Cow-based super fertiliser: પંચગવ્ય પરથી તૈયાર ખાસ ખાતરે ફળોના કદ, મીઠાશ અને ઉપજમાં કર્યો નોંધપાત્ર વધારો
Cow-based super fertiliser: કાનપુર સ્થિત ચંદ્રશેખર આઝાદ કૃષિ અને પ્રૌદ્યોગિકી યુનિવર્સિટીના (CSA) બાગાયત વિભાગે ફળોની ખેતી માટે મહત્વપૂર્ણ સંશોધન કર્યું છે. અહીંના પ્રોફેસર વિવેક ત્રિપાઠી દ્વારા દેશી ગાયના પંચગવ્ય—છાણ, ગૌમૂત્ર, દૂધ, દહીં અને ઘી—ના મિશ્રણથી એક ખાસ કાર્બનિક ખાતર (બાયો-કેટાલિસ્ટ) તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે. આ ખાતરે ફળોના કદ, મીઠાશ અને ઉપજમાં ચમત્કારિક વૃદ્ધિ દર્શાવી છે.
પ્રોફેસર ત્રિપાઠીનું સંશોધન ત્રણ વર્ષ ચાલ્યું હતું. શરૂઆતમાં પંચગવ્યને ચોક્કસ પ્રમાણમાં ભેળવીને 5-6 દિવસ સડાવવામાં આવ્યું. ત્યારબાદ તેમાં નાળિયેર તેલ અને કેળાં ઉમેરાયા અને મિશ્રણને 20 દિવસ સુધી વધુ ઢાંકીને રાખવામાં આવ્યું. પરિણામે એક શક્તિશાળી બાયો-કેટાલિસ્ટ તૈયાર થયું.
આ ખાતર ડ્રેગન ફ્રૂટ, લીચી, આમળા અને જામફળ પર ઉપયોગમાં લેવાયું. ખાસ કરીને જામફળના ઉત્પાદનમાં નોંધપાત્ર સુધારો જોવા મળ્યો. જામફળનું કદ 5.1 સેમીથી વધીને 8.5 સેમી થયું, એક પેદાશ પરના ફળોની સંખ્યા 155 થી વધી 213 થઈ, અને મીઠાશ (Brix) 9.10 થી વધીને 13.5 થઈ. ઉપજ પણ 12 કિલોથી વધીને 30 કિલો સુધી પહોંચી. છોડની તંદુરસ્તીમાં પણ સુધારો નોંધાયો.
આ સંશોધન બતાવે છે કે પ્રાકૃતિક ખેતીને વૈજ્ઞાનિક રીતે અપનાવીને ઉત્પાદકતા અને ગુણવત્તા બંનેમાં મોટો ફેરફાર લાવી શકાય છે.
