જીવનમાં સાચું અને ખોટું શું? ગીતા આપે છે સરળ માર્ગદર્શન
અવારનવાર જીવનમાં આપણને એ સમજ નથી પડતી કે આપણી સાચી ફરજ (કર્તવ્ય) શું છે અને આપણે દ્વિધામાં ફસાઈ જઈએ છીએ. શ્રીમદ્ભગવદ ગીતામાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે કર્તવ્ય અને અકર્તવ્ય (સાચા અને ખોટાં કર્મ) નો ખૂબ જ સરળ અને ગહન સંદેશ આપ્યો છે.
ભગવાન શ્રીકૃષ્ણનો મૂળ ઉપદેશ
ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ કહે છે –
“જેનાથી અન્યનું હિત થાય તે જ કર્તવ્ય છે. જેનાથી કોઈનું પણ અહિત થાય તે અકર્તવ્ય છે. કર્તવ્ય-અકર્તવ્યની પરીક્ષા આ જ કસોટી પર થવી જોઈએ.”
આ ઉપદેશ પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે કર્તવ્ય ફક્ત પોતાના માટે નહીં પણ સમાજ અને અન્યના હિત માટે હોવું જોઈએ. જો આપણા કાર્યથી કોઈને પીડા, હાનિ કે નુકસાન થાય તો તે ક્યારેય કર્તવ્ય ન હોઈ શકે.
તમારું કર્મ ‘સાચી ફરજ’ છે કે નહીં, કેવી રીતે ઓળખવું?
સાચી ફરજ (કર્તવ્ય) ને ઓળખવા માટે ગીતા નીચેની કસોટીઓ જણાવે છે:
| કસોટી | વિવરણ |
| સમાજ માટે ઉપયોગિતા જુઓ | જો તમારા કામથી બીજાને લાભ થઈ રહ્યો હોય, ખુશહાલી આવી રહી હોય, તો તે ચોક્કસપણે તમારી ફરજ (કર્તવ્ય) છે. |
| સ્વાર્થથી પરે વિચારો | ફક્ત વ્યક્તિગત લાભ માટે કરેલું કાર્ય કર્તવ્ય ન કહેવાય. કર્તવ્ય તે છે જેમાં બીજાનું પણ હિત છુપાયેલું હોય. |
| અહિતની કસોટી પર ચકાસો | જો તમારા કાર્યથી કોઈનું પણ નુકસાન થઈ રહ્યું હોય, તો તે કર્તવ્ય નહીં પણ અકર્તવ્ય એટલે કે પાપ છે. |
| ધર્મ અને નીતિનું પાલન કરો | ગીતા જણાવે છે કે સાચું કર્તવ્ય તે જ છે જેમાં ધર્મ અને નૈતિકતા બંનેનો સમાવેશ હોય. |
આજના જીવનમાં આ મંત્રનું મહત્વ
આજના જીવનમાં આ મંત્રનું મહત્વઆજની ભાગદોડભરી જિંદગીમાં લોકો ઘણીવાર ફક્ત પોતાના માટે વિચારવા લાગ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં ગીતાનો આ ઉપદેશ આપણને યાદ અપાવે છે કે સાચી ફરજ તે જ છે જે અન્યના કલ્યાણમાં સહાયક હોય. આ જ સાચો ધર્મ છે અને આ જ જીવનનો ઉદ્દેશ છે.
જો તમે પણ ક્યારેય અસમંજસમાં હોવ કે શું કરવું જોઈએ, તો બસ એ વિચારો કે તમારા કાર્યથી કોઈનું ભલું થશે કે નુકસાન. આ જ કસોટી તમને હંમેશા સાચી દિશા બતાવશે.
