India-UK FTA Dairy Excluded : ભારત-બ્રિટન FTA, ડેરી ક્ષેત્રને કરારથી બહાર રાખવામાં આવ્યું
India-UK FTA Dairy Excluded : ભારત અને બ્રિટન વચ્ચેના નવીન FTA કરારમાં ઘણા કૃષિ ઉત્પાદનો પર ટેરિફ મુક્તિ આપવામાં આવી છે. આ સંયોજનમાં ચા, મસાલા, ખાદ્ય પદાર્થો અને દરિયાઈ ઉત્પાદનોનો સમાવેશ થાય છે. આ ચિહ્નિત મુક્તિ માત્ર ભારતીય નિકાસકારો માટે જ નહીં, પરંતુ ખેડૂતો માટે પણ ફાયદાકારક રહેશે. સ્થાનિક ઉદ્યોગો અને ખેડૂતો દ્વારા આનંદની લાગણી વ્યક્ત કરવામાં આવી છે, ખાસ કરીને ડેરી ક્ષેત્રને FTA કરારમાંથી બહાર રાખવામાં આવ્યા માટે. આનો અર્થ એ છે કે, ડેરી ઉત્પાદનો પર ટેરિફ લાગશે નહીં.
ભારત વિશ્વમાં સૌથી મોટું ડેરી ઉત્પાદન દેશમાં છે, જે વૈશ્વિક દૂધ ઉત્પાદનના 25 ટકાથી વધુ ફાળો આપે છે. આટલી મોટી ઉત્પાદન ક્ષમતાને લીધે, ભારતના ડેરી ક્ષેત્રને વૈશ્વિક FTAના કરારમાંથી વિમુક્ત રાખવામાં આવ્યું છે. ખાસ કરીને, તે જોતા કે દરેક દેશમાં દૂધ અને દૂધના ઉત્પાદનોની માંગ છે, આ કરારના કારણે નફાખોરી અને કાળાબજારની સંભાવના વધી શકે છે.
ડેરી ક્ષેત્રને FTA કરારથી દૂર રાખવાનું મુખ્ય કારણ એ છે કે નાના ખેડૂતો પર આ ઉદ્યોગનો મોટો આધાર છે. ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં, નાના ખેડૂતો અને પશુપાલકો રોજગાર માટે પશુપાલન પર આધાર રાખે છે. આ વ્યવસાય માટે તેમને ઓછા પૈસામાં વધુ નફો કમાવાનો મોકો મળે છે. જો ડેરી ઉત્પાદનો FTA હેઠળ લાવવામાં આવ્યા હતા, તો દૂધના ભાવોમાં વધારો થતો અને આ અંગેની માંગ અને પુરવઠાના સમીકરણમાં વિઘ્ન આવે. આની સૌથી વધુ અસર નાના ખેડૂતો પર થતી.
ઇન્ડિયન ડેરી એસોસિએશનના પ્રમુખ આર.એસ. સોઢી જણાવે છે કે, ડેરી ક્ષેત્રનો યોગ્ય અને પાયામાં રહેલા વિકાસ માટે તેને FTA કરારમાંથી દૂર રાખવું જોઈએ. તેઓ કહે છે કે આ ક્ષેત્રને ફક્ત વ્યવસાયિક દૃષ્ટિકોણથી નહીં, પરંતુ નાના ખેડૂતોના હિતોની સુરક્ષાને ધ્યાને રાખી જોઈને નિર્ણય લેવો જોઈએ.
આજકાલ, દેશમાં 8 કરોડથી વધુ ખેડૂતો ડેરી ક્ષેત્રમાં સંલગ્ન છે અને દર વર્ષે ઉત્પાદન વધતું જઈ રહ્યું છે. 2014-15માં 14.6 કરોડ ટન દૂધનું ઉત્પાદન થયું હતું, જે 2023-24માં 24 કરોડ ટન સુધી પહોંચ્યું છે.
