સલૂનમાં વાળ ધોવા અને ‘સ્ટ્રોક’નું જોખમ: શું છે ‘બ્યુટી પાર્લર સ્ટ્રોક સિન્ડ્રોમ’? તમારા ડૉક્ટર પાસેથી જાણો સંપૂર્ણ સત્ય
આજકાલ સલૂન અથવા બ્યુટી પાર્લરમાં વાળ ધોવા (હેર વોશ) એ આરામ અને લક્ઝરીનો એક ભાગ બની ગયો છે. મોટાભાગના લોકો આ પ્રક્રિયાને ખૂબ જ આરામદાયક માને છે. જોકે, તબીબી જગતમાં એક દુર્લભ સ્થિતિની ચર્ચા છે, જેને ‘બ્યુટી પાર્લર સ્ટ્રોક સિન્ડ્રોમ’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, જે સલૂનમાં વાળ ધોવાની પ્રક્રિયા દરમિયાન સ્ટ્રોકનું જોખમ ઊભું કરી શકે છે.
શું ખરેખર વાળ ધોવાથી સ્ટ્રોક થઈ શકે છે, અથવા આ ફક્ત એક દંતકથા છે? ચાલો જાણીએ નિષ્ણાતોનું શું કહેવું છે.
બ્યુટી પાર્લર સ્ટ્રોક સિન્ડ્રોમ શું છે?
ડોક્ટરો અને ન્યુરોલોજિસ્ટો લાંબા સમયથી આ સ્થિતિ અંગે સાવચેતી રાખવાની સલાહ આપે છે. આ એક અત્યંત દુર્લભ તબીબી સ્થિતિ છે, જેનું જોખમ અમુક સંજોગોમાં વધી શકે છે:
સર્વાઇકલ ધમનીઓ પર દબાણ: જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ લાંબા સમય સુધી સલૂન વોશબેસિનની ખુરશી પર માથું પાછળની તરફ ટેકવે છે, ત્યારે ગરદનની પાછળની બાજુએ આવેલી મુખ્ય ધમનીઓ (ખાસ કરીને વર્ટેબ્રલ ધમનીઓ) પર દબાણ આવી શકે છે.
રક્ત પ્રવાહ પ્રતિબંધિત થવો: ગરદનને અકુદરતી રીતે પાછળની તરફ ખેંચવાથી આ ધમનીઓ સંકોચાઈ શકે છે અથવા ખેંચાઈ શકે છે, જેના કારણે મગજમાં લોહીનો પ્રવાહ પ્રતિબંધિત થાય છે.
ગંઠન (Clot) નું જોખમ: આ ધમનીઓમાં આંતરિક ઈજા (Dissection) થઈ શકે છે, જે લોહીના ગંઠન (Blood Clot) નું નિર્માણ કરી શકે છે. આ ગંઠન મગજ સુધી પહોંચીને સ્ટ્રોક (Stroke) અથવા લકવો લાવી શકે છે.
તબીબી અભ્યાસ શું કહે છે?
આ સ્થિતિના અસ્તિત્વને સમર્થન આપતા કેસ દુર્લભ હોવા છતાં નોંધાયા છે. ૨૦૧૬ના એક તબીબી અભ્યાસ, ‘બ્યુટી પાર્લર સ્ટ્રોક રિવિઝિટેડ’ (Pubmed) માં ૧૧ વર્ષના સમયગાળામાં વાળ ધોવા સાથે સંકળાયેલા સ્ટ્રોક સંબંધિત લક્ષણોના ૧૦ કેસ દસ્તાવેજીકૃત કરવામાં આવ્યા હતા. આ ડેટા સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે આ એક દુર્લભ ઘટના છે, પરંતુ તેને સંપૂર્ણપણે નકારી શકાય નહીં.
ડોક્ટરનો અભિપ્રાય: કોને છે વધુ જોખમ?
દિલ્હીની ફોર્ટિસ હોસ્પિટલમાં કાર્યરત ડૉ. પ્રમોદ કુમાર (નામ કાલ્પનિક છે, માત્ર નિષ્ણાત અભિપ્રાય માટે) સમજાવે છે:”જે લોકોને પહેલાથી જ નબળી ધમનીઓ (Arteries) છે અથવા જેમને હાઈ બ્લડ પ્રેશર (Blood Pressure), ડાયાબિટીસ, કોલેસ્ટ્રોલ અથવા અન્ય હૃદય સંબંધિત સ્થિતિઓ છે, તેઓમાં આ જોખમ વધારે છે. આવા વ્યક્તિઓમાં, ગરદન પર થોડો દબાણ અથવા લાંબા સમય સુધી અકુદરતી સ્થિતિમાં રહેવું પણ સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. સ્વસ્થ વ્યક્તિઓ માટે આ જોખમ અત્યંત ઓછું છે.”
ડોક્ટરના મતે, આ સ્ટ્રોક મોટે ભાગે ગરદનની અંદરની ધમનીઓમાં લોહીના ગંઠાવા અથવા આંતરિક ઈજાને કારણે થાય છે, જેને તબીબી ભાષામાં ‘સર્વાઇકલ આર્ટરી ડિસેક્શન’ કહેવામાં આવે છે. સલૂન વોશબેસિનની કિનારી પર ગરદનને ટેકવવાથી તે ધમનીઓ પર દબાણ આવે છે.
સાવચેતીના પગલાં: આને કેવી રીતે અટકાવવું?
નિષ્ણાતોના મતે, આ સમસ્યા અત્યંત દુર્લભ હોવાથી, લોકોએ સલૂનમાં જવાનું ટાળવું ન જોઈએ, પરંતુ કેટલીક સરળ સાવચેતીઓ ચોક્કસ લઈ શકાય છે:
સ્થિતિ પર ધ્યાન આપો: વાળ ધોતી વખતે ખુરશી પર લાંબા સમય સુધી માથું પાછળ ટેકવવાનું ટાળો. જો શક્ય હોય તો, સલૂન સ્ટાફને ગરદન પર વધુ દબાણ ન આવે તે રીતે વ્યવસ્થા કરવા કહો.
ટોવેલનો ઉપયોગ: ગરદન અને વોશબેસિનની કિનારી વચ્ચે આરામદાયક ટેકો (જેમ કે જાડો ટોવેલ) નો ઉપયોગ કરો, જેથી ધમનીઓ પર સીધું દબાણ ન આવે.
અગવડતાની જાણ: જો તમને ગરદનમાં દુખાવો, ઝણઝણાટી, માથું હલકું લાગવું અથવા ચક્કર આવવા જેવી કોઈપણ અગવડતા લાગે, તો તરત જ હેરડ્રેસરને માથું સીધું કરવા અને તે પ્રક્રિયા બંધ કરવા માટે કહો.
જોખમી પરિબળોની કાળજી: જો તમને હાઈ બ્લડ પ્રેશર, ડાયાબિટીસ અથવા ગરદનમાં પહેલેથી કોઈ ઇજા હોય, તો તમારા હેરડ્રેસરને આ અંગે જાણ કરો અને બેસિનનો ઉપયોગ ટાળીને, ઘરે વાળ ધોવાની જેમ સીધા બેસીને વાળ ધોવાનું પસંદ કરો.
નિષ્કર્ષ: નિષ્ણાતો માને છે કે સલુન્સમાં વાળ ધોવા સામાન્ય રીતે લાખો લોકો માટે સંપૂર્ણપણે સલામત છે. જોકે, ‘બ્યુટી પાર્લર સ્ટ્રોક સિન્ડ્રોમ’નું જોખમ અસ્તિત્વ ધરાવે છે, ખાસ કરીને પૂર્વનિર્ધારિત સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ ધરાવતા લોકોમાં. જાગૃતિ અને સાવચેતી દ્વારા આ જોખમને સરળતાથી ટાળી શકાય છે.
