Meghnad Fair in Khandwa: ધાર્મિક શ્રદ્ધા અને સાહસનો મેળાવડો, ખાલવાની મેઘનાદ પૂજા
Meghnad Fair in Khandwa: મધ્યપ્રદેશના ખંડવા જિલ્લાના ખાલવા ગામમાં દર વર્ષે એક વિશિષ્ટ અને અદભૂત પરંપરા ઉજવવામાં આવે છે. અહીં ગોંડ આદિવાસી સમાજ રાવણના પુત્ર મેઘનાદને દેવરૂપે પૂજે છે. હોળી પછી રંગપંચમીથી લઈને ચૌદસ સુધી ગામમાં મેઘનાદ બાબાને પ્રસન્ન કરવા માટે વિશાળ મેળાનું આયોજન થાય છે, જેમાં વિવિધ રિવાજો અને રોમાંચક સ્પર્ધાઓ યોજાય છે.
આ મેળાની વિશેષતા એ છે કે અહીં ધ્વજદંડ ચઢવાની સ્પર્ધા યોજાય છે. ૫૦થી ૬૦ ફૂટ ઊંચો લાકડાનો થાંભલો તેલ, ડિટર્જન્ટ અને સાબુથી લીસો બનાવવામાં આવે છે. ત્યારબાદ તેની ટોચે લાલ કપડામાં બાંધેલા નાળિયેર, મીઠાઈ અને રોકડ રકમ રાખવામાં આવે છે. યુવાન આ થાંભલાને ચઢીને ધ્વજ તોડવાનો પ્રયાસ કરે છે.
વિશેષતા એ છે કે યુવકો જ્યારે થાંભલાને ચઢે છે, ત્યારે મહિલાઓ અને યુવતીઓ લીલા વાંસ લઈને તેમને અટકાવે છે અને મજાકભર્યા માહોલમાં વાંસથી હળવાં ચાટા પણ મારે છે. અહીં ઢોલ અને નૃત્ય સાથે આનંદમય વાતાવરણ છવાય છે. જેમજેમ કોઈ યુવક ટોચે પહોંચે છે અને ધ્વજ તોડે છે, તેમ તેમ મેળો ઉંમાળે છે અને વિજેતાની ઘોષણા થાય છે.
આ પ્રસંગે મેઘનાદ બાબાને મરઘા કે બકરાની બલિ પણ અપાય છે. ખાલવાના આદિવાસીઓ મેઘનાદને પોતાની પવિત્ર પરંપરાનો ભાગ માને છે. તેઓ માને છે કે રાવણ સાથે એમનો કોઈ સંબંધ નથી, માત્ર મેઘનાદ જ તેમનો દેવ છે, જેને તેઓ ઋતુ, પાણી અને અનાજની સાથે પૂજતા આવે છે.
આ પરંપરા માત્ર ધાર્મિક નથી, પણ સંસ્કૃતિ, સમૂહભાવ અને પરંપરાના જીવંત ઉદાહરણરૂપ છે.
