નકલી ENO તમારા સ્વાસ્થ્ય માટે ખતરો છે! પેકેજિંગ, પ્રિન્ટ અને કિંમત જોઈને અસલી ઉત્પાદન કેવી રીતે ઓળખવું
ઈબ્રાહીમપુર, દક્ષિણ-દિલ્હીમાં સ્થિત એ એક મોટું રેકેટ તોડી પાડ્યું છે જેમાં 91,000-ઉપર નકલી ENO સૈશે and ઉપયોગમાં વધુ કાચા માલ મળી આવ્યા હતા.
આ મુદ્દે કોઈપણ એવી દવા કે હેલ્થ-પ્રોડક્ટ ખરીદતા સમયે ખાસ ધ્યાન આપવાની જરૂર છે. અહીં અમે નકલી અને અસલી ENO કેવી રીતે ઓળખી શકાય, તથા સાવચેતી માટે શું કરવું તે સમજાવી રહ્યા છીએ.
શું થયું છે?
દિલ્લી પોલીસની ક્રાઈમ બ્રાંચે ઈબ્રાહીમપુરમાં નકલી એન્ટાસિડ (ENO) બનાવીને વેચતી એક યુનિટ પર દરોડો કર્યો હતો. ત્યાંથી 91,257 સૈશે નકલી ENO, 80 કિગ્રા રો મટેરિયલ, 13 કિગ્રા કંપનીના લોગો વાળી પ્રિન્ટેડ રોલ્સ, 54,780 સ્ટીકર્સ, 2,100 ખાલી પેકેટ, એક પેકિંગ મશીન વગેરે મળી હતી.આરોપીઓ તરીકે સંદીપ જૈન (45) અને જિતન્દર alias ‘ચોટૂ’ (23) ધરપકડ થયા છે.
પોલીસ જણાવે છે કે આ પ્રકારની નકલી હેલ્થ-પ્રોડક્ટ્સ જનસ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જોખમી છે કારણ કે તેમાં ઘટિયાં કે અજાણ્યા રસાયણ હોઈ શકે છે.
અસલી ENO માં શું હોય છે?
ઓફિશિયલ રીતે ENO એક ઓવર-દ કાઉન્ટર એન્ટાસિડબનાવટી છે, જેમાં મુખ્યત્વે સોડિયમ બાયકાર્બોનેટ, સાઇટ્રિક એસિડ અને સોડિયમ કાર્બોનેટનો મિશ્રણ હોય છે, જે પેટમાં વધેલી એસિડને તુરંત ન્યુટ્રલાઇઝ કરે છે.
કંપનીની વેબસાઇટ અનુસાર, “સ્વર્જિકસાર (શુદ્ધ) અને નિંબુકામલમ (શુષ્ક) તત્વો” પણ ઉમેરાયેલા છે — પરંતુ મુખ્યત્વે ઉપર જણાવેલ તત્વો જ હોય છે. તેથી જ્યારે ENO ખરીદો ત્યારે આ રસાયણિક માળખું હોવું જોઈએ.
નકલી ENO ક્યાં ખામી બતાવે છે?
-
પ્રકાર કે ટેક્સ્ચરમાં આવે છે: ધીમી દ્રાવશીલતા (dissolution) — મિશ્રણ યોગ્ય રીતે વિઘટિત ન થતું હોય.
-
સ્વાદમાં તફાવત: અસલી જેવી સ્વાદ-પ્રતિભાવ ન હોઈ શકે.
-
પેકેજિંગમાં ખામીઓ: છાપવું ધૂંધળું હોવું, લોગો કચરો દેખાવવો, પેકેટનું કદ અસલીથી થોડી ભિન્નતા.
-
લેબલ માહિતી અધૂરી: Manufacturer નું નામ, બેચ નંબર, MRP, સરનામું વગેરે અધૂરી હોઈ શકે.
-
ભાવમાં અચાનક ઘટાડો: સામાન્ય રીતે 5 ગ્રામની સૈશે ≈ ₹10 મળે છે. જો બહુ જ સસ્તામાં મળે તો સંકેત છે કે નકલી હોઈ શકે છે.
કેવી રીતે ઓળખી શકાય અસલી vs નકલી?
| તપાસનો મુદ્દો | શું તપાસવું જોઈએ | સંકેત કે નકલી હોઈ શકે છે |
|---|---|---|
| પેકેજિંગ અને છાપવું | ચમકદાર, સાફ અને સ્પષ્ટ પ્રિન્ટ; બેચ-નંબર, manufacturing date, MRP, કંપનીનું સરનામું લખેલું | પ્રિન્ટ ધૂંધળું હોય, બેચ-નંબર/Manufacture date ગાયબ કે અધૂરો |
| લોગો, સ્ટીકર, રોલ્સ | લોગોની ચોકસાઈ, સ્ટીકર્સનું પ્રમાણ, પ્રિન્ટ રોલ્સનું ગુણવત્તા | સ્ટીકર/રોલ્સ કાચા દેખાય, લોગો સામાન્યથી અલગ દેખાય |
| કાચી સામગ્રી / સ્પેશિયલ માહિતી | “સોડિયમ બાયકાર્બોનેટ”, “સાઇટ્રિક એસિડ”, “સોડિયમ કાર્બોનેટ” લખેલું હોવું જોઈએ | રસાયણિક વિગતો ગાયબ અથવા ખોટી લખેલી હોય |
| કિંમત | સામાન્ય રીટેલ રેટ (≈ ₹10 માટે 5 ગ્રામ) | બહુ વધુ સસ્તું — સંભાવિત નકલી |
| કાર્યક્ષમતા | પેટમાં એસિડિટીને રાહત મળે; ઝડપથી અસર દેખાય | અસર ન હોય, અથવા વધેલી જલન/અસ્વસ્થતા અનુભવાય |
પોતાની સુરક્ષા માટે શું કરશો?
-
ખરીદી માટે વિશ્વસનીય ડ્રગસ્ટોર/ફાર્મસી પસંદ કરો.
-
પેકેટ ખરીદતી વખતે સિલ intact હોય તે તપાસો; ઓપન કે ટેમ્પર્ડ ન હોય.
-
નિશ્ચિત ન હોય તો મેન્યુફેક્ચરરના ઓફિશિયલ વેબસાઇટ અથવા કસ્ટમર-કેર નંબર પર તપાસ કરો.
-
ડિજિટલ પોર્ટલ જેમ કે DGCI/FDA India પર રિકોલ અથવા ઓફિશિયલ ચેતવણીઓ તપાસો.
-
કોઈ અસામાન્ય લક્ષણ જોવાય તો તરત ડોક્ટર સાથે સંપર્ક કરો (ઉદાહરણ: ગળામાં દુખાવું, પેટમાં વધેલી જલન, ઉલટી, એલર્જી).
