CJI Sanjiv Khanna : શાંત અવાજ, સશક્ત નિર્ણયો – છ મહિનાનો અસરકારક કાર્યકાળ
CJI Sanjiv Khanna ભારતના ચીફ જસ્ટિસ સંજીવ ખન્નાએ માત્ર છ મહિનાના કાર્યકાળમાં જે પ્રભાવ છોડ્યો છે, તે ઘણાં લાંબા સમય સુધી યાદ રહેશે. “ઓછી વાત, વધુ કામ” એ તેમના કાર્યશૈલીનું સાચું વર્ણન છે. 11 નવેમ્બર, 2024ના રોજ CJI તરીકે કાર્યભાર સંભાળનાર ખન્ના 13 મે, 2025ના રોજ નિવૃત્ત થયા. તેમ છતાં આ ટૂંકા ગાળામાં તેમણે ન્યાયિક અને વહીવટી સ્તરે કેટલાક ઐતિહાસિક નિર્ણયો કર્યા.
રોકડ કેસમાં ન્યાયપ્રણાલી સામે વિશ્વાસ બચાવ્યો
દિલ્હી હાઈકોર્ટના જજના ઘરમાંથી બળેલી રોકડ મળ્યા બાદ ખન્નાએ તરત ત્રણ સભ્યોની તપાસ સમિતિ રચી. તેમણે કેસ સંબંધિત માહિતી સુપ્રીમ કોર્ટની વેબસાઇટ પર જાહેર કરીને ન્યાયપ્રણાલીમાં પારદર્શિતા સ્થાપી. જ્યારે તપાસમાં આરોપોની પુષ્ટિ થઈ, ત્યારે ખન્નાએ જજને રાજીનામું આપવા કહ્યું. ઇનકાર મળતાં રિપોર્ટ રાષ્ટ્રપતિને મોકલવામાં આવ્યો—એક નક્કર સંદેશ કે ભ્રષ્ટાચાર માટે કોઈ જગ્યા નથી.
સંપત્તિ જાહેર કરવાનો ઐતિહાસિક નિર્ણય
CJI ખન્નાએ તમામ ન્યાયમૂર્તિઓને પોતાની મિલકત જાહેર કરવા માટે પ્રેરિત કર્યા. 1 એપ્રિલ 2025ના રોજ ફુલ કોર્ટ મીટિંગમાં આ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો. આ પગલું ન્યાયપ્રણાલી સામે વિશ્વાસ મજબૂત કરતું છે અને ભવિષ્યમાં ન્યાયમૂર્તિઓ માટે નવી રીતસ્થાપના બની રહેશે.
કોલેજિયમ ભલામણોમાં સામાજિક સમતાનો અભિગમ
જસ્ટિસ ખન્નાએ કોલેજિયમ ભલામણોની વિગતો જાહેર કરી, જેમાં SC/ST, OBC, લઘુમતી અને મહિલાઓના સમાવેશ અંગે માહિતી આપી.
ધાર્મિક સ્થળો અને વકફ વિવાદ પર સ્પષ્ટતા
1991ના પૂજા સ્થાન અધિનિયમને લઈ નવા કેસ પર રોક લગાવી, તેમણે દેશમાં વધતા ધાર્મિક વિવાદો પર અંશદાયી નિયંત્રણ લાવ્યું. વકફ એક્ટ વિવાદમાં મધ્યસ્થ ભૂમિકા ભજવી અને કેન્દ્ર સરકારને નમવું પડ્યું.
મોટા વકીલોને રિયાયત નહીં
અદાલતી કાર્યમાં સમાનતા લાવતાં, ખન્નાએ મૌખિક વિનંતી પદ્ધતિ બંધ કરી. અહીંથી સ્પષ્ટ સંદેશ ગયો કે ન્યાય કોઈની ઓળખથી નહિ, યોગ્યતા પરથી મળવો જોઈએ.
જસ્ટિસ સંજીવ ખન્નાના કાર્યકાળે દર્શાવ્યું કે શાંતિથી પણ સશક્ત પરિવર્તન શક્ય છે—અને ન્યાયપ્રણાલીમાં વિશ્વાસ જાળવવો એ સૌથી મોટી જવાબદારી છે.
