Bullock carts to tractors in Gujarat: એક સમય હતો, જ્યારે બળદગાડા હતા ગામજીવનનું હ્રદય
Bullock carts to tractors in Gujarat: અમરેલી જિલ્લાના સાજીયાવદર ગામે ક્યારેય ઘેર ઘેર બળદ જોવા મળતા હતા. બે-ત્રણ દાયકાની વાત કરીએ તો અહીં 150થી વધુ બળદગાડા કાર્યરત હતા. પરિવહનથી લઇને ખેતી સુધીનું દરેક કામ બળદ અને બળદગાડાથી જ હંફાવાતું. તે વખતમાં ખેતીમાં યાંત્રિકતાનું કોઈ ખાસ સ્થાન નહોતું.
ટ્રેક્ટર અને સનેડાએ લીધું પરંપરાગત સાધનોનું સ્થાન
સમય બદલાયો. ખેતીની રીતો બદલાઈ. ટ્રેક્ટર, મીની ટ્રેક્ટર અને ‘સનેડા’ જેવી નવી મશીનોનો આગમન થયો અને બળદગાડાની જરૂરિયાત ઘટવા લાગી. આજે, જ્યાં એક સમયે સાજીયાવદર ગામે 150થી વધુ બળદગાડા હતાં, ત્યાં હવે માત્ર બે જ બળદગાડાં બચ્યાં છે. દરેક ઘરમાં હવે કંઈક પ્રકારનું યાંત્રિક સાધન જોવા મળે છે.
“સનેડો એ આજના યુગનો બળદ છે”: ખેડૂતોનો અનુભવ
ખેડૂત હરેશભાઈ ધાધલના કહેવા મુજબ, તેઓએ પોતે પણ બળદગાડાનો યુગ જોયો છે. ત્યારે વગર બળદ ખેતી શક્ય હતી નહીં. આજે, તેઓ કહે છે કે –”સનેડો એ આજના યુગનો બળદ છે, કેમ કે તે ઝડપથી વધુ કામ કરી શકે છે અને વધુ કાર્યક્ષમ છે.” ગામમાં આજની સ્થિતિ એવી છે કે 100થી વધુ સનેડા અને ટ્રેક્ટર નો ઉપયોગ થતો જોવા મળે છે.
યુવાનો માટે ખેતી બની ટેક ફ્રેન્ડલી
આજની પેઢી ખેતીમાં નવા મોડેલો અપનાવી રહી છે. મશીનો ફક્ત મહેનત ઘટાડે છે એટલું નહીં, પણ તેઓ સમય બચાવે છે, કાર્યક્ષમતા વધારતા કરે છે અને યુવાનો માટે ખેતીને વધુ આકર્ષક બનાવે છે. વિદેશમાં વસતા ગામના લોકો પણ હવે એ જ ટેક્નોલોજી અપનાવે છે.
સંસ્કૃતિમાંથી સ્મૃતિ તરફ – બળદગાડાની યાત્રા
પરિવર્તન માત્ર સાધનોનું નથી, પણ સાંસ્કૃતિક પરંપરાનું પણ છે. બળદગાડા ક્યારેય ગામોની ધરોહર ગણાતા હતા. આજે તે ફોટામાં કે વાર્તાઓમાં જ જોવા મળે છે. નવી પેઢી માટે તે એક મીઠી યાદ બની રહેશે – જૂની પેઢીનો શાંતિભર્યો સંદેશ લઈને.
પડઘમ: ટેક્નોલોજીનો વિકાસ, સાથે પરંપરાનો વિદાય
એ ફક્ત ખેતીનું યાંત્રિકીકરણ નહીં, પણ એક સમાજના રૂપાંતરની કહાણી છે. સાજીયાવદર ગામે હવે ખેતી મશીનો દ્વારા થાય છે, પણ બળદગાડાની છાંયાને હજુયે લોકમેળા કે યાદગાર પ્રસંગોમાં માણવામાં આવે છે.