Amarnath Yatra શિવ-પાર્વતી વચ્ચેના સંવેદનશીલ સંવાદનો પવિત્ર પાઠ
Amarnath Yatra દર વર્ષે 3 જુલાઈથી શરૂ થતી અમરનાથ યાત્રા એક અનોખા ધાર્મિક અનુભૂતિ હોય છે, પરંતુ તેના પાછળના કુદરતી અને આધ્યાત્મિક અર્થ જાણતી મુશ્કેલ છે. ખાસ કરીને, મનામાં સુખદ સંવાદ સાધવાના અનોખા સંદેશ સંપાદિત કરે છે કે શિવ-પાર્વતી વચ્ચેના સંવાદ પહેલા, શિવએ કેટલી પ્રતીકોનું ત્યાગ કર્યો હતો. ચાલો, તેમાં છૂપેલો અર્થ સમજીએ:
એકાંત અને ગુપ્ત સભાન – શિવની વિશિષ્ટ ઈચ્છા
રાજા-રાજદ્વાર, અઢળક દર્શકો, ગમે એ ઘમાસાણા કે દિવ્ય પ્રતીક – એક દમ ખાસ મોમેન્ટ માટે ન પડે. એવા સંવેદનાત્મક, ગુહ્ય ક્ષણ માટે શિવે નંદી, નાગ, ચંદ્ર, ગંગા, ગણેશ વગેરેનું ત્યાગ કરવું જોઈએ એવું મનન કર્યું. તેનું સંદેશ છે: વિષય, નમ્રતા, એકાંત જોઈતી ઘટના – “અમરકથા” કહેવાતી, તેને ભક્તિમાં માત્ર શિવ-પાર્વતીની શરૂઆતની જરૂર છે.
1. નંદીનાયકનો વિદાય – પ્રથમ ત્યાગ
શિવે યાત્રામાં સૌથી પ્રથમ પોતાના આવે – પોતાનામાં વિશેષ સ્થાન ધરાવતો નંદીના વિદાયનો નિર્ણય લીધો. તે સ્થળ આજે “પહલગામ” કહેવાય છે—જે સ્થળે શિવ પોતાના રહસ્યમય સંવાદ તરફ આગળ વધ્યા.
2. ચંદ્રનો વહિચાર
પહલગામ પરથી થોડી આગળ, ચંદ્રનું ત્યાગ કર્યુ. તે સ્થાન આજે “ચંદનવાડી” તરીકે ઓળખાય છે. શનિ, ચંદ્ર, સૌર, ચંદ્રનું ધાર્મિક સંવેદન મેટાવવું – પરંપરાગત સમજદારી.
3. નાગ-વાસુકીનો વિદાય
ચાલે, અનુગામી રહેશે, જ્યાં પરિપુર્ણ સમજદારી ગમ્ય – “શેષનાગ” વિદ્યાર્થીઓ માટે અભ્યાસસ્થળ, જ્યાં નાગ પ્રતીક ગમે, ત્યાગ કરવામાં આવ્યો.
4. ગંગાજીનું યાત્રા વિદાય –
શિવે પોતાના વાળમાંથી ગાજીને મુક્ત કરી. તે સ્થળ આજે “પંચતરણી” – વિવિધ પ્રવાહોથી અસંતુશ્ટ મન માટે સ્વચ્છતા માટે મહામંત્ર.
5. ગણેશજીનો નિરાકરણ
જેથી “અમર કથા” દરમિયાન કોઈ ઘરે ન આવે, તે માટે જગ્યા ન છૂટે. ભગવાનશિવે પર્વત પર ગણેશજી ત્યાગ કર્યા. જો એમણે યાત્રામાં વિરામ ન લીધો હોત, તો ચર્ચાની પ્લાનિંગે વિલંબ થયો હોત!
આ દરેક ત્યાગપુણ્ય “એકાંત,” “સત્ય,” “અદ્દભુત શ્રદ્ધા” અને “દુ:ખ નિવૃત્તિ”ની કથાઓ છે. અમરનાથ “બાબા બરફાની દેવસ્થાનમાં” જવા પહેલા, યાત્રીઓનું મન અને શરીર સ્વચ્છ થવું જોઈએ. આ યાત્રામાં ભાગ લેવારા લાખો લોકોએ “પાંચ સ્તંભો”ની ઈચ્છા, “જ્ઞાન,” “એકાંત,” “શાંતિ,” “કોઠારું” અને “શરૂઆત સ્મારક” જેવા દાર્શનિક ગુણ સ્વીકારવા.
આ યાત્રાની સૌથી વિશેષતા એ છે કે – અમરનાથમાં, શિવ-પાર્વતી વચ્ચેનો ગુપ્ત સંવાદ આપણ લોકોને શીખવે છે કે અગત્યની વાત માટે મન માટે વધારે ઊંડો હોય છે. એટલેથી, યાત્રીઓ માને છે કે તેઓ માત્ર ગૃહયાત્રા કરો, પણ આત્મિક યાત્રા પૂરી કરે.
