ઉત્તર અને દક્ષિણ ભારતમાં લગ્નના સમયમાં આટલો મોટો તફાવત કેમ? જાણો રાત અને દિવસનું રહસ્ય!
ભારત વિવિધતાઓનો દેશ છે, જ્યાં બોલચાલથી લઈને ખાણી-પીણી, પહેરવેશ અને સંસ્કૃતિમાં ઘણો તફાવત જોવા મળે છે. પરંતુ એક જ ધર્મની અંદર લગ્નની ટાઇમિંગને લઈને આટલો મોટો ફરક કેમ છે?
સામાન્ય રીતે, ઉત્તર ભારતમાં મોટાભાગના લગ્નો રાત્રિના સમયે સંપન્ન થાય છે, જ્યારે દક્ષિણ ભારતમાં સવાર કે બપોરના મુહૂર્તને લગ્ન કરવા માટે શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે.
આખરે, નોર્થ અને સાઉથમાં લગ્નની ટાઇમિંગને લઈને આટલો મોટો તફાવત કેવી રીતે આવ્યો? ચાલો જાણીએ આ પાછળનું ધાર્મિક અને સામાજિક કારણ શું છે:
ઉત્તર ભારતમાં લગ્ન રાત્રિના સમયે કેમ? (રાતનું રહસ્ય)
ઉત્તર ભારતમાં રાત્રિના લગ્નોની પરંપરા પાછળ એક ઐતિહાસિક કારણ જોડાયેલું છે:
ઐતિહાસિક સુરક્ષા: એવું કહેવાય છે કે, જૂના સમયમાં જ્યારે મુઘલ અને અફઘાન આક્રમણકારો હુમલો કરતા હતા, ત્યારે હિન્દુઓને રાતના અંધારામાં છુપાઈને લગ્ન કરવા પડતા હતા. દિવસ દરમિયાન દુશ્મનોના હુમલાનો ડર રહેતો હતો, તેથી લોકોએ રાતના સમયે લગ્ન કરવાનું શરૂ કર્યું.
પરંપરામાં પરિવર્તન: જેમ જેમ સમય પસાર થતો ગયો, આ આદત પરંપરાઓમાં સામેલ થઈ ગઈ. વળી, રાત્રિના લગ્નોમાં લાઇટ, ડેકોરેશન અને બેન્ડ-બાજાની શરૂઆત થતાં રાતનો સમય લગ્ન કરવા માટેનું પરફેક્ટ વાઇબ અને રોયલ લૂક આપવા લાગ્યો.
જોકે, ઉત્તર ભારતમાં લગ્ન મોટે ભાગે મુહૂર્ત અને લગ્ન પર આધારિત હોય છે, દિવસ કે રાત પર નહીં. જો મુહૂર્ત રાતનું હોય તો રાત્રે લગ્ન કરવામાં આવે છે.
દક્ષિણ ભારતમાં લગ્ન દિવસના સમયે કેમ? (દિવસનું રહસ્ય)
દક્ષિણ ભારતમાં લગ્નો દિવસ દરમિયાન થવા પાછળ ધાર્મિક અને વૈદિક માન્યતાઓ રહેલી છે, જે ઉત્તર ભારતથી ઘણી અલગ છે:
સૂર્યનું મહત્ત્વ: દક્ષિણ ભારતમાં સૂર્ય દેવની પૂજાનું ઘણું મહત્ત્વ છે. અહીં દિવસના અજવાળામાં લગ્ન કરવાનું સૌથી શુભ માનવામાં આવે છે. આવું એટલા માટે છે કારણ કે સૂર્યનો પ્રકાશ સકારાત્મક ઊર્જા અને પવિત્રતાનું પ્રતીક છે.
વૈદિક પરંપરા: વૈદિક પરંપરા અનુસાર, દિવસના સમયે દેવતાઓ રાતની સરખામણીમાં વધુ સક્રિય હોય છે. આ જ કારણોસર દક્ષિણ ભારતમાં લગ્ન સવાર અથવા બપોરના સમયે જ થાય છે.
ખુલ્લા મંડપ: દ્રવિડ પરંપરાઓમાં લગ્ન ખુલ્લી જગ્યામાં કરવામાં આવે છે. મોટાભાગના મંડપ ખુલ્લા આંગણામાં કેળાના પાંદડાઓથી સજાવવામાં આવે છે, જે દિવસના શુભ પ્રકાશમાં આયોજન માટે યોગ્ય છે.
દક્ષિણ ભારતમાં ગુહ્યસૂત્ર, શૌનક, આપસ્તમ્બ અને બોધાયન જેવા સૂત્રોની પરંપરાઓને માનવામાં આવે છે, જેમાં ‘દિવા વિવાહ’ (દિવસના લગ્નને) પ્રાથમિકતા આપવામાં આવે છે.
તફાવત પાછળનું સત્ય
ઉત્તર અને દક્ષિણ ભારતના લગ્નની ટાઇમિંગમાં કોઈ ‘સાચું’ કે ‘ખોટું’ જેવું નથી. બંને સ્થળોની પરંપરાઓ, રીતિ-રિવાજો અને લગ્નની પદ્ધતિ અલગ-અલગ છે, અને તે જ ભારતીય સંસ્કૃતિની સુંદરતા છે.
