઈ શકાય છે:
- બાળકને ફટાકડાના શોરથી દૂર રાખો.
- કાનોની સુરક્ષા માટે ઇયરપ્લગ્સ (Earplugs) અથવા ઇયરમફ (Earmuffs) પહેરાવો.
- તહેવારોમાં બાળકને ઘરની અંદર શાંત માહોલમાં રાખો.
- બહાર નીકળતી વખતે તેજ અવાજવાળા વિસ્તારોથી બચો.
- જો બાળક ગભરાય કે અસામાન્ય પ્રતિક્રિયા આપે, તો તરત જ ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરો.
