e-NAM reforms: રાજ્ય સરકારો સાથે સંયોજન અને એપીએમસી એક્ટમાં ફેરફાર
e-NAM reforms: કેન્દ્ર સરકાર e-NAM (ઇલેક્ટ્રોનિક નેશનલ એગ્રીકલ્ચર માર્કેટપ્લેસ)માં મોટા માળખાકીય સુધારા કરવાની તૈયારીમાં છે. આ સુધારા ખાસ કરીને રાજ્યો વચ્ચે વધુ ખરીદી-વેચાણ અને વ્યવહારોને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે લાવવામાં આવી રહ્યા છે. હાલમાં, દેશભરના ખેડૂતો e-NAM પ્લેટફોર્મ તરફ વધુ આકર્ષિત થયા છે, અને સરકાર હવે ટૂંક સમયમાં e-NAM 2.0 શરૂ કરવાની યોજના બનાવી રહી છે.
e-NAM શું છે?
e-NAM એ એક ઇલેક્ટ્રોનિક માર્કેટિંગ સિસ્ટમ છે જ્યાં ખેડૂતો અને ખરીદદારો ઑનલાઇન પ્લેટફોર્મ પર મળી શકે છે. આના દ્વારા ખેડૂતો પોતાના પાકને તેમના નજીકની મંડી સુધી જ સીમિત ન રાખી, દેશના વિવિધ રાજ્યોમાં બેઠેલા ખરીદદારોને પણ વેચી શકે છે. આ પ્રક્રિયામાં સંપુર્ણ ચુકવણી પણ ઓનલાઈન અને ઝડપી થાય છે. હાલમાં, મોટાભાગના e-NAM વ્યવહારો રાજ્યોની અંદર જ થઈ રહ્યા છે, પરંતુ સરકાર હવે આંતર-રાજ્ય વ્યવહારો વધારવાની યોજના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહી છે.
મોટા સુધારા માટે રાજ્યો સાથે સહયોગ
e-NAM 2.0ના અમલ માટે કેન્દ્ર સરકારે રાજસ્થાન, ઉત્તર પ્રદેશ, મધ્ય પ્રદેશ અને છત્તીસગઢ જેવા રાજ્યોને પ્રથમ તબક્કામાં લક્ષ્યબદ્ધ કર્યું છે. આ રાજ્યોમાં માળખાકીય ફેરફારો માટે જરૂરી કાર્યવાહીઓ શરૂ થઈ ગઈ છે અને તેઓ સરકારે માગેલા સુધારા અપનાવવા તૈયાર છે. આ રાજ્યોમાં આંતર-રાજ્ય વેપારને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે ખાસ કામગીરી કરવામાં આવશે. આ તબક્કા સફળ બને તો બીજા તબક્કામાં ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર, ઉત્તરાખંડ, હરિયાણા અને ઓડિશા જેવા રાજ્યોને પણ આ યોજનામાં સામેલ કરવામાં આવશે.
આંતર-રાજ્ય વ્યવહારોમાં વૃદ્ધિ
હાલમાં e-NAM પર થયેલ વેચાણમાં ઘણો વધારો નોંધાયો છે. ઉદાહરણ તરીકે, માત્ર એક દિવસમાં e-NAM પર 2,34,197 રૂપિયાના 50 ક્વિન્ટલ મગફળી, 1,13,548 રૂપિયાના 45 ક્વિન્ટલ ઘઉં અને 43,896 રૂપિયાના 6 ક્વિન્ટલ ધાણા વેચાયા છે. ખાસ વાત એ છે કે આ પાકો મુખ્યત્વે આંતર-રાજ્ય વેપાર દ્વારા વેચાયા, એટલે કે ખરીદી અને વેચાણ એક રાજ્યમાંથી બીજા રાજ્યમાં થયેલ છે. આથી, આ સુધારાઓ વડે ખેડૂતોએ વધુ મોળીયા બજારો સુધી પહોંચવાની તક મળશે.
કારણ અને લક્ષ્યાંક
આ માળખાકીય ફેરફારોનો મુખ્ય હેતુ છે
ખેડૂતો અને ખરીદદારો વચ્ચેના વેપારને સરળ અને પારદર્શક બનાવવો
e-NAM દ્વારા દરેક પ્રકારના કૃષિ ઉત્પાદનોનું વ્યાપાર વધારવો
સરકારની યોજના અનુસાર વિવિધ રાજ્યોના મંડીઓ અને માર્કેટિંગ સંસ્થાઓ વચ્ચે સુમેળ વધારવો
ખેડૂતોને વધુ લાભ અને સારી કિંમતો મળવી.
APMC એક્ટમાં ફેરફાર
આ સુધારા માટે જરૂરી છે કે દરેક રાજ્ય તેમની APMC (એગ્રીકલ્ચર પ્રોડ્યૂટ માર્કેટ કમિટી) એક્ટમાં પણ જરૂરી ફેરફાર લાવે જેથી e-NAM 2.0ની સંપૂર્ણ અમલવારી શક્ય બને. આમાં આંતર-રાજ્ય વેપાર માટે વધારાના નિયમો અને ટેકનિકલ સુધારા કરવામાં આવશે.
અડચણો અને પડકારો
હવે જો કે, કેટલીક જગ્યાએ e-NAMના ઑનલાઇન વ્યવહારોમાં હજુ પણ થોડી ખચકાટો જોવા મળે છે, જેમ કે ટેક્નિકલ સમસ્યાઓ, વિસ્તૃત વિસ્તારમાં ઈન્ટરનેટની નબળી કનેક્ટિવિટી અને કેટલાક રાજ્યોની સ્થિતિમાં વિભિન્નતા. આ બાબતોનું પણ સત્તાવાર રીતે સમાધાન કરવામાં આવે તેવી અપેક્ષા છે.
