World Doctors Day : વર્લ્ડ ડૉક્ટર્સ ડેનો સાચો અર્થ શુ છે?
World Doctors Day : દર વર્ષે 1 જુલાઈએ “વર્લ્ડ ડૉક્ટર્સ ડે” તરીકે ઉજવાય છે — એ દિવસે આપણે જીવન રક્ષક એવા ડૉક્ટરોના યોગદાનને યાદ કરીએ છીએ. પરંતુ આજે એવો વિચાર ઊભો થાય છે કે, શું આ પવિત્ર વ્યવસાય વ્યવસાયથી વધારે કંઈક બની રહ્યો છે? શું સેવાની જગ્યા હવે વેચાણે લઈ લીધી છે?
સારવાર કે વેપાર?
ભારતમાં ડૉક્ટર બનવા માટે લગભગ 80 લાખ રૂપિયા ખર્ચ થાય છે. આમ શિક્ષણ એક રોકાણ બની જાય છે, જેને પાછું લેવા માટે અનેક ડૉક્ટરો મોંઘી ટેસ્ટ, દવાઓ અને બિનજરૂરી સારવાર દ્વારા કમિશન કમાવે છે. ઘણા ખાનગી હોસ્પિટલોમાં દર્દીને ‘Return on Investment’ તરીકે જોવામાં આવે છે.
કોરોનાકાળે ખુલ્લો પડદો
કોરોનાના સમયગાળા દરમિયાન સારવાર ખર્ચ છ ગણો થયો. એક ઈન્જેક્શન માટે લાખો રૂપિયાની માંગણી, ઓક્સિજન માટે હરાજી, અને સ્મશાન સુધીમાં દલાલીની પ્રવૃત્તિ — આ બધું જોયું. માનવતાની જગ્યા હવે ડર અને વેપારોએ લઈ લીધી છે.
ઐતિહાસિક દૃષ્ટિએ ડૉક્ટરોનું સ્થાન શું હતું?
હમણાંના સમયગાળા કરતાં જુદા, ઐતિહાસિક દ્રષ્ટિએ ડૉક્ટરોનું સ્થાન દેવત્વમાં ગણાતું. આશ્વિની કુમાર, ધન્વંતરી જેવા નામોએ માનવ સેવાની ભાવના આપી હતી. આજે પણ બસ્તર, છત્તીસગઢ જેવી જગ્યાએ જાતિ વેદ્યો બિનલાભાર્થી રીતે ઔષધીય છોડથી ગંભીર રોગોનો ઈલાજ કરે છે.
શપથ સામે કમીશન
ડૉક્ટર બન્યા પછી શિક્ષણના દેવા અને જીવનશૈલીને જાળવવા દવા કંપનીઓના કમીશન મૉડલમાં ફસાવા પડે છે. પ્રત્યુત્ય, દરેક દવા, સ્કેન, ટેસ્ટમાંથી થતો નફો તેમની કમાણીનો સ્ત્રોત બની જાય છે. ડૉક્ટર દર્દીથી નહીં, તેના બિલથી લગાવ રાખે છે.
ડેટા જે આર્થિક દયા બતાવે છે
ભારત GDPનું ફક્ત 1.28% આરોગ્ય પર ખર્ચ કરે છે, જયારે WHO સૂચવે છે ≥5%
દર વર્ષે 2 લાખ લોકો ખોટી સારવાર કે દવા થી મરે છે
ભારતનું 74% આરોગ્ય વ્યવસ્થાપન ખાનગી હાથે છે
ઉકેલ શુ છે?
આયુર્વેદ અને જાતિવૈદ્ય પર આધારિત સારવારને પ્રોત્સાહન આપવું
તબીબી શિક્ષણને સસ્તું બનાવવું
ડૉક્ટરોમાં સંવેદનશીલતા અને શપથનું પુનઃસ્થાપન કરવું
દવા કંપનીઓના પૃથ્થકરણ માટે કાયદાકીય દંડવાળી નીતિ
ડૉક્ટરો ભગવાન સમાન છે, પણ વ્યવસ્થાની બજારમુલ્ય નીતિ તેમને ‘માર્કેટિંગ એજન્ટ’માં ફેરવી રહી છે. આજની જરૂર છે — “સેવા”ને ફરી કેન્દ્રમાં મૂકવાની.
