Rubber Cultivation: રબરની ખેતી: Organic Farmingમાં નફાકારક વિકલ્પ
Rubber Cultivation: ભારતમાં ખેતી ઘણા ખેડૂતો માટે આવકનો મુખ્ય સ્ત્રોત છે. વાતાવરણમાં રહેલી ભિન્નતાઓને ધ્યાને લઈને દરેક રાજ્યમાં અલગ પ્રકારની ખેતી થાય છે. આજે Organic Farmingનું ટ્રેન્ડ વધી રહ્યું છે અને સરકાર પણ ખેડૂતોની આવક વધારવા માટે વિવિધ યોજનાઓ હાથ ધર રહી છે. આવી પરિસ્થિતિમાં રબરની ખેતી (Rubber Cultivation) ખેડૂતો માટે એક સારા નફાકારક વિકલ્પ તરીકે ઉભરી છે.
ભારતમાં રબરનું ઉત્પાદન અને મહત્વ
ભારત રબરના ઉત્પાદનમાં વિશ્વમાં ચોથા ક્રમે છે. કેરળ રાજ્ય સૌથી વધુ રબરનું ઉત્પાદન કરે છે, ત્યાર બાદ ત્રિપુરા અને અન્ય પૂર્વોત્તર રાજ્યોનો સમાવેશ થાય છે. રબર દેશના અન્ય ભાગોમાં એક્સપોર્ટ પણ થાય છે.
રબરની ખેતી માટે યોગ્ય માટી અને આબોહવા
રબર ઉષ્ણકટિબંધીય પ્રદેશમાં સારી રીતે ઉગે છે.
આબોહવા: 20° થી 34° સેલ્સિયસ વચ્ચે અનુકૂળ.
વધારે ઠંડી અથવા ખૂબ શુષ્ક વાતાવરણ યોગ્ય નથી.
જમીન: લોઈમ કે લાલ માટી, પાણીનું નિકાલ સારું.
pH વેલ્યુ: 4.5 થી 6.0.
ઢાળવાળી જમીન વધુ લાભદાયક, પાણી ભરાતા રોકાય.
રબરની ખેતી કેવી રીતે શરૂ કરવી
ખેતર તૈયાર કરો અને ઊગેલા નીંદણ દૂર કરો.
બે છોડ વચ્ચે 4-6 મીટર અંતર રાખી 60x60x60 સેમી ખાડા ખોદો.
ખાડામાં જૈવિક ખાતર નાખો.
સારી ગુણવત્તાવાળા રબરના છોડ પસંદ કરો.
બિડિંગ પદ્ધતિથી રોપણી કરો.
રોપણીનો શ્રેષ્ઠ સમય: જૂન-જુલાઈ (ચોમાસાની શરૂઆત).
શરૂઆતના 2-3 વર્ષ માટે નિયમિત પાણી પૂરું પાડવું.
રબરની સાચવણી અને રોગ નિયંત્રણ
છોડની આસપાસના નીંદણ દૂર કરો.
ખાતર અને પોષણની કાળજી રાખો.
ફૂગ અને રોગો સામે ફૂગનાશકનો ઉપયોગ.
યોગ્ય મેનેજમેન્ટ સાથે છોડને આરોગ્યમય રાખવું.
રબરના લેટેક્સ પ્રોસેસિંગ
ઝાડની છાલમાં ચીરો કરી લેટેક્સ કાઢો.
લેટેક્સને સૂકવીને રબર શીટ અને અન્ય પ્રોડક્ટ્સ બનાવાય છે.
રબર શીટનો ઉપયોગ ટાયર, ટ્યૂબ અને અન્ય ઉદ્યોગોમાં થાય છે.
આવક અને નફાકારકતા
શરૂઆતના વર્ષોમાં ધીરજ જરૂરી: 5-7 વર્ષ સુધી મુખ્ય આવક નહી.
સાતમાં વર્ષ બાદ: પ્રતિ વૃક્ષ 3-5 કિલો લેટેક્સ દર વર્ષે.
1 હેક્ટર: 1500-2000 કિલો લેટેક્સ પ્રાપ્ત.
બજાર ભાવ: 120-200 રૂપિયા પ્રતિ કિલો.
આવક: પ્રતિ હેક્ટર 2-4 લાખ રૂપિયા વાર્ષિક.
અંતરપાક: શરૂઆતના વર્ષોમાં કેલાં, મગફળી કે અન્ય ફળોથી નફો.
વૃક્ષોનું આયુષ્ય 25-30 વર્ષ, પછી લાકડું વેચી વધુ આવક.
પડકારો અને સાવધાની
શરૂઆતના 5-7 વર્ષમાં મુખ્ય આવક ન મળવી.
બજારમાં ભાવમાં ઉતાર-ચઢાવ જોખમી.
લેટેક્સ માટે કુશળ મજૂરોની જરૂર.
યોગ્ય મેનેજમેન્ટ અને પ્લાનિંગથી જ આ ખેતીમાં લાંબાગાળાનો નફો મળી શકે.
