Kalpavas: મહાકુંભ દરમિયાન ઘરે કલ્પવાસ કરી શકાય છે કે નહીં, જાણો શાસ્ત્રો અને પુરાણો શું કહે છે
ઘરે કલ્પવાસ થાય કે ન થાય: લોકોના મનમાં કલ્પવાસ વિશે ઉત્સુકતા છે કે, મહાકુંભ દરમિયાન ઘરે કલ્પવાસ કરી શકાય કે ન થાય. ચાલો જાણીએ કે શાસ્ત્રો અને પુરાણો આ વિશે શું કહે છે.
Kalpavas: માઘ મહિનામાં, ઘણા સંતો, ઋષિઓ અને આધ્યાત્મિક લોકો પ્રયાગરાજમાં સંગમ નદીના કિનારે કલ્પવાસ કરે છે. કલ્પવાસીઓનું જીવન મુશ્કેલ અને તપસ્યાથી ભરેલું છે, જે દરેક માટે કરવું સરળ નથી. આ એક પ્રકારનો પવિત્ર ધાર્મિક વિધિ છે, જેમાં વ્યક્તિ એક મહિના સુધી તપસ્યા, ધર્મ અને ધ્યાનમાં ડૂબેલો રહે છે. કુંભ મેળા દરમિયાન પવિત્ર નદીના કિનારે કરવામાં આવતી આ વિધિનો હેતુ આત્માને શુદ્ધ કરવાનો અને ભગવાનની નજીક જવાનો છે. કલ્પવાસ અંગે, લોકોના મનમાં ઘણીવાર આ પ્રશ્ન ઉદ્ભવે છે કે શું મહાકુંભ દરમિયાન ઘરે કલ્પવાસ કરી શકાય છે. ચાલો જાણીએ કે શાસ્ત્રો અને પુરાણો આ વિશે શું કહે છે.
શું ઘરમાં કલ્પવાસ શક્ય છે?
કલ્પવાસ મુખ્યત્વે કુંભક્ષેત્રમાં સંગમ કે કોઈ પવિત્ર નદીના કાંઠે કરવામાં આવે છે. આવામાં જો કોઈ વ્યક્તિ કોઈ કારણસર કુંભમેળામાં પહોંચી શકતો નથી, તો તેના માટે ઘરમાં કલ્પવાસ કરવો કઠિન છે. આ માટે દિવસમાં ત્રણ વાર સ્નાન અને કઠોર શિસ્તનું પાલન કરવું જરૂરી છે. તેમ છતાં, ઘરમાં કલ્પવાસ જેવું જીવન જીવવાનો પ્રયત્ન કરી શકાય છે, જો નીચેના વિશિષ્ટ નિયમોનું પાલન કરવામાં આવે:
- સવારે વહેલા ઉઠીને સ્નાન કરો અને તેમાં ગંગાજળનો ઉપયોગ કરો.
- નિયમિત રીતે પૂજા, ધ્યાન અને મંત્રજાપ કરો.
- સાત્વિક અને શુદ્ધ આહાર ગ્રહણ કરો.
- ધાર્મિક ગ્રંથો (જેમ કે ગીતા, પુરાણ વગેરે)નો અભ્યાસ કરો.
- જરૂરતમંદોની સેવા કરો અને દાન-પુણ્ય કરો.
- વૈભવી સુખ-સુવિધાઓથી દૂર રહીને શિસ્તનું પાલન કરો.
- મૌનવ્રત રાખો અને આત્મચિંતનમાં સમય વિતાવો.
કલ્પવાસના નિયમો
- રહેઠાણ: કલ્પવાસ દરમિયાન પવિત્ર નદી (ગંગા, યમુના, સરસ્વતી)ના કિનારે સામાન્ય તંબુ કે ઝૂંપડામાં રહેવું જરૂરી છે. આ જગ્યા સાધના અને તપસ્યા માટે યોગ્ય હોવી જોઈએ.
- પવિત્ર નદીમાં સ્નાન: રોજ સવારે સૂર્યોદય પહેલા પવિત્ર નદીમાં સ્નાન કરવું અનિવાર્ય છે. સ્નાન એક દિવસમાં ફક્ત એક વાર નહીં, પરંતુ ત્રણ વાર કરવું પડે છે.
- સાત્વિક આહાર: કલ્પવાસમાં ફક્ત શુદ્ધ અને સાત્વિક આહાર લેવું જોઈએ. દિવસમાં ફક્ત એક વાર જ ભોજન કરવું. માંસ, મદિરા, લસણ, ડુંગળી અને તામસિક પદાર્થોનું ત્યાગ કરવું જરૂરી છે.
- પૂજા અને ધ્યાન: દરરોજ ભગવાનનું ધ્યાન, પૂજા અને ભજન-કીર્તન કરવું અનિવાર્ય છે. સાધના દરમિયાન મૌનવ્રતનું પાલન કરવું શુભ માનવામાં આવે છે.
- જમીન પર સૂવું: કલ્પવાસ દરમ્યાન જમીન પર સૂવું જોઈએ. કોઈપણ પ્રકારની ભૌતિક સુખ-સુવિધાથી દૂર રહેવું જોઈએ.
- ધાર્મિક અભ્યાસ: કલ્પવાસ દરમ્યાન ધર્મગ્રંથો અને વેદોના પાઠનું પઠન કરવું જોઈએ. આ સમય આત્મિક જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
- વસ્ત્રો સાથે જોડાયેલા નિયમો: કલ્પવાસમાં સામાન્ય વસ્ત્રો, ખાસ કરીને સફેદ અથવા પીળા રંગના વસ્ત્રો પહેરવા જોઈએ.
- શિસ્ત અને સંયમ: કલ્પવાસનું પાલન સંપૂર્ણ શિસ્ત અને શ્રદ્ધા સાથે કરવું જોઈએ. કઠોરતા, ગુસ્સો અને હિંસાથી બચવું જોઈએ.
