Cashew farming in Jharkhand: બસૈયા ગામમાં 25 હજારથી વધુ કાજુના ઝાડ, પરંતુ પ્રોસેસિંગ પ્લાન્ટના અભાવે ખેડૂતોને ન્યાયસંગત કિંમત પણ નથી મળતી
Cashew farming in Jharkhand: ઝારખંડ રાજ્યના બંગાળ અને ઓડિશાની સરહદ પાસે આવેલું બસૈયા ગામ આજે “કાજુના ગામ” તરીકે ઓળખાય છે. જમશેદપુરથી આશરે 100 કિમી દૂર આવેલું આ ગામ ઘેરા જંગલની વચ્ચે વસેલું છે અને અહીંના રહેવાસીઓ માટે કાજુનું વાવેતર મુખ્ય જીવનાધાર છે.
ગામમાં આશરે 25,000થી વધુ કાજુના વૃક્ષો છે. ગામના લોકો આ ઝાડોમાંથી કાજુ તોડી તેને ઘરે લાવે છે, સૂકવે છે અને પછી વેચે છે. પરંતુ આ ખેતી એ આજની ટેક્નોલોજી આધારિત ખેતી નહીં હોય, ત્યાં જીવના જોખમ સાથે કરવામાં આવતી પરંપરાગત મહેનત છે.
હાથીઓનો ખતરો, પણ જીવન માટે લડત
જંગલમાં કાજુ તોડવા જતાં ખેડૂતો માટે હાથીઓનું સંકટ મોટું છે. મોટા લાકડાં લઈને તેઓ પોતાની રક્ષા કરતા જંગલમાં પ્રવેશ કરે છે, કારણ કે ક્યારેક જંગલી પ્રાણીઓનો પણ સામનો થતો હોય છે. તેમ છતાં, આ લોકો માટે કાજુ એટલે રોજી-રોટીનું એકમાત્ર સાધન છે.
માત્ર 70-100 રૂપિયામાં વેચે છે કાચા કાજુ
ખેડૂતો પોતાની મહેનતથી તોડેલ કાજુ વેચવા માટે તૈયાર થાય છે, પરંતુ ઝારખંડમાં ક્યાંય પણ કાજુ પ્રોસેસિંગ પ્લાન્ટ નથી. એટલે આ કાચા કાજુનું વેચાણ માત્ર ₹70થી ₹100 પ્રતિ કિલો થાય છે, જે ખેડૂતોની મહેનતની સામે ખુબ જ ઓછી કિંમત છે.
આ કાજુ ખરીદવા માટે બંગાળથી વેપારીઓ આવે છે, જેમને નફો મળે છે, પરંતુ ખેડૂત હંમેશા નુકસાનીમાં રહે છે.
સરકાર પાસે માગણી: પ્રોસેસિંગ પ્લાન્ટ સ્થાપો, જીવન બદલો
સ્થાનિક ખેડૂતોએ સરકાર સમક્ષ માંગ ઊભી કરી છે કે ગામ નજીક કાજુ પ્રોસેસિંગ યુનિટ સ્થાપવામાં આવે. આથી ગ્રામજનો પોતાનું ઉત્પાદન જાતે પેક અને માર્કેટિંગ કરી શકે અને વેપારીઓની મોંઘી ખામોશીથી મુક્તિ મેળવી શકે.
કુદરતની વચ્ચે એક અસાધારણ સંઘર્ષ
ઝારખંડના બસૈયા ગામના લોકો પોતાનું જીવન જોખમમાં મૂકી આજે પણ કુદરત સાથે સંઘર્ષ કરી રહ્યા છે. તેમની માંગ છે માત્ર ન્યાયસંગત ભાવની – એ પણ એવી ખેતી માટે જે જીવનથી સ્ફૂર્તિ આપે છે. જો સરકાર સમયસર સહાય કરે, તો આ કાજુથી ભરેલું ગામ એક દિવસ આખા દેશ માટે કાજુનો હબ બની શકે છે.
