Supreme Court Judgement: વકફ સુધારા કાયદા પર સુપ્રીમ કોર્ટની ચર્ચા, શું સુપ્રીમ કોર્ટ વક્ફ સુધારા કાયદા પર રોક લગાવશે?
Supreme Court Judgement સુપ્રીમ કોર્ટમાં વકફ (સુધારા) અધિનિયમ, 2025 સામે દાખલ થયેલી 72 અરજીઓ પર 16 એપ્રિલ, 2025ના રોજ મહત્વપૂર્ણ સુનાવણી થઈ. આ દાવાઓમાં અધિનિયમની કેટલીક જોગવાઈઓને અસંવિધાનિક ગણાવીને પડકારવામાં આવી છે, ખાસ કરીને –
વકફ તરીકે જાહેર કરાયેલી મિલકતને ડીનોટિફાઇ કરવાની અધિકારિતતા
બિન-મુસ્લિમોના વકફ બોર્ડ અને કેન્દ્રીય વકફ કાઉન્સિલમાં સમાવેશ
કલેક્ટરને વકફ તરીકે માન્ય મિલકતો અંગે ચકાસણીની સત્તા
શું કોર્ટ રોક લગાવશે?
મહત્વનું એ છે કે, મુખ્ય ન્યાયાધીશ સંજીવ ખન્નાની અધ્યક્ષતામાં ત્રણ ન્યાયાધીશોની બેન્ચે સંકેત આપ્યો કે કેટલાક મુદ્દાઓ પર વચગાળો આદેશ (interim stay) આપવો પડવી શકે છે. ખાસ કરીને એવી જોગવાઈ સામે, જેમાં કહેવાયું છે કે કોઈ મિલકત ત્યારે જ વકફ ગણાશે, જ્યારે કલેક્ટર તેની માલિકી સરકારી નથી તે નક્કી કરશે.
શું બંને પક્ષોમાં તણાવ વધ્યો?
હા. સુનાવણી દરમિયાન કેન્દ્ર સરકાર તરફથી સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતા અને અરજદાર પક્ષકારોના વકીલો – કપિલ સિબ્બલ, અભિષેક મનુ સિંઘવી, રાજીવ ધવન વચ્ચે કડાકા-ભડાકા થયા.
ન્યાયાધીશોએ મૂળભૂત પ્રશ્નો પૂછ્યા:
શું હિંદુ ધાર્મિક ટ્રસ્ટમાં મુસ્લિમોને સામેલ કરવામાં તૈયાર છો?
બિન-મુસ્લિમો વકફ બોર્ડમાં રહી શકે તો – આ સંસ્થાનો ધાર્મિક પવિત્ર પાત્રતાના પ્રત્યેનો સંઘર્ષ શું નથી?
જ્યારે મહેતાએ સ્પષ્ટતા આપી કે માત્ર બે બિન-મુસ્લિમ સભ્યો હશે, ત્યારે બેન્ચે વાંધો કર્યો કે સૌથી વધુ 22 સભ્યોના બોર્ડમાં માત્ર 8 મુસ્લિમ હોવાના એજ પુરાવા છે કે ધાર્મિક સંસ્થા બિન-મુસ્લિમ વડે ચલાવવામાં આવશે.
“હિન્દુ” બેન્ચ સામે વાંધો?
એક સમયે, એક કાયદાના અધિકારીએ સમગ્ર બેન્ચ હિન્દુ હોવાનું કહીને તેમની નિષ્પક્ષતા પર પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો. જવાબમાં CJIએ કહ્યું, “અમે ન્યાય આપીએ છીએ, જાતિ-ધર્મ નહિ. ન્યાયમંડળ ધાર્મિક ઓળખથી ઉપર હોય છે.”
કોર્ટનો દ્રષ્ટિકોણ: વકફ બાય યુઝર – માન્ય કે નહીં?
કોર્ટનો વધુ ફોકસ “વકફ બાય યુઝર” જેવી શૈખી પર રહ્યો – એટલે કે એવી મિલકત કે જે લાંબા સમયથી ધાર્મિક ઉદ્દેશ માટે વપરાય રહી હોય પરંતુ દસ્તાવેજ ન હોય.
CJIએ કહ્યું, “તમારે માનવું પડશે કે પ્રેક્ટિકલ રીતે દરેકની પાસે દસ્તાવેજ નથી હોતા. આપના દસ્તાવેજિય દ્રષ્ટિકોણથી અસલ ઇમાનદાર લોકો પીસાઈ શકે છે.”
17 એપ્રિલથી સુનાવણી ચાલુ રહેશે.
કોઇ અધિકૃત સ્ટે ઓર્ડર હજી સુધી નથી આપવામાં આવ્યો, પણ કોર્ટએ સ્પષ્ટ સંકેત આપ્યા છે કે જો સરકાર દ્વારા સંતુષ્ટ તર્ક ન આપવામાં આવે તો ટૂંક સમયમાં વચગાળાનો આદેશ આપી શકે છે.
સુપ્રીમ કોર્ટ સરકાર પાસેથી ધાર્મિક અને બંધારણીય સમતોલતાની સ્પષ્ટતા માગી રહી છે. વકફ અધિનિયમ 2025ના કેટલાક ભાગો અત્યારે તલખ ચર્ચાનો વિષય છે – અને આગામી દિવસોમાં દેશના મિલકત કાયદા અને ધાર્મિક સ્વતંત્રતાને અસર કરી શકે એવી ઐતિહાસિક કાનૂની વ્યવસ્થાનો ભાગ બની શકે છે.
