Dragon Fruit Revolution by Dr. Sunila: વિદેશી ફળથી ખેડૂતોના ભાગ્યે પરિવર્તન, ડૉ. સુનીલા કુમારીએ ભારતને આપ્યું નવું કૃષિ મોડલ
Dragon Fruit Revolution by Dr. Sunila: આજના યુગમાં ખેતી માત્ર ખાદ્યપદાર્થોનું ઉત્પાદન નથી, પરંતુ નવીનતા, પર્યાવરણ સંરક્ષણ અને આત્મનિર્ભર ભારતનું પ્રતીક બની રહી છે. હરિયાણાની ડૉ. સુનીલા કુમારી એ પરિવર્તનના એક ઊંડા અને પ્રેરણાદાયી દ્રષ્ટાંત છે. તેઓ ડ્રેગન ફ્રૂટ જેવા વિદેશી અને પૌષ્ટિક ફળને ભારતીય ખેતીમાં સ્થાન અપાવવા માટે મહત્વપૂર્ણ કામગીરી કરી રહ્યા છે.
ડૉ. સુનીલા, જે બાગાયતી શાસ્ત્રમાં પીએચડી ધરાવે છે અને આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યવસાય વ્યવસ્થાપનમાં એમબીએ પણ કર્યા છે, તેમણે “ડ્રેગનફ્લોરા ફાર્મ્સ એલએલપી” ની સ્થાપના કરી છે. તેઓએ ખેડૂત અને ખેતીના સંકલનથી ભારતીય ખેડૂતોને વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિઓ દ્વારા નફાકારક ખેતીના માર્ગે દોરી રહ્યા છે.
સંસ્થા પાછળનું મિશન અને વિઝન
ડૉ. સુનીલાના મતે, ડ્રેગન ફ્રૂટને ‘ભવિષ્યનું ફળ’ ગણવામાં આવે છે – કેમ કે તે વિવિધ આબોહવામાં સરળતાથી ઉગી શકે છે, પોષણમાં સમૃદ્ધ છે અને લાંબાગાળે ટકાઉ પણ છે. આ કારણે તેમણે ખેતીમાં નવી તક શોધી અને તેને ભારતીય માળખામાં રૂપાંતરિત કર્યું.
તેઓએ જણાવ્યું કે ખેડૂતો સામેનો મોટો પડકાર જાણકારી અને ટેક્નિકલ સપોર્ટનો અભાવ છે. આ ખામીને પૂરી કરવા માટે, તેમણે ડ્રેગન ફ્રૂટની ખેતી માટે વૈજ્ઞાનિક માર્ગદર્શન, તાલીમ શિબિરો અને વિસ્તાર સેવા શરૂ કરી. આજે તેઓ 100થી વધુ ખેડૂતોને માર્ગદર્શન આપી ચૂક્યા છે.
ટકાઉ ખેતી અને ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ
ડ્રેગનફ્લોરા ફાર્મ્સ ખેડૂતોને ઓર્ગેનિક પદ્ધતિ અપનાવવા, ઓછામાં ઓછું રસાયણ વાપરવા અને ચોકસાઇભર્યું ખેતી આયોજન શીખવે છે. ટેકનિકલ પેકેજિંગમાં તેઓ પાક માટે જરૂરી ખાતર, પાણી અને સમયમાં કઈ માત્રા જરૂરી છે તે જાણવા મદદરરૂપ થાય છે, જેના પરિણામે ખર્ચ ઘટાડે છે અને ઉપજ વધે છે.
પાક વેચાણથી લઈ પેકિંગ સુધી, તેઓ ખેડૂતને ટેકનિકલ માર્ગદર્શન આપે છે. જ્યુટ બેગ, વાંસની ટોપલી જેવી પર્યાવરણીય પેકિંગ પદ્ધતિ પણ શીખવવામાં આવે છે, જેથી આખું ઉત્પાદન પર્યાવરણ-મિત્ર બને.
પડકારો સામે ઉકેલ
ડ્રેગન ફ્રૂટ વિષે લોકોમાં હજુ પણ જાગૃતિની અછત છે, ખાસ કરીને શહેરી વિસ્તારોમાં. તેમ છતાં, ડ્રેગનફ્લોરા ફાર્મ્સ લોકોને તેના પૌષ્ટિક લાભો વિશે માહિતગાર કરવા માટે સોશ્યલ મીડિયા, પોસ્ટર્સ અને સ્થળ પરના શૈક્ષણિક અભિયાન ચલાવે છે.
તેઓ માને છે કે ખેડૂતોના ઉત્પાદન માટે મજબૂત અને સ્થિર બજાર જરૂરી છે. સરકાર અને ખાનગી સંસ્થાઓનો સહયોગ જો મળતો રહે તો આ ફળ ભારત માટે નફાકારક પાક બની શકે છે.
રોકાણ, ખર્ચ અને નફાની વિગતો
- ડૉ. સુનીલાની પસંદ “DF Selection 1” અને “DF Selection 2” જાતો ભારતીય આબોહવા માટે યોગ્ય છે.
- એક એકરમાં આશરે ₹7-₹8 લાખનો પ્રારંભિક ખર્ચ આવે છે, જેના માટે 5,000 છોડ લગાડવામાં આવે છે.
- યોગ્ય દેખભાળ અને વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિથી પ્રતિ એકર 20-26 ટન ઉપજ મળી શકે છે.
- ₹100 પ્રતિ કિલો ભાવ માનીએ તો 2 વર્ષમાં ખેડૂતો રોકાણ પાછું મેળવી શકે છે.
- હાલના બજારભાવ ₹300 પ્રતિ કિલો સુધી છે, જે ઉંચી આવક આપે છે—અને ₹50 પ્રતિ કિલો મળવા છતાં પ્રતિ એકર ₹10 લાખની આવક શક્ય છે.
ભવિષ્યની દિશા
ડૉ. સુનીલાનું મિશન છે કે ડ્રેગન ફ્રૂટને માત્ર ભારતમાં જ નહીં, પણ વિશ્વભરમાં નિકાસ કરવા માટે કાર્ય કરવું. તેઓ ખેડૂત, વૈજ્ઞાનિક અને ગ્રાહક—ત્રણેયને જોડતી એક વ્યાવસાયિક કડી બની છે. તેમની નવીનતા, સેવા ભાવના અને દ્રઢ ઈચ્છાશક્તિના કારણે ડ્રેગનફ્લોરા ફાર્મ્સ ટકાઉ ખેતી માટે દેશનું દર્પણ બની ગયું છે.
