જનમન મિશનમાં ગુજરાતની અનોખી સિદ્ધિ – દરેક આદિવાસી વસાહતમાં વીજળી, પાણી અને આરોગ્યની સુવિધા
PM Janman Mission Gujarat Success: ભારતના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં, દેશના ખાસ નબળા આદિજાતિ જૂથો એટલે કે Particularly Vulnerable Tribal Groups (PVTGs) ના સર્વાંગી વિકાસ માટે પ્રધાનમંત્રી જનજાતીય આદિવાસી ન્યાય મહા અભિયાન (PM Janman Mission) શરૂ કરવામાં આવ્યું છે. આ મિશનનો હેતુ એ છે કે, એવા આદિવાસી સમુદાયો સુધી આરોગ્ય, શિક્ષણ, વીજળી, પાણી, માર્ગ અને રોજગારી જેવી પાયાની સુવિધાઓ પહોંચાડવી, જેમણે અત્યાર સુધી વિકાસનો પૂરતો લાભ મેળવ્યો નહોતો.
ગુજરાત – સમગ્ર ભારતમાં શ્રેષ્ઠ પ્રદર્શન કરનાર રાજ્ય
મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલના નેતૃત્વમાં ગુજરાતે PM Janman Missionના અમલીકરણમાં સર્વોચ્ચ સ્થાન હાંસલ કર્યું છે. ભારત સરકાર દ્વારા જાહેર કરાયેલ તાજેતરની રેંકિંગમાં ગુજરાત પ્રથમ ક્રમે રહ્યું છે. 17 ઑક્ટોબર, 2025ના રોજ નવી દિલ્હીમાં આયોજિત નેશનલ કોન્ક્લેવમાં રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુના હસ્તે ગુજરાતને “Best Performing State”નો પુરસ્કાર આપવામાં આવ્યો હતો. આ સિદ્ધિ સાબિત કરે છે કે રાજ્ય સરકાર આદિજાતિ સમુદાયોના સર્વાંગી વિકાસ માટે સમર્પિત છે.
PM Janman Mission નો ઉદ્દેશ અને ગુજરાતમાં અમલીકરણ
15 નવેમ્બર, 2023ના રોજ ‘જનજાતીય ગૌરવ દિવસ’ના અવસર પર આ મિશનનો શુભારંભ કરવામાં આવ્યો હતો. દેશના 18 રાજ્યો અને 1 કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં વસતા કુલ 75 ખાસ નબળા આદિજાતિ જૂથો (PVTGs)ને આ યોજનામાં સામેલ કરવામાં આવ્યા છે. ગુજરાત રાજ્યમાં કુલ 5 PVTG જૂથો વસે છે — કાથોડી, કોટવાળિયા, પઢાર, સિદ્દી અને કોલઘા. આ સમુદાયોને આરોગ્ય, શિક્ષણ, આવાસ, પીવાનું પાણી, વીજળી, માર્ગ અને કનેક્ટિવિટી જેવી જરૂરી સુવિધાઓ પૂરી પાડવા માટે રાજ્ય સરકારે વિશાળ પગલાં લીધાં છે.
પાયાની સુવિધાઓની પૂર્તિમાં ગુજરાતનો ઉત્કૃષ્ટ પ્રયાસ
PM Janman Mission હેઠળ ગુજરાતમાં ખાસ નબળા આદિજાતિ જૂથો માટે નીચે મુજબના પગલાં લેવામાં આવ્યા છે:
14,552 નવા આવાસોના નિર્માણ માટે મંજૂરી આપવામાં આવી છે.
આશરે 2,803 ઘરોમાં પાઇપલાઇન મારફતે પાણીની વ્યવસ્થા 100% પૂર્ણ થઈ છે.
આરોગ્ય સુવિધા માટે 22 મોબાઇલ મેડિકલ યુનિટ કાર્યરત છે, જેમાંથી 1.25 લાખથી વધુ લોકોએ લાભ મેળવ્યો છે.
મહિલાઓ માટે 67 આંગણવાડીઓ અને વિદ્યાર્થીઓ માટે 13 હોસ્ટેલના બાંધકામનું આયોજન થયું છે.
વીજળીકરણ અને કનેક્ટિવિટી – દરેક ઘરમાં પ્રકાશ અને જોડાણ
વીજળી ન પહોંચી શકેલી 6,630 વસાહતોમાં વીજળી પૂરી પાડીને ગુજરાતે PM Janman Mission હેઠળ 100% વીજળીકરણ પૂર્ણ કર્યું છે. સાથે જ 36 નવા મોબાઇલ ટાવરના બાંધકામની યોજના હેઠળ 21 ટાવર કાર્યરત થઈ ચૂક્યા છે અને 41 વસાહતોમાં 4G સેવા ઉપલબ્ધ થઈ છે. માર્ગ વ્યવસ્થામાં પણ 45 નવા રસ્તાઓ (કુલ 94 કિ.મી.)ની મંજૂરી આપવામાં આવી છે, જેથી દૂરનાં આદિજાતિ વિસ્તારો પણ જોડાયા છે.
સ્થાનિક રોજગાર અને આજીવિકાનો વિકાસ
વનઉત્પાદનોના મૂલ્યવર્ધન અને સ્થાનિક રોજગાર વધારવા માટે રાજ્યમાં 21 વન ધન વિકાસ કેન્દ્રો (VDVKs) કાર્યરત છે, જેમાં 1,050 લાભાર્થીઓ જોડાયા છે. આ ઉપરાંત 39 મલ્ટીપર્પઝ સેન્ટરો દ્વારા કૌશલ્ય તાલીમ, આરોગ્ય સેવા, પોષણ, શિક્ષણ અને સાંસ્કૃતિક પ્રવૃત્તિઓ હાથ ધરવામાં આવી રહી છે. આ મિશનમાં ગ્રામ વિકાસ, જળશક્તિ, આરોગ્ય, શિક્ષણ, મહિલા અને બાળ વિકાસ, વિદ્યુત, સંચાર અને આદિજાતિ બાબતોના મંત્રાલય સહિત કુલ 8 મંત્રાલયો સહયોગ આપી રહ્યા છે.
ગુજરાતનું ઉદાહરણ – સર્વાંગી વિકાસ તરફ એક મજબૂત પગલું
PM Janman Mission હેઠળ ગુજરાતે જે રીતે દરેક સુવિધા ગ્રામ્ય સ્તર સુધી પહોંચાડી છે, તે સમગ્ર દેશમાં એક નવો માપદંડ ઉભો કરે છે. આ મિશન ફક્ત વિકાસની યોજના નથી, પરંતુ આદિજાતિ સમુદાય માટે ન્યાય અને સમાનતાની દિશામાં એક ઐતિહાસિક પગલું છે.
