વિવાહ પંચમી 2025: તિથિ, પૂજા વિધિ, મહત્વ અને શુભ મુહૂર્તની સંપૂર્ણ માહિતી
હિન્દુ ધર્મમાં માર્ગશીર્ષ (અઘન) મહિનાના શુક્લ પક્ષની પાંચમની તિથિનું વિશેષ મહત્ત્વ છે, જેને વિવાહ પંચમી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, ત્રેતાયુગમાં આ જ પવિત્ર તિથિ પર મર્યાદા પુરુષોત્તમ ભગવાન રામ અને માતા સીતા (જાનકી)ના લગ્ન સંપન્ન થયા હતા. તેથી આ દિવસ પ્રેમ, મર્યાદા અને વૈવાહિક સુખ માટે અત્યંત શુભ માનવામાં આવે છે.
વિવાહ પંચમીના દિવસે ભગવાન રામ અને માતા સીતાની વિધિ-વિધાન સાથે પૂજા કરવાથી દરેક પ્રકારના વૈવાહિક સુખ, પ્રેમ અને ઘરમાં સુખ-સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે.
વિવાહ પંચમી ૨૦૨૫: તિથિ અને શુભ મુહૂર્ત
| વિગત (Details) | તિથિ અને સમય (Date & Time) |
| વિવાહ પંચમીનો તહેવાર | મંગળવાર, ૨૫ નવેમ્બર ૨૦૨૫ |
| પંચમી તિથિનો પ્રારંભ | ૨૪ નવેમ્બર ૨૦૨૫, રાત્રે ૦૯ વાગ્યાને ૨૨ મિનિટે |
| પંચમી તિથિની સમાપ્તિ | ૨૫ નવેમ્બર ૨૦૨૫, રાત્રે ૧૦ વાગ્યાને ૫૬ મિનિટે |
| ઉદયાતિથિ અનુસાર તહેવાર | ૨૫ નવેમ્બર ૨૦૨૫ના રોજ વિવાહ પંચમીનો તહેવાર ઉજવાશે. |
| પૂજાનું શુભ મુહૂર્ત (સવાર) | સવારે ૦૭:૦૭ વાગ્યાથી બપોરે ૧૨:૨૭ વાગ્યા સુધી |
| અબૂઝ મુહૂર્ત | આ દિવસ પોતે જ અબૂઝ મુહૂર્ત હોય છે. |
વિવાહ પંચમીનું ધાર્મિક અને વૈવાહિક મહત્ત્વ
વિવાહ પંચમીનો તહેવાર ખાસ કરીને વૈવાહિક જીવન સાથે જોડાયેલી ઈચ્છાઓની પૂર્તિ માટે અત્યંત ફળદાયી માનવામાં આવે છે:
લગ્નની વર્ષગાંઠ: આ દિવસ ભગવાન રામ અને માતા સીતાના લગ્નની વર્ષગાંઠ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે, જે ભારતીય સંસ્કૃતિમાં આદર્શ પ્રેમ, સમર્પણ અને મર્યાદાનું પ્રતીક છે.
દાંપત્ય સુખની પ્રાપ્તિ: ધાર્મિક માન્યતા છે કે જે વ્યક્તિ આ દિવસે ભગવાન રામ અને માતા સીતાનું પ્રતીકાત્મક લગ્ન અનુષ્ઠાન (વિવાહ સંસ્કાર) કરાવે છે, તેના દાંપત્ય જીવનમાં સુખ, સૌભાગ્ય, પ્રેમ અને સમૃદ્ધિ આવે છે. વિવાહિત સ્ત્રીઓ આ દિવસે પૂજા કરીને પોતાના પતિના લાંબા આયુષ્ય અને સુખદ વૈવાહિક જીવનની કામના કરે છે.
મનગમતું વરદાન: કુંવારી કન્યાઓ માટે આ દિવસ ખૂબ શુભ હોય છે. આ દિવસે શ્રીરામ અને સીતાજીનું પૂજન-અનુષ્ઠાન કરવાથી તેમને મનગમતો વર મળે છે અને તેમના લગ્નમાં આવી રહેલી અડચણો દૂર થાય છે.
અબૂઝ મુહૂર્તનો લાભ: વિવાહ પંચમીના દિવસે આખો સમય અબૂઝ મુહૂર્ત રહે છે. ‘અબૂઝ મુહૂર્ત’નો અર્થ છે કે આ દિવસે પંચાંગ જોવાની, ગ્રહ-નક્ષત્રની ચિંતા કરવાની કે વિશેષ મુહૂર્ત કઢાવવાની જરૂર રહેતી નથી. આ દિવસે શુભ યોગોનો સંયોગ પણ બને છે, જેનાથી માંગલિક કાર્યો કરવાથી વિશેષ શુભ ફળોની પ્રાપ્તિ થાય છે.
વિવાહ પંચમીની પૂજા વિધિ
વિવાહ પંચમીના દિવસે ભગવાન શ્રીરામ અને દેવી સીતાની પૂજા-અર્ચના નીચે મુજબની વિધિથી કરવી જોઈએ:
શુદ્ધિકરણ: વિવાહ પંચમીના દિવસે સવારે વહેલા ઉઠીને સ્નાન કરવું. સ્નાન પછી સ્વચ્છ અને સુંદર વસ્ત્રો (શક્ય હોય તો પીળા રંગના) ધારણ કરવા.
સ્થાપના: પૂજા સ્થળ પર એક ચોકી સ્થાપિત કરવી અને તેના પર ભગવાન રામ અને માતા સીતાની મૂર્તિ અથવા ચિત્રને વિરાજમાન કરાવવા.
અભિષેક અને શૃંગાર: સૌથી પહેલા તેમને ગંગાજળથી સ્નાન કરાવવું. ત્યારબાદ તેમને પીળા રંગના વસ્ત્રો, સૌભાગ્યની સામગ્રી અને આભૂષણ અર્પણ કરવા.
પૂજન સામગ્રી: ભગવાનને પીળા રંગના પુષ્પ (ફૂલ), તુલસીદળ અને ભોગ (મીઠાઈ, ફળ) વગેરે અર્પણ કરવા.
આરતી અને પ્રાર્થના: ધૂપ-દીપ વગેરેથી તેમની આરતી કરવી અને પ્રેમપૂર્વક વિવાહની કથાનું પાઠ કરવું અથવા સાંભળવું.
વિશેષ પાઠ: આ દિવસે રામચરિતમાનસ, રામરક્ષાસ્તોત્ર અથવા સુંદરકાંડનો પાઠ કરવો અત્યંત શુભ માનવામાં આવે છે, કારણ કે આ પાઠ ભગવાન રામની ભક્તિ અને શક્તિનું પ્રતીક છે.
પ્રતીકાત્મક વિવાહ: સામર્થ્ય હોય તો, આ દિવસે રામ અને સીતાની મૂર્તિઓનું પ્રતીકાત્મક લગ્ન સંસ્કાર (જેમ કે માળા પહેરાવવી, ગઠબંધન કરવું) અવશ્ય કરાવો.
આ દિવસે કરેલી પૂજા અને અનુષ્ઠાનથી પતિ-પત્નીના સંબંધોમાં મધુરતા આવે છે અને ઘરમાં હંમેશા સુખ-શાંતિ જળવાઈ રહે છે.
