શ્રદ્ધા કે અંધશ્રદ્ધા? આ અનોખા મેળામાં સંતાન પ્રાપ્તિ માટે હજારો મહિલાઓ પેટ પર સૂએ છે, અને ઉપરથી લોકો ચાલે છે!
છત્તીસગઢના ધમતરીમાં શુક્રવારે મડઈ મેળાનું આયોજન કરવામાં આવ્યું. આ મેળામાં 52 ગામોના દેવ વિગ્રહ (દેવતાઓની મૂર્તિઓ) સામેલ થયા. આ દરમિયાન 1000થી વધુ મહિલાઓએ ‘પરણ’ કર્યું. એટલે કે, મહિલાઓ પેટના બળ પર સૂતી અને પછી બૈગા જનજાતિના લોકો તેમના ઉપરથી પસાર થયા. આ સંતાન પ્રાપ્તિ માટે કરવામાં આવે છે.
છત્તીસગઢના ધમતરીમાં પરંપરાગત દેવ મડઈનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. આ પ્રસંગે આસપાસના 52 ગામના દેવી-દેવતાઓ પહોંચ્યા. મડઈ મેળા દરમિયાન માં અંગારમોતી માતાના મંદિરમાં સંતાન સુખ માટે હજારો મહિલાઓ સૂતી અને પછી બૈગા જનજાતિના લોકો તેમના ઉપરથી પસાર થયા. આને ‘પરણ’ કહેવામાં આવે છે.
માન્યતા છે કે આવું કરવાથી મહિલાઓને સંતાનની પ્રાપ્તિ થાય છે. પરણ કરવા માટે મહિલાઓ હાથમાં લીંબુ, નાળિયેર અને અન્ય પૂજા સામગ્રી લઈને પેટના બળ પર સૂતી રહી. દર વર્ષે પરણ કરનારી મહિલાઓની સંખ્યા વધતી જાય છે. ગયા વર્ષે 300 મહિલાઓએ માનતા માગી હતી. આ વર્ષે 1000થી વધુ મહિલાઓ માનતા માગવા માટે છત્તીસગઢ સિવાય અન્ય રાજ્યોમાંથી પણ આવી હતી.
ખરેખર, મડઈ મેળાનું આયોજન દિવાળી પછીના પ્રથમ શુક્રવારે કરવામાં આવ્યું. આ મેળામાં 52 ગામોના દેવ વિગ્રહ સામેલ થયા. આદિશક્તિ માં અંગારમોતી ટ્રસ્ટના અધ્યક્ષ જીવરાખન મરઈે જણાવ્યું કે માં અંગારમોતી વનદેવી છે, જેમને ગોંડોની કુળદેવી પણ કહેવામાં આવે છે. હજારો વર્ષો પહેલા આદિશક્તિ માં અંગારમોતી મહાનદીના કિનારે અને ગ્રામ-ચંવર, બટરેલ, કોકડી, કોરલમાની સીમા પર બિરાજમાન હતા, જેમની વિધિ-વિધાનથી ક્ષેત્રવાસીઓ પૂજા કરતા હતા.
ગોંડ સમાજના પૂજારી અને સેવાદાર દ્વારા જ માતાની પૂજા અને સેવા કરવામાં આવતી હતી. દિવાળી પછીના પહેલા શુક્રવારે દેવ મડઈ મેળાનું આયોજન કરવાની સદીઓ જૂની પરંપરા છે, જેને ગંગરેલમાં પુનર્સ્થાપિત કર્યા પછી નિભાવવામાં આવી રહી છે. મેળાના દિવસે નિઃસંતાન મહિલાઓ મોટી સંખ્યામાં માં અંગારમોતીના દરબારમાં પહોંચી અને માતાનું પરણ કર્યું. ભક્તોની માન્યતા છે કે માતા પોતે ‘સિરાહ’ના શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે અને મેળાનું ભ્રમણ કરે છે.
1000થી વધુ મહિલાઓએ માનતા માગી
વિસ્તારમાં આખા વર્ષમાં મડઈનો દિવસ સૌથી ખાસ હોય છે. આ દિવસે અહીં સેંકડોની સંખ્યામાં લોકો પહોંચે છે. આદિવાસી પરંપરાઓ સાથે પૂજા અને રીતિઓ નિભાવવામાં આવે છે. આ વર્ષે અહીં લગભગ 1000થી વધુ મહિલાઓ સંતાન પ્રાપ્તિ માટે માનતા માગવા પહોંચી હતી. આ પ્રસંગે મહિલાઓ મંદિરની સામે હાથમાં નાળિયેર, અગરબત્તી, લીંબુ લઈને કતારમાં ઊભી રહી.
જમીન પર સૂતેલી મહિલાઓ ઉપરથી બૈગા ચાલીને નીકળ્યા. લોકોનું કહેવું છે કે અહીં તે તમામ બૈગા પણ આવે છે, જેમના પર દેવી સવાર હોય છે. તેઓ ઝૂમતા-ઝૂમતા થોડા બેભાન થઈને મંદિર તરફ વધે છે. ચારે તરફ ઢોલ-નગાળાનો ગુંજ રહે છે. બૈગાઓને આવતા જોઈને કતારમાં ઊભેલી બધી મહિલાઓ વાળ ખુલ્લા કરીને પેટના બળ પર દંડવત સૂઈ ગઈ અને બધા બૈગા તેમના ઉપરથી પસાર થઈને નીકળ્યા. જેથી માતાના આશીર્વાદ તેમને મળી શકે અને તેમને સંતાન સુખની પ્રાપ્તિ થઈ શકે.
52 ગામોની માતા છે અંગારમોતી
પ્રાચીન કથાઓ અનુસાર, માતા અંગારમોતી 52 ગામોની દેવી કહેવાય છે. આ ગામોના લોકો કોઈ પણ પરેશાની કે સમસ્યા હોય ત્યારે માં અંગારમોતી પાસે જઈને માનતા માગે છે અને માનતા પૂરી થવા પર શુક્રવારના દિવસે માતાની વિશેષ પૂજા કરાવે છે. માતાના દરબારમાં ખાસ કરીને નિઃસંતાન મહિલાઓ માતૃસુખ માટે ફરિયાદ લઈને પહોંચે છે, જેને માતા પોતાના આશીર્વાદ આપે છે.
સન 1965માં ગંગરેલ બંધ બનાવવાની ઘોષણા પછી વનાંચલના 52 ગામોના ગ્રામીણોને વિસ્થાપિત કરીને છત્તીસગઢના વિશાળ જળાશયનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું. ત્યારે આ ક્ષેત્રમાં રહેનારા બધા ગ્રામીણ બીજી જગ્યાએ ચાલ્યા ગયા. 52 ગામ ડૂબમાં આવ્યા પછી સન 1974-75માં માતા અંગારમોતીને પૂજારીઓ અને શ્રદ્ધાળુઓ દ્વારા બળદગાડીથી ગ્રામ-ખિડકીટોલા લાવવામાં આવ્યા. ગોંડ સમાજના પ્રમુખોના સૂચન અને આપસી ચર્ચા કરીને ગંગરેલના કિનારે પુનર્સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા.
આશ્ચર્યચકિત કરી દેનારી આ અનોખી માન્યતા
વર્તમાન સમયમાં જ્યાં સંતાન માટે લોકો આધુનિકતમ ટેસ્ટ ટ્યુબ અને આઈવીએફ (IVF) તકનીકનો સહારો લે છે, તો આવા સમયે આ માન્યતા આશ્ચર્યચકિત કરી દેનારી છે. અહીં માતા પ્રત્યે મહિલાઓની આસ્થા વધતી જઈ રહી છે. છત્તીસગઢ સિવાય અન્ય રાજ્યોમાંથી પણ મહિલાઓ આ મડઈ મેળામાં પહોંચીને માતા પાસેથી સંતાન સુખના આશીર્વાદ લેવા આવી રહી છે, જેમની મહિમા અપાર છે.
