Modern Techniques in Cotton Production: કપાસની ખેતીમાં ટેકનોલોજીનું સંકલન, ભારતીય કૃષિમાં નવા યુગની શરૂઆત
Modern Techniques in Cotton Production: ભારતમાં કપાસને ‘સફેદ સોનું’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ પાક માત્ર ખેડૂતના જીવનમાં જ નહીં પરંતુ સમગ્ર અર્થતંત્ર માટે પણ મહત્વ ધરાવે છે. કપાસ ભારતમાં એક મહત્વપૂર્ણ રોકડિયા પાક છે જે દેશના કાપડ ઉદ્યોગને કાચો માલ પૂરો પાડે છે. ભારત વિશ્વનો બીજો સૌથી મોટો કપાસ ઉત્પાદક દેશ છે અને સમગ્ર વિશ્વના કુલ કપાસ ઉત્પાદનમાંથી આશરે 25 ટકા કપાસ ભારતમાં ઊગે છે. ટેકનોલોજીના વિકાસ સાથે દેશમાં કપાસનું ઉત્પાદન સતત વધી રહ્યું છે.
મોટા પાયે ખેતી અને રોજગાર
ભારતના લગભગ 60 લાખથી વધુ ખેડૂત પરિવાર કપાસના ખેતી વ્યવસાયમાં જોડાયેલા છે. તેમ જ કાપડ ઉદ્યોગ, વેપાર અને પ્રક્રિયા ક્ષેત્રે પણ લાખો લોકોને રોજગારી મળે છે. ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર, પંજાબ અને આંધ્રપ્રદેશ જેવા રાજ્યોએ કપાસની ખેતીમાં આગવી ઓળખ બનાવી છે.
આબોહવા અને માટીની પસંદગી
કપાસના સફળ પાક માટે ગરમ અને ભેજવાળી આબોહવા જરૂરી છે. આ પાક 21°Cથી 27°C તાપમાનમાં સારી રીતે વિકાસ કરે છે. માટી માટે કાળી, ગોરાડુ કે મિશ્ર લાલ માટી શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. આ માટીનું pH સ્તર 6 થી 8 વચ્ચે હોવું જોઈએ. પાણી ભરાઈ જાય તો પાકને નુકસાન થાય છે, એટલે માટી સારી ડ્રેનેજવાળી હોવી જોઈએ.
ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ: ખેડૂતોને મોબાઇલથી સહાય
આજના યુગમાં ખેતી માટે મોબાઇલ ટેકનોલોજી અસરકારક બની છે. Farmonaut જેવી સેટેલાઇટ આધારિત એપ્લિકેશનો ખેડૂતોને પાકની સ્થિતિ વિશે રીઅલ-ટાઇમ માહિતી આપે છે. આ એપ પાકના સ્વાસ્થ્ય, જમીનના ભેજ અને તાત્કાલિક જરૂરી પગલાં અંગે જાણકારી આપે છે. AI આધારિત આ ટેકનોલોજી ખેતીના ખર્ચમાં ઘટાડો અને ઉત્પાદનમાં વધારો કરે છે.
ખાતર વ્યવસ્થાપન અને પર્યાવરણ સંરક્ષણ
આ ટેક આધારિત એપથી ખેડૂત જમીનના પ્રકાર મુજબ યોગ્ય માત્રામાં નાઈટ્રોજન, ફોસ્ફરસ અને પોટેશિયમનું પ્રમાણ જાણીને ખાતરનો યોગ્ય ઉપયોગ કરી શકે છે. પરિણામે, તેઓ પાકની ગુણવત્તા અને ઉપજ બંનેમાં સુધારો મેળવી શકે છે. આ સાથે જ પર્યાવરણ પર થતા પ્રભાવને પણ નિયંત્રિત કરી શકાય છે.
આ રીતે, ભારતનો પરંપરાગત કપાસ પાક હવે ટેકનોલોજીની સાથે મળીને નવા યુગમાં પ્રવેશી રહ્યો છે – જ્યાં વધુ ઉપજ, ઓછો ખર્ચ અને ટકાઉ ખેતી શક્ય બની રહી છે.
