Bio-terrorism in agriculture: ભારત માટે ખતરો: શું સાવચેતી લેવી જરૂરી છે?
Bio-terrorism in agriculture: આપણે ‘આતંકવાદ’ શબ્દ ઘણો સાંભળ્યો છે, પણ ‘કૃષિ-આતંકવાદ’ (Agricultural Terrorism) એક નવો અને અત્યંત ખતરનાક પ્રકાર છે, જે વિશ્વના મોટા દેશો માટે ચિંતાનું કારણ બની રહ્યો છે. અમેરિકામાં તાજેતરમાં આ પ્રકારની ઘટના સામે આવી છે, જેમાં બે ચીની નાગરિકો સામે આરોપ લગાવવામાં આવ્યા છે કે તેઓ ‘કૃષિ આતંકવાદી’ પ્રવૃત્તિઓમાં જોડાયેલા છે.
કૃષિ-આતંકવાદ શું છે?
કૃષિ-આતંકવાદનો અર્થ છે ખેતી કે પાકને નષ્ટ કરવા માટે ખતરનાક જૈવિક અથવા રસાયણિક હથિયારોનો ઉપયોગ કરીને પાકોને નુકસાન પહોંચાડવું. આ પ્રવૃત્તિમાં જીવાતો, ફૂગ, બેક્ટેરિયા કે અન્ય રોગકારક તત્વોને પાકની ખેતીમાં ખલેલ લાવવા માટે ચિંતા કરી શકાય તેવી માત્રામાં છોડવામાં આવે છે, જેથી ખેતકામને નાશ કરવો.
અમેરિકામાં આ ઘટનાનો વિસ્તાર
અમેરિકામાં બે ચીની નાગરિકો સામે આરોપ મૂકવામાં આવ્યા છે કે તેઓએ તેવા ઝેરી ફૂગનો ઉપયોગ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે જે પાકો અને ખેતી માટે ભારે નુકસાનકારક છે. આ ફૂગ એટલું શક્તિશાળી છે કે તે ઘણા પ્રકારના પાકોને નષ્ટ કરી શકે છે. આ ઘટના સામે દેશભરમાં સાવચેતી વધારી દેવામાં આવી છે.
અમેરિકાએ આ બંને આરોપીઓને ‘જૈવિક આતંકવાદી’ ગણાવી રહ્યા છે અને તેમને કાયદેસર ઝડપવાની કાર્યવાહી હાથ ધરી છે. આ બનાવને કારણે જૈવિક અને કૃષિ સુરક્ષાને લઈને ચિંતાઓ ઊભી થઈ છે.
કૃષિ ક્ષેત્ર કેમ છે આ માટે નાજુક?
સરળ લક્ષ્ય: પાકો અને ખેતી એક એવો ક્ષેત્ર છે જ્યાં જૈવિક હુમલો સહેલું છે, કેમકે નાશકારક ફૂગ, જીવાત, રોગો સરળતાથી પેદા કરી શકાય છે.
મૂળ તત્વોનો સંશોધન મુશ્કેલ: જૈવિક હથિયારોનું નિર્માણ અને ઉપયોગ છુપાવવું સહેલું છે.
અર્થતંત્ર પર અસર: જો એક દેશની ખેતીને નષ્ટ કરવામાં આવે, તો તે ખાદ્ય સલામતી અને અર્થતંત્ર બંને માટે ગંભીર ખતરો છે.
જાહેરાતનું નાશ: ખેતર નષ્ટ થવાથી માત્ર ખેડૂતો નહીં, પણ સમગ્ર દેશની આર્થિક અને સામાજિક સ્થિતિ પર અસર થાય છે.
ભારત માટે શું ખતરો છે?
વિશ્વમાં કૃષિ આતંકવાદનો ખતરો વધી રહ્યો છે અને ભારત જેવા દેશો માટે પણ આ એક નવા પ્રકારનું જોખમ છે. ભારતની ખેડૂતો પર આધાર રાખતું અર્થતંત્ર અને ખાદ્ય સુરક્ષા માટે આ ખતરો ગંભીર ચેતવણી છે. ખાસ કરીને ભારતીય ખેતીમાં જૈવિક જીવાતો અને રોગોની સમસ્યા પહેલા થીજ રહેલી છે, અને આ પ્રકારનો આતંકવાદ આવી સ્થિતિને વધુ ગંભીર બનાવી શકે છે.
શું પગલાં લઈ શકાય?
પાકોની સુરક્ષા માટે વધુ કડક નિયંત્રણ અને સતત નિરીક્ષણ જરૂરી છે.
જૈવિક રોગોના નમૂનાઓ અને અનિશ્ચિત તત્વો માટે તકનીકી તપાસ વધારવી.
કૃષિ અને જૈવિક સુરક્ષા ક્ષેત્રે વધુ સંશોધન અને નવીન ટેકનોલોજી અપનાવવી.
ખતરનાક સામગ્રીના આયાત-નિકાસ પર સખત નજર રાખવી.
આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે સહકાર વધારવો, ખાસ કરીને પાક અને જૈવિક સુરક્ષા માટે.
‘કૃષિ-આતંકવાદ’ વિશ્વમાં એક નવી અને ભયંકર સ્થિતિ ઊભી કરી રહી છે, જેમાં પાકોને નષ્ટ કરીને દેશની ખાદ્ય સલામતી અને આર્થિક સ્થિરતા ઉપર પ્રહાર થતો હોય છે. અમેરિકામાં આ પ્રકારની ઘટના સામે આવી છે, અને ભારતમાં પણ તેના સંકેતો જોઈ રહ્યા છે. આથી, ખેડૂત અને સરકાર બંનેએ આ મુદ્દા માટે જાગૃતિ અને કડક સુરક્ષા વ્યવસ્થા અપનાવવી અતિઆવશ્યક છે.
