NDDB Turns Dung into Profit: NDDBની નવી પહેલથી પશુપાલકોની આવક બમણી, ગામડાઓ સ્વચ્છ અને પ્રદૂષણ ઘટાડાયું
NDDB Turns Dung into Profit: પશુપાલકોની આવક વધારવાનો રાષ્ટ્રીય ડેરી વિકાસ બોર્ડ (NDDB)નો પ્રયાસ હવે સફળતાની ગાથા લખી રહ્યો છે. NDDBની પહેલથી પશુપાલકોને ફક્ત દૂધ વેચવાથી નફો નથી મળતો, પણ હવે ગાયના છાણમાંથી પણ મોટી આવક થવા લાગી છે. આ મોડેલ દૂધ અને છાણ બંનેનો સદુપયોગ કરી આવક પેદા કરી રહ્યું છે—એ પણ ઇકોલોજીકલ અસર સાથે.
દૂધ ઉપરાંત છાણ પણ કમાણીનું સાધન
યુપીના વારાણસી સ્થિત મિલ્ક યુનિયન પ્લાન્ટ હવે દર મહિને દૂધ ઉપરાંત લગભગ 2,000 ટન ગાયનું છાણ પણ વેચી રહ્યો છે. હાલમાં પશુપાલકોને છાણના બદલામાં 2.5 કરોડ રૂપિયા ચૂકવવામાં આવ્યા છે. આ છાણમાંથી બાયોગેસ ઉત્પન્ન થાય છે, જે દૂધના પ્રક્રિયા કાર્યમાં ઉપયોગી બને છે.
પ્રક્રિયા ખર્ચ ઘટ્યો, નફો વધ્યો
NDDB જણાવે છે કે બાયોગેસનો ઉપયોગ થવાની અસરથી પ્લાન્ટ હવે દૂધની પ્રોસેસિંગ પર પ્રતિ લિટર ૫૦ પૈસાની બચત કરી રહ્યો છે. અગાઉ જ્યાં માત્ર ૪,૦૦૦ લિટર દૂધ આવે તેટલી ક્ષમતા હતી, હવે તે વધીને દરરોજ ૧.૩૫ લાખ લિટર દૂધ પહોંચે છે. આગામી સમયમાં પાવડર દૂધ અને પરંપરાગત મીઠાઈઓનું ઉત્પાદન શરૂ થવાનું પણ આયોજન છે.
મિથેન ઉત્સર્જન ઘટાડ્યું, ગ્રામ્ય વિસ્તારો સ્વચ્છ બન્યા
છાણના ઉપયોગથી માત્ર આવકમાં વધારો થયો છે એવું જ નહીં, પણ મિથેન ગેસનું ઉત્સર્જન પણ ઘટી રહ્યું છે, જે વાતાવરણ માટે લાભદાયી છે. ગામડાઓમાં સફાઈ વધી છે અને પશુપાલકો માટે પૂરક આવકનું એક મજબૂત માધ્યમ ઊભું થયું છે.
સમારોપમાં NDDBનું આ મોડેલ “છાણથી કમાણી” ના ઉદ્દેશ સાથે ખેડૂતોને નવી દિશા આપી રહ્યું છે—જેમાં કૃષિ, પર્યાવરણ અને ગ્રામ્ય વિકાસ એકસાથે પ્રગતિ કરી રહ્યા છે.
