બેક્ટેરિયાનું ઘર છે તમારું ટૂથબ્રશ! જાણો મોં, બાથરૂમ અને હાથમાંથી આવતા લાખો જંતુઓથી બચવા માટે બ્રશ ક્યારે બદલવું?
આપણે બધા આપણા દાંતને સ્વચ્છ અને સ્વસ્થ રાખવા માટે દિવસમાં બે વાર ટૂથબ્રશનો ઉપયોગ કરીએ છીએ, પરંતુ મોટા ભાગના લોકો એ વાતથી અજાણ હોય છે કે જે વસ્તુથી તેઓ મોં સાફ કરી રહ્યા છે, તે પોતે જ જંતુઓનું એક મોટું ઘર બની શકે છે. હકીકતમાં, તમારું ટૂથબ્રશ લાખો બેક્ટેરિયા, વાયરસ અને ફૂગનું સંગ્રહાલય બની શકે છે.
આ સૂક્ષ્મજીવો તમારા મોં, તમારા હાથ અને સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ રીતે, તમારા બાથરૂમના વાતાવરણમાંથી બ્રશ પર ટ્રાન્સફર થાય છે અને ત્યાં વિકસે છે. દર વખતે જ્યારે તમે દાંત સાફ કરો છો, ત્યારે તમે લાળ, બેક્ટેરિયા, ખોરાકના કણો અને મૃત ત્વચા કોષો બ્રશ પર છોડી દો છો. જો તમારું ટૂથબ્રશ શૌચાલયની નજીક રાખવામાં આવેલું હોય, તો ફ્લશ કરતી વખતે હવામાં છોડવામાં આવતા સૂક્ષ્મ ટીપાં દ્વારા તેના પર વધુ જંતુઓ સ્થાયી થઈ શકે છે.
આવી સ્થિતિમાં, મોં અને શરીરને બીમારીઓથી બચાવવા માટે તમારા ટૂથબ્રશને યોગ્ય સમયે બદલવું અને તેને સ્વચ્છ રાખવું અત્યંત જરૂરી છે.
ટૂથબ્રશ પર બેક્ટેરિયા ક્યાંથી આવે છે?
વૈજ્ઞાનિકો ટૂથબ્રશ પર સૂક્ષ્મજંતુઓ આવવાના ત્રણ મુખ્ય સ્ત્રોત જણાવે છે:
મોં: બ્રશ કરતી વખતે, મોંના બેક્ટેરિયા (જેમ કે Streptococcus અને Lactobacillus) બ્રશ પર એકઠા થાય છે.
હાથ અને ત્વચા: ટૂથબ્રશને પકડતી વખતે અને કોગળા કરતી વખતે તમારા હાથ પરના સૂક્ષ્મજંતુઓ તેના હેન્ડલ અને બ્રિસ્ટલ્સ પર ચોંટી જાય છે.
બાથરૂમનું વાતાવરણ: આ સૌથી મોટો સ્ત્રોત છે. ટોઇલેટ ફ્લશ કરતી વખતે હવાના સૂક્ષ્મ કણો (Aerosols) બ્રશ પર સ્થાયી થઈ શકે છે. કેટલાક અભ્યાસોમાં એવું પણ જાણવા મળ્યું છે કે નવા ટૂથબ્રશ પણ વેચાય તે પહેલાં જ બેક્ટેરિયાથી સંક્રમિત થઈ શકે છે.
તમારા ટૂથબ્રશને ક્યારે બદલવું જોઈએ? (યોગ્ય સમય)
ટૂથબ્રશને બદલવાનો સમય તમારી સ્વચ્છતા જાળવવા માટે ખૂબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ છે. અમેરિકન ડેન્ટલ એસોસિએશન (ADA) અને અન્ય ડેન્ટલ નિષ્ણાતો નીચે મુજબ સલાહ આપે છે:
| પરિસ્થિતિ | બદલવાનો સમયગાળો | મહત્ત્વનું કારણ |
| સામાન્ય ઉપયોગ | દર ૩ મહિને | બ્રિસ્ટલ્સની કાર્યક્ષમતા ઘટે છે અને બેક્ટેરિયાનો ભાર વધે છે. |
| બ્રિસ્ટલ્સ ઘસાઈ જાય | ૩ મહિના પહેલાં પણ | જો બ્રિસ્ટલ્સ ઘસાઈ ગયા હોય કે ફાટી ગયા હોય, તો તે દાંત અને પેઢાને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. |
| બીમારી પછી | શરદી કે ફ્લૂ પછી તરત જ | બીમારીના વાયરસ અને બેક્ટેરિયા બ્રશ પર રહી શકે છે અને ફરીથી સંક્રમણનું કારણ બની શકે છે. |
| નબળી રોગપ્રતિકારક શક્તિ | દર ૬ થી ૮ અઠવાડિયે | નાના બાળકો, વૃદ્ધો અથવા નબળી ઇમ્યુનિટીવાળા લોકોએ વધુ વખત બદલવું. |
આ નિયમનું પાલન કરવાથી બ્રશની કાર્યક્ષમતા જળવાઈ રહે છે અને મોંમાં જંતુઓનો ફેલાવો અટકે છે.
ટૂથબ્રશને બેક્ટેરિયા-મુક્ત કેવી રીતે રાખશો?
તમારા ટૂથબ્રશને બેક્ટેરિયાનું ઘર બનતું અટકાવવા માટે, કેટલીક સરળ પગલાં અપનાવવા જરૂરી છે:
સારી રીતે ધોવા: દરેક ઉપયોગ પછી બ્રશને સ્વચ્છ પાણીથી સારી રીતે ધોઈ લો, જેથી ખોરાકના કણો અને ટૂથપેસ્ટના અવશેષો દૂર થાય.
હવામાં સૂકવવું: બ્રશને હંમેશા સીધો રાખીને ખુલ્લી હવામાં સૂકવવા દો. ભેજવાળા વાતાવરણમાં બેક્ટેરિયા ઝડપથી વધે છે.
ઢાંકવું ટાળો: ટૂથબ્રશને ક્યારેય ઢાંકીને કે બંધ કન્ટેનરમાં ન રાખો. આ ભેજને જાળવી રાખે છે અને બેક્ટેરિયાને વધવા માટે આદર્શ સ્થિતિ બનાવે છે.
અંતર જાળવો: જો એક જ હોલ્ડરમાં ઘણા બ્રશ રાખવામાં આવે તો, તેમને એકબીજાથી દૂર રાખો જેથી તેઓ એકબીજાને સ્પર્શ ન કરે અને જંતુઓ ટ્રાન્સફર ન થાય.
ટોઇલેટથી દૂર: તમારા બ્રશને ટોઇલેટથી ઓછામાં ઓછા ૨ મીટર (૬ ફૂટ) દૂર રાખો, ખાસ કરીને શૌચાલયનો ઢાંકણ બંધ કર્યા વિના ફ્લશ કરતા હોવ ત્યારે.
માઉથવોશનો ઉપયોગ: અઠવાડિયામાં ૧-૨ વાર ૫-૧૦ મિનિટ માટે બ્રશને એન્ટિસેપ્ટિક માઉથવોશમાં પલાળી રાખો. વૈકલ્પિક રીતે, ૧ ટકા વિનેગરના દ્રાવણમાં પણ પલાળી શકાય છે (પરંતુ પછી તેને સારી રીતે ધોઈ લો).
શેર ન કરો: ટૂથબ્રશ એ વ્યક્તિગત વસ્તુ છે. તેને ક્યારેય કોઈ અન્ય વ્યક્તિ સાથે શેર કરવું જોઈએ નહીં.
કેટલાક વૈજ્ઞાનિકો હવે એવી ટૂથપેસ્ટ અને ટૂથબ્રશ વિકસાવી રહ્યા છે જે સારા બેક્ટેરિયાને પ્રોત્સાહન આપે, પરંતુ ત્યાં સુધી સ્વચ્છતા એ જ શ્રેષ્ઠ ઉપાય છે. યોગ્ય સમયે બ્રશ બદલવાથી અને આ સ્વચ્છતા ટિપ્સનું પાલન કરવાથી તમે બેક્ટેરિયાના હુમલાથી બચી શકો છો અને તમારા મોંની સ્વચ્છતા જાળવી શકો છો.
