માસિક શિવરાત્રી નવેમ્બર 2025: માર્ગશીર્ષ શિવરાત્રિ પર ત્રિગ્રહી યોગનો દુર્લભ સંયોગ!
18 નવેમ્બરના રોજ ઉજવાશે આ પાવન તિથિ; જાણો શિવ પૂજાનું નિશિતા કાળ મુહૂર્ત, આયુષ્માન-સૌભાગ્ય યોગનું મહત્વ અને પૂજા વિધિ
હિંદુ ધર્મમાં, દરેક મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્દશી તિથિએ માસિક શિવરાત્રી ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીની ઉપાસનાનો સૌથી પવિત્ર અવસર માનવામાં આવે છે. માર્ગશીર્ષ (અઘન) માસમાં આવતી આ શિવરાત્રી ભક્તો માટે વિશેષ ફળદાયી હોય છે, કારણ કે તે તેમને જીવનની મુશ્કેલીઓમાંથી મુક્તિ અપાવીને મનોકામનાઓ પૂરી કરવાનો અવસર આપે છે.
વર્ષ 2025 માં, માર્ગશીર્ષ માસિક શિવરાત્રી 18 નવેમ્બર 2025, મંગળવાર ના રોજ ઉજવાશે. આ વખતની શિવરાત્રીનું મહત્વ એટલા માટે પણ વધારે છે કારણ કે આ દિવસે આયુષ્માન યોગ, સૌભાગ્ય યોગ અને ગ્રહોના અનેક શુભ સંયોગો બની રહ્યા છે, જેનાથી વ્રત અને પૂજાનું ફળ અનેકગણું વધી જશે.
ચાલો, વિસ્તારથી જાણીએ નવેમ્બરની આ માસિક શિવરાત્રીનું શુભ મુહૂર્ત, બનતા દુર્લભ યોગો અને પૂજાનું મહત્વ.

માર્ગશીર્ષ માસિક શિવરાત્રી 2025: તિથિ અને સમય
પંચાંગ અનુસાર, માર્ગશીર્ષ માસની માસિક શિવરાત્રીની તિથિ અને સમય આ પ્રમાણે છે:
| વિવરણ | સમય અને તારીખ |
| કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્દશી તિથિ પ્રારંભ | 18 નવેમ્બર 2025, મંગળવાર, સવારે 07:12 વાગ્યે |
| કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્દશી તિથિ સમાપ્ત | 19 નવેમ્બર 2025, બુધવાર, સવારે 09:43 વાગ્યે |
| પૂજા અને વ્રતની તિથિ | 18 નવેમ્બર 2025, મંગળવાર (નિયમો અનુસાર નિશિતા કાળમાં પૂજા) |
માસિક શિવરાત્રી પર ભગવાન શિવની આરાધના મુખ્યત્વે નિશિતા કાળ માં કરવામાં આવે છે, જેને રાત્રિનો ચોથો પ્રહર કહેવામાં આવે છે. તેથી, વ્રત અને પૂજાનું મુખ્ય આયોજન 18 નવેમ્બરની રાત્રે જ થશે.
માસિક શિવરાત્રી પર બની રહેલા દુર્લભ શુભ યોગ
નવેમ્બર 2025ની માસિક શિવરાત્રી અનેક શુભ યોગો સાથે આવી રહી છે, જે આ દિવસે કરવામાં આવેલી પૂજાને અત્યંત સિદ્ધિદાયક બનાવે છે:
આયુષ્માન યોગ અને સૌભાગ્ય યોગ: આ દિવસે આયુષ્માન યોગ અને સૌભાગ્ય યોગ નું શુભ ગઠન થશે. આયુષ્માન યોગ દીર્ઘાયુ, સ્વાસ્થ્ય અને કલ્યાણ પ્રદાન કરે છે, જ્યારે સૌભાગ્ય યોગ વૈવાહિક સુખ અને દામ્પત્ય જીવનમાં સમૃદ્ધિ લાવે છે.
ચતુર્દશી અને મંગળવારનો સંયોગ: મંગળવારનો દિવસ હનુમાનજી અને મંગળ ગ્રહને સમર્પિત હોય છે. શિવ અને હનુમાનજીની ઉપાસનાનો આ સંયોગ ભક્તોને સાહસ, પરાક્રમ અને શત્રુઓ પર વિજય અપાવે છે.
કલાત્મક યોગ (ચંદ્રમા-શુક્ર યુતિ): આ દિવસે ચંદ્રમા તુલા રાશિમાં બિરાજમાન રહેશે, જ્યાં પહેલાથી જ શુક્ર ગ્રહ ઉપસ્થિત છે. આ બંને શુભ ગ્રહોની યુતિથી કલાત્મક યોગ બને છે, જે જીવનમાં સુંદરતા, રચનાત્મકતા અને ભૌતિક સુખોમાં વૃદ્ધિ કરે છે.
ત્રિગ્રહી યોગ અને રાજયોગ: વૃશ્ચિક રાશિમાં સૂર્ય, મંગળ અને બુધ ની યુતિથી ત્રિગ્રહી યોગ બની રહ્યો છે. આની સાથે જ, બુધાદિત્ય યોગ (બુધ અને સૂર્ય) અને આદિત્ય મંગળ યોગ (સૂર્ય અને મંગળ) જેવા રાજયોગ પણ બની રહ્યા છે. આ યોગોમાં કરવામાં આવેલી પૂજા કરિયરમાં ઉન્નતિ, માનસિક શાંતિ અને યશ પ્રદાન કરનારી માનવામાં આવે છે.

પૂજા મુહૂર્ત અને શિવવાસનું મહત્વ
માસિક શિવરાત્રી પર પૂજાનો સમય અને શિવવાસની સ્થિતિ જાણવી અત્યંત આવશ્યક છે.
નિશિતા પૂજા મુહૂર્ત: 18 નવેમ્બર 2025 ના રોજ નિશિતા પૂજા મુહૂર્ત રાત્રે 11:40 વાગ્યાથી 12:33 વાગ્યા સુધી છે (કુલ અવધિ 53 મિનિટ). નિશિતા કાળમાં કરવામાં આવેલી શિવ આરાધના વિશેષ સિદ્ધિદાયક માનવામાં આવી છે.
અમૃત-સર્વોત્તમ મુહૂર્ત: 12:07 AM થી 1:47 AM સુધી અમૃત-સર્વોત્તમ મુહૂર્ત રહેશે.
શિવવાસની સ્થિતિ: આ દિવસે શિવવાસ સવાર સુધી ભોજનમાં રહેશે. શિવવાસ જ્યારે ભોજનમાં અથવા નંદી પર હોય છે, ત્યારે શિવ પૂજા અત્યંત શુભ અને ફળદાયી માનવામાં આવે છે.
માસિક શિવરાત્રી પૂજા વિધિ (સંક્ષિપ્તમાં)
ભગવાન શિવની કૃપા પ્રાપ્ત કરવા માટે વ્રતધારી આ વિધિનું પાલન કરે:
સંકલ્પ અને સ્નાન: સવારે વહેલા ઉઠીને સ્નાન કરો, સ્વચ્છ વસ્ત્રો પહેરો અને વ્રતનો સંકલ્પ લો.
અભિષેક: શિવલિંગનો ગંગાજળ, દૂધ, દહીં, મધ, ઘી અને શેરડીના રસથી અભિષેક કરો.
અર્પણ: ભગવાન શિવને બિલિપત્ર (અખંડ), ભાંગ, ધતુરો, પુષ્પ (ખાસ કરીને સફેદ), ચંદન અને અક્ષત અર્પણ કરો.
મંત્ર જાપ: ધૂપ-દીપ પ્રગટાવીને શિવ પરિવાર (શિવ, પાર્વતી, ગણેશ, કાર્તિકેય) ની પૂજા કરો. ત્યારબાદ ‘ॐ નમઃ શિવાય’ મંત્રનો ઓછામાં ઓછો 108 વાર જાપ કરો.
વ્રત કથા અને આરતી: શિવરાત્રી વ્રત કથાનું પાઠ કરો અને અંતમાં કપૂરથી ભગવાન શિવની આરતી કરો.
માસિક શિવરાત્રી વ્રતનું મહત્વ
આ વ્રત ભક્તોને ભગવાન શિવની કૃપા પ્રાપ્ત કરવાનો શ્રેષ્ઠ અવસર માનવામાં આવે છે:
સુખી વૈવાહિક જીવન: અપરિણીત કન્યાઓ સારા વરની પ્રાપ્તિ માટે આ વ્રત કરે છે, જ્યારે પરિણીત મહિલાઓ વૈવાહિક સુખ અને પતિની લાંબી આયુ માટે આ વ્રત કરે છે.
કરિયર અને માનસિક શાંતિ: પુરુષો આ વ્રત માનસિક શાંતિ અને કરિયરમાં ઉન્નતિ તથા જીવનના તમામ કષ્ટોમાંથી મુક્તિ મેળવવા માટે કરે છે.
શાસ્ત્રોમાં ઉલ્લેખ: શાસ્ત્રોમાં દેવી-દેવતાઓ દ્વારા પણ શિવરાત્રી વ્રત કર્યાનો ઉલ્લેખ મળે છે, જે તેના મહત્વને વધુ વધારે છે.
માર્ગશીર્ષ માસમાં આવતી આ શિવરાત્રી તમને ભોગ અને મોક્ષ બંને પ્રદાન કરવાની શક્તિ રાખે છે. શુભ યોગોમાં કરવામાં આવેલી આ પૂજા જીવનમાં સકારાત્મકતા અને સફળતા લઈને આવશે.

